oje wspomnienia sprzed wielu lat, chyba z pierwszej edycji wystawy High End w Monachium (po przenosinach z hotelu Kempinsky we Frankfurcie), przetrwały w kilku kapsułkach. Każda z nich zawiera cząstkę mnie samego, ale także – co widać z perspektywy czasu – zapowiedzi na przyszłość. Tak było na przykład w czasie pierwszej edycji imprezy w stolicy Bawarii, z roku 2005, kiedy to poznałem się z Fabio Camorani, właścicielem firmy AudioNemesis, z panią Eunice Kron, rządzącą twardą ręką KR Audio, spotkałem pana Hervé Delétraz – szefa firmy darTZeel i innych. To wówczas po raz pierwszy rozmawiałem z Dirkiem Sommerem, wówczas jeszcze redaktorem naczelnym magazynu „Image Hi-Fi” (relacja TUTAJ), a dzisiaj naczelnym „hifistatement.net”.

Wszyscy byli wówczas szalenie mili, z niektórymi od razu nawiązałem współpracę. Raczej zgodnie dystansowali się jednak zarówno do polskiego rynku, jak i do polskiego dziennikarza, argumentując to w sposób, który można streścić w ten sposób: „trudno mówić o high-endowym rynku w waszym kraju, może zainteresujesz się czymś tańszym?” Choć zwykle było to jakoś zakamuflowane, to przekaz był jasny.
Rok później, choć już wielu ludzi znałem, niewiele się w ich nastawieniu zmieniło. Było miło, przyjemnie niezwykle profesjonalnie, ale i bez cienia nadziei na to, że coś z najwyższej półki do nas trafi (relacja TUTAJ).

W 2006 roku zobaczyłem jednak coś, co w pamięci zostało mi chyba najdłużej: produkty firmy Ayon Audio. I znowu – podobnie jak wiele lat później przedstawiciele firmy Soulution, tak i ktoś z Ayona (zakładam, że był to jej właściciel, Gerhart Hirt, ale głowy nie daję) nie pozostawił cienia nadziei na to, że będzie szansa posłuchania czegoś z ich urządzeń w naszej redakcji. A przecież przedwzmacniacz liniowy, który wówczas został pokazany, model Spheris, wypalił mi na siatkówce znak przynależności. Od tej pory to ja należałem do niego. Wyglądał cudownie (jego zdjęcie można zobaczyć w relacji z imprezy), świetnie też grał i stanowił coś w rodzaju Świętego Graala.

Wystarczyło mniej niż dziesięć lat, żeby świat (audio) wyglądał kompletnie inaczej. Większość firm, z którymi się wówczas spotykałem jest obecna w Polsce, która dla wielu z nich stanowi drugi, a czasem i pierwszy rynek zbytu w Europie. Acrolink, którego ówczesny przedstawiciel, pan Bé Yamamura, gorąco odradzał mi słuchanie tak drogich kabli, sprzedaje w naszym kraju kilometry swoich wyrobów, a ja mam u siebie cztery ich topowe kable sieciowe. Wzmacniacz mocy Soulution od kilku lat stanowi część mojego systemu referencyjnego. A Gerhard Hirt jest moim przyjacielem, honorowym członkiem Krakowskiego Towarzystwa Sonicznego. Co więcej: przedwzmacniacz liniowy jego produkcji, model Polaris (drugi od góry, najdroższym zawsze był Spheris), przez kilka lat był moją dumą. Żyjemy w ciekawych czasach i, w przeciwieństwie do wymowy tego powiedzenia w Chinach, to dobry znak.
Przedwzmacniacz Polaris, w różnych wariantach, jest częścią, a właściwie podstawą mojego systemu odsłuchowego od 2009 roku, od jego testu, który opublikowaliśmy w kwietniowym numerze „High Fidelity” (No. 60, czytaj TUTAJ). W tym czasie przeszedł kilka zmian.

Testowana wersja miała dopisek „II”. Układ wzmacniający bazował na pentodzie Siemensa C3m, pracującej w układzie triodowym, miał lampowy zasilacz i regulację siły głosu na transformatorach dopasowujących. Kupiłem to urządzenie, bo bez niego nie wyobrażałem sobie słuchania muzyki.
Jakiś czas później Gerhard z inżynierami opracowali zupełnie nowy zasilacz, właściwie kondycjoner sieciowy, zasilany lampami generator sinusoidy wysokiego napięcia dla lamp sygnałowych. Zmiana w dźwięku była duża, jednak trzymała się wyznaczonego wcześniej kierunku. Apgrejdowałem więc swój przedwzmacniacz, dokupując do niego nowy zasilacz. Przedwzmacniacz otrzymał zaś oficjalną nazwę Polaris III.

I było pięknie. Dopóki w 2009 roku nie posłuchałem topowego wówczas przedwzmacniacza tej austriackiej firmy, modelu Spheris II. To było COŚ. Pomimo że mniej więcej wiedziałem, czego się spodziewać. Po teście, nie mogąc sobie pozwolić na zmianę mojego Polarisa III na Spherisa II, poprosiłem Gerharda o apgrejd mojego przedwzmacniacza. Praca była nietypowa, wykonana tylko raz, a w jej efekcie powstał przedwzmacniacz Polaris III [Custom Version]. W stosunku do wersji podstawowej zmiany dotyczyły wszystkich elementów biernych, które zostały przeniesione z topowego przedwzmacniacza, a także paru innych detali. Różnica znowu była duża i choć nie był to Spheris, byłem niesamowicie zadowolony.

Już wtedy wiedziałem jednak, że koniec musi być jeden: prędzej, czy później topowy przedwzmacniacz Ayona musi stanąć w moim domu na stałe. Kiedy więc firma pokazała Polarisa w wersji IV, choć doceniłem zmiany, jakie w nim wprowadzono, myślami byłem już przy Spherisie III.
Prace nad zmianami w stosunku do wersji II trwały pięć lat i koncentrowały się na zmianie sposobu zmiany siły dźwięku. Podstawą wciąż są nastawne transformatory, ale teraz sterowane są potężnym bankiem kontaktronów, zamiast mechanicznego przełącznika. Dzięki temu na przedniej ściance urządzenia pojawiło się okienko z alfanumerycznym wyświetlaczem na modułach LED, w którym możemy odczytać siłę głosu.

Urządzenie po raz pierwszy, w prototypowej wersji, pokazano w Monachium w 2013 roku i ten sam egzemplarz trafił na wystawę Audio Show 2013, do systemu, który zdobył nagrodę Best Sound Audio Show 2013. Kolejny rok zajęło ludziom w Gratkorn przygotowanie jego wersji produkcyjnej. Do testu trafił jeden z pierwszych egzemplarzy. I już u mnie został – takie życie…

GERHARD HIRT
Ayon Audio | CEO

Gerhard Hirt w czasie Audio Show 2014, Warszawa (wyjazdowe spotkanie Krakowskiego Towarzystwa Sonicznego). Do uszka Gerhardowi szepcze Dirk Sommer, naczelny hifistatement.net.

W roku 2000 odwiedził mnie inżynier odpowiedzialny za moje wzmacniacze single-ended, przywożąc prototyp przedwzmacniacza – zmontowany na desce, z plątaniną przewodów łączących poszczególne podzespoły. Jego hobby były eksperymenty z niecodziennymi, a nawet szalonymi pomysłami (nad tą płytką pracował w sekrecie przez osiem lat, do czego się wówczas nie przyznał). Wiedział chyba wszystko na temat przedwzmacniaczy, które w owym czasie dystrybuowaliśmy. Zajmował się też serwisowaniem urządzeń wielu topowych marek. Prosto z mostu zapytał mnie, czy nie zechciałbym, bez żadnych uprzedzeń, posłuchać tego „czegoś”.

Na desce, o której mowa, były jednak najtańsze komponenty, kable itd., a wszystko wyglądało kompletnie inaczej (nawet lampy C3m) niż w „normalnym” przedwzmacniaczu, który na co dzień używałem. Muszę się przyznać, ale tak naprawdę to nie chciałem „tego” słuchać. Tak się jednak szczęśliwie złożyło, że mój referencyjny przedwzmacniacz się „posypał” i trzeba było zmienić w nim lampy.

To, co usłyszałem, wywróciło do góry nogami moje wyobrażenia o innych przedwzmacniaczach. Nagle barwa wielu elementów okazała się inna, a przestrzenność, szybkość, niebywała kolorystyka, wyjątkowa przezroczystość i głębokie bryły instrumentów – wszystko było tak namacalne, prawdziwe, zaś przestrzeń taka, jakiej nie doświadczyłem nigdy wcześniej. A to wszystko z „deski”, najtańszych komponentów – układu, który ledwie działał.

Spheris I (wersja pierwsza, z małym zasilaczem) – High End 2006, Monachium

Pomyślałem wówczas, że coś takiego zdarza się raz na 20 lat. Usiedliśmy więc i rozmawialiśmy o możliwości małej, limitowanej produkcji tego urządzenia. Wcześniej trzeba było jednak zamienić tę plątaninę w prawdziwy prototyp; potrzebowaliśmy również odpowiedniego zasilacza.
Rozpoczęliśmy więc pracę nad projektem, zaczynając od komponentów. Na początek wypróbowaliśmy najdroższe podzespoły, ale zauważyliśmy, że przedwzmacniacz (a szczególnie lampy C3m) reagują na te zmiany niesłychanie mocno. Musieliśmy więc próbować, próbować i próbować, zmieniając elementy i ich konfigurację.

Miks podzespołów okazał się delikatną sprawą, zredukowaliśmy więc liczbę niekoniecznych elementów tam, gdzie to tylko było możliwe; przy każdym kolejnym wyrzuconym podzespole coraz trudniej było jednak ponownie wszystko dopracować. Zresztą same C3m nie ułatwiały zadania: te lampy frywolnie mikrofonowały, dlatego były trudne do zaaplikowania w urządzeniach audio. Ich tonalne właściwości są jednak poza wszelką dyskusją, żadna mała lampa (jak ECC81, 82, 83, 88, 6SN7, 6H30 itd.) nie jest w stanie im sprostać. Latami musieliśmy więc sięgać wyjątkowo głęboko do naszego bagażu doświadczeń i zawodowych tricków, aby opanować ich wady. Do dziś nie jesteśmy pewni, czy ktoś na serio próbował się z tymi problemami zmierzyć. Ale po prezentacji Spherisa, dwa topowe przedwzmacniacze innych firm, także na lampach C3m, momentalnie zniknęły z rynku. Widziałem także „śmieszny” wzmacniacz mocy, w którym zastosowano C3m w driverze lamp 300B – to po prostu nie mogło się udać…

Spheris I (wersja druga, z dużym zasilaczem)

Pięć lat zajęło nam dopracowanie wszystkich kluczowych punktów i pierwszy seryjny Spheris trafił na rynek – było to w 2005 roku. Nigdy nie myśleliśmy, że będziemy zmuszeni do pływania po tak wielu nieznanych wodach, ze tak długo dojrzewać będzie nasza techniczna biegłość. Napotkaliśmy niewyobrażalną liczbę problemów, bo okazało się, że każdy detal tego przedwzmacniacza ma ogromny wpływ na dźwięk. Wiele elementów musieliśmy zbudować samodzielnie, bo okazało się, że te dostępne się nie sprawdziły. Musieliśmy nawet zmienić obudowę, a układ płytek zmieniany był trzykrotnie.
Pierwsze sukcesy Spherisa pokazały nam jednak, że mieliśmy absolutną rację – wciąż i wciąż na nowo byliśmy zaskakiwani przez niebywały odzew rynku. A jednak zajęło nam aż 15, wypełnionych ciężką pracą, lat żeby ten pomysł mógł zmienić się z prototypu w dojrzały produkt.

Sukces by jednak stymulujący i przyglądaliśmy się projektowi pod kątem jego poprawienia. Kolejne 5 lat upłynęło, zanim w 2010 roku na rynku pojawił się Spheris II. Zastosowaliśmy w nim kompletnie nowy zasilacz lampowy z regeneratorem (regenerator został zaadaptowany do dostarczania wszystkich napięć; mogliśmy zrezygnować z zamiany napięcia po nim na 230 V, jak to się dzieje we wszystkich tego typu kondycjonerach). Opracowaliśmy też filtr napięcia, z dławikiem oraz dwoma kondensatorami polipropylenowymi – na ten moment to top, jeśli chodzi o zasilanie układów przedwzmacniacza.

Spheris II

Kolejnym krokiem była wymiana czterokanałowego potencjometru Elma, ze 192 rezystorami, który stosowaliśmy w Spherisie I. Sensowne rozwiązanie było tylko jedno: umieszczone na wyjściu, superpermalojowe transformatory (ani jednego rezystora w regulacji głośności); było to ekstremalnie trudne wyzwanie, ze względu na kompletnie odmienne wymagania (napięcia), które musieliśmy wziąć pod uwagę. Było to też zupełnie różne podejście od innych, gdzie potencjometr umieszczany jest na wejściu układu. W czasie testów skorzystaliśmy z nieprawdopodobnej ilości transformatorów step-up, aż znaleźliśmy taki, w którym odpowiednia ilość zwojów, przełożeń itp. dały pożądany wynik.

Bazujący na Spherisie I, budowany przez pięć lat Spheris II, ponownie wyznaczył punkt odniesienia. A tak przy okazji – Spherisy są składane ręcznie i testowane przez jednego człowieka, robi on wszystko samodzielnie, od początku do końca. Montaż jest ekstremalnie złożony i stanowi wielkie wyzwanie.

Spheris III, prototyp – Audio Show 2013, Warszawa

A jednak wciąż było „coś”, małego, ale irytującego, a chcieliśmy, aby Spheris II był perfekcyjny, w każdym calu; potrzebowaliśmy regulatora głośności bez żadnych mechanicznych przełączników. Pomysł był taki, aby sterować czterema superpermalojowymi transformatorami step-up nie przez mechaniczny przełącznik (jak w Spherisie II), ale przez zaawansowany, elektroniczny system. W miejsce przełącznika potrzebny był nam więc enkoder. Każdy transformator otrzymał płytkę drukowaną z 24 kontaktronami i układem sterującym MCU (Multi-Chip Unit), do którego napisaliśmy program. Mówimy o 96 kontaktronach i 4 układach logicznych. MCU otrzymuje sygnał z potencjometru enkodera, przetwarza go i w każdym z położeń przełącza, w określonej sekwencji, 8 kontaktronów z szybkością 2/1000 sekundy.

Dopracowanie tego układu zajęło nam trzy lata, a w pracę musieli się włączyć nawet nasi cyfrowi specjaliści, zobowiązani do opracowania programu dla układów MCU. W ten sposób w przedwzmacniaczu znalazł się najbardziej zaawansowany, najbardziej skomplikowany układ regulacji siły głosu, jaki można spotkać w urządzeniach audio. Wreszcie, w 2014 roku, ruszyła seryjna produkcja przedwzmacniacza Spheris III.
Na dzień dzisiejszy nie widzimy, jak można by go poprawić, w jakikolwiek sposób; to całkowicie dojrzały produkt, efekt niemal 23 lat pracy, doprowadzony do perfekcji; to poziom, którego – jak sądzę – nie osiąga żaden inny, dostępny na rynku przedwzmacniacz.

Gerhard Hirt ze Spherisem III, prototypem – Audio Show 2013, Warszawa

Trudno przecenić wpływ przedwzmacniacza liniowego na system audio. Z perspektywy czasu widzę, że kształtuje on jego wyraz w sposób podskórny, nie tak widoczny, jak przy zmianie kolumn, źródła, czy nawet kabli. Ale zawsze to on nadaje mu kształt, to on prowadzi wszystko w kierunku wybranym przez producenta.
I o ile topowe kolumny większości firm nie są, moim zdaniem, tak udane, jak kolumny o znajdujące się w cenniku półkę niżej, o ile ze wzmacniaczami i źródłami jest różnie, o tyle najlepsze przedwzmacniacze dobrych, solidnych producentów są naprawdę najlepsze, nie tylko z nazwy.

A Spheris III jest też, dodatkowo, jednym z najlepszych przedwzmacniaczy liniowych, jakie do tej pory słyszałem. Co więcej: zestaw cech, jakie z sobą wnosi do brzmienia niemal perfekcyjnie odpowiada moim potrzebom, oczekiwaniom, domykając system referencyjny „High Fidelity”. Jestem pewien, że da się jeszcze lepiej, że to nie koniec. Ale też zdaję sobie przy tym sprawę, iż to będzie trudne i nie wiem kiedy nastąpi. Na Spherisa III, na prezentowaną przez siebie jakość, czekałem bowiem dziesięć lat.

Jego cechą prymarną jest gęstość. Element dźwięku interpretowany również jako nasycenie i dojrzałość, to umiejętność przekazania tkanki nagrania, nie tylko ataku. To jak pola do pokolorowania w kolorowance dla dzieci, jak obraz w ramie. Im więcej tam tego „czegoś” tym lepiej, tym bardziej naturalna; a może: tym bardziej namacalna i „normalna”. Z opisywaniem dźwięku odtwarzanego mechanicznie, i to w domu, za pomocą określenia „naturalny” bym uważał. Przeniesienie wydarzenia muzycznego do domu jest bowiem niemożliwe. To, co dostajemy, to swego rodzaju przybliżenie i artystyczna kreacja w jednym. Odpowiadają za nią: muzycy, procent nagrania, realizator dźwięku, a także (szczególnie w muzyce pop) wydawca. Coraz większą uwagę w kreowaniu efektu końcowego zwracamy również na rolę firmy produkującej fizyczny nośnik lub sprzedawcę plików.

W każdym razie, „naturalność” w dźwięku systemu audio jest czymś niezwykle ważnym. To jednak wartość ruchoma, plastyczna, łatwo naginająca się do specyficznego przypadku. Bo skoro i tak odtworzenie w domu jest kreacją, mającą naśladować wydarzenie na żywo, ale tylko kreacją, to naturalność musi odnosić się do czegoś innego niż koncert „live”. Musi apelować do naszej estetyki i poczucia piękna.
Ze Spherisem III to, o czym mówię słychać doskonale. Przedwzmacniacz nieco zagęszcza dźwięk, „dopala” go w głąb. Czyli modyfikuje dźwięk w taki sposób, że stara się zmieścić w niewielkim wycinku przestrzeni, jaki mamy do dyspozycji w naszym domu, wielki kościół, stadion, klub muzyczny. To dla mnie właściwy kierunek, to lubię. Myślę też, że to dobry kierunek w high-endowym audio w ogóle. Można bowiem na tym budować kolejne warstwy, składające się na przekaz.

A kolejną zaletą testowanego Spherisa jest w tym przypadku rozdzielczość. Już Polaris III był pod tym względem fantastyczny. Co jakiś czas jednak, na przykład w porównaniu z Dionysosem firmy Thrax Audio (czytaj TUTAJ), Takumi K-15 Roberta Kody, czy też z Markiem Levinsonem №52 słychać było, że ma on ograniczenia. Bardzo ładnie wpisane w ogólną koncepcję, nie irytujące, ale jednak obecne. A to w high-endzie, szczególnie na tak wysokim poziomie, uwiera.

Spheris III jest pod tym względem zupełnie innym urządzeniem. Tylko wspomniany Mark Levinson pokazuje coś na podobnym poziomie (mówię oczywiście o urządzeniach, które słyszałem u siebie w systemie). A to wszystko, proszę pamiętać, przy gęstym przekazie, którego Levinson na tak wybitnym poziomie nie ma.
Dostajemy więc bardzo wyraźne, namacalne, duże, gęste źródła pozorne. Jest w nich wiele warstw, przenikających się i tworzących coś na kształt „naturalnego” brzmienia, jeśli za takie przyjmiemy brzmienie wywołujące w nas wrażenia podobne do tych na koncertach, zawieszające niewiarę w sztuczność mechanicznego przekazu. To coś innego niż „dźwięk na żywo”, to „wrażenie” naturalności. Słuchamy muzyki, dając się wtopić w przekaz.

Testowany przedwzmacniacz ma pojedynczy stopień wzmacniający na lampie. Takie minimalistyczne układy, szczególnie z zastosowaniem tego typu techniki, trudno podejrzewać o umiejętność skupiania dźwięku i jednocześnie o bardzo niski bas. A takie właśnie złożenie mamy w tym przypadku. Z końcówką mocy Soulution 710 i kolumnami Harbetha M40.1 oraz Trenner&Friedl Isis, tj. z potężnymi paczkami wyposażonymi w ogromne głośniki niskotonowe, słychać to było doskonale. Obydwie kolumny miały fantastycznie nasycony dół, który miał coś w rodzaju „zapasu”, niezależnie od tego, jak nisko bas schodził i jak dużo energii było przekazywane. A to z kolei pozwalało pokazać więcej – akustyki, odcieni dynamiki, drobnych różnic w barwie. Niemal wszystkie pozostałe przedwzmacniacze, jakie znam, homogenizują te drobne zmiany.

Nie było to chirurgiczne, beznamiętne granie, jakie dostajemy – niestety – z większością przedwzmacniaczy pasywnych lub tam, gdzie regulowane jest wyjście źródła sygnału (choć jest kilka wyjątków: dCS i Ancient Audio). Tam część z różnic o których mówię jest jeszcze bardziej widoczna. Ale w ich przypadku nie przechodzi mi przez gardło określenie „różnicowanie”, a co najwyżej „wykrawanie”. A to dla mnie znaczy zwykle tyle, co „wykrwawianie”. Tego nie znoszę, nie ma to nic wspólnego z muzyką, co najwyżej z techniką.

Piszę o basie, ponieważ stanowi on fundament dla wszystkiego powyżej. Tak, mamy piękną, kolorową, nasyconą górę i niesamowicie rozdzielcze, plastyczne, ale i ciemniejsze niż z Markiem Levinsonem №52 wysokie tony. Nie jest tak ciepło, jak z niebywałym pod tym względem Tenorem Audio Line 1 , ale czegoś takiego, jak z tym kanadyjskim urządzeniem nie słyszałem chyba nigdy. Ayon pokazuje świat trochę bardziej stonowany niż on jest w rzeczywistości. Jakby czegoś nam oszczędzał, jakby wiedział więcej i z tej perspektywy oceniał, co jest dla nas dobre.
Wahnięcie o którym mówię, z punktu widzenia hi-fi nie jest duże. Ponieważ jednak mówimy o realnym top high-endzie, w którym każdy kroczek okupiony jest ogromnymi pieniędzmi i mnóstwem czasu, będzie miało to znaczenie przy budowie systemu.

Zanim powstał ten tekst Spheris III był w moim systemie kilka miesięcy, słyszałem go z wieloma urządzeniami i kolumnami. A wcześniej kilkakrotnie słyszałem go na wystawach, w jeszcze innej konfiguracji. Mógłbym napisać o nim naprawdę wiele słów. Nie ma to jednak sensu – jeśli na serio weźmiecie państwo to, co już napisałem, na chwilę odłożycie zdroworozsądkową niewiarę w cudze słowa (rzecz bardzo potrzebna, nic przeciwko niej nie mam), jeśli naprawdę PRZYJMIECIE to, co mówię „na wiarę”, nie trzeba będzie wiele więcej; niemal wszystko zostało już powiedziane.

Ale chciałbym powiedzieć jeszcze parę słów o scenie dźwiękowej. Sposób, w jaki odbieramy przestrzeń nagrania, emitowanego przez dwie kolumny jest od początku do końca sztucznym zabiegiem. W przypadku nagrań dokonanych za pomocą mikrofonów, tj. z instrumentami akustycznymi lub elektrycznymi, ale z własnymi źródłami dźwięku (kolumny Leslie dla Hammonda, piece gitarowe itp.), przestrzeń determinowana jest przez technikę mikrofonową, wybraną przez realizatora dźwięku. Każda jest wadliwa i każda ma coś, czego nie mają inne. Złożenie kilku razem dodatkowo uwypukla jedne cechy, ale gubi inne. takie życie. Jeśli mówimy o elektronice i nagraniach w studio, stereofonia to kreacja od początku do końca, artystyczna wizja realizatora.

Jest dla mnie czymś niebywałym, jak za pomocą tak niepewnych narzędzi udaje się osiągnąć, całkiem często, wiarygodną holografię. Myślę, że w dużej mierze dzieje się tak dzięki naszemu aktywnemu współuczestnictwu – przyzwyczailiśmy się do takiego przekazu i nieświadomie się do niego adaptujemy, przenosząc doświadczenia z występów na żywo do naszego domu. Działa to zadziwiająco dobrze.
Tym lepiej, bardziej sensownie mikroinformacje o fazie i poziomie są przez dane urządzenie przekazywane. Spheris III jest pod tym względem niebywały. Tylko Mark Levinson i przedwzmacniacz Thraxa robiły coś podobnego, choć się od siebie różniły w innych elementach.

Scena dźwiękowa z przedwzmacniaczem Ayona niezauważalnie stapia się z pomieszczeniem i nie ma mowy o kolumnach jako źródłach dźwięku. Nawet jeśli dźwięki dochodzą bezpośrednio z danego głośnika, np. z nagraniami stereofonicznymi z lat 50. i 60., to zwykle słychać je ZA kolumną, albo w MIEJSCU, w którym stoi kolumna. Jeśli w nagraniu starano się OTOCZYĆ słuchacza, byłem ściśle otoczony dźwiękiem. Dźwięki za głową? Proszę bardzo i to nie tylko z Amused to Death Rogera Watersa, ale i ze stereofonicznymi nagraniami Opus3 i innymi. Gęsto, ściśle, bez podkreślania krawędzi. Raczej uzgadnianie niż wyróżnianie.

Podsumowanie

Nasycenie dźwięku i jego energia sprawiają, że to przekaz niezwykle angażujący emocjonalnie. Niemal każde nagranie, jakie z nim słyszałem, brzmiało ciekawie. Oczywiście jeśli samo w sobie było ciekawe. Ale nawet te nudniejsze, albo takie, które z jakiś (nieświadomych) powodów omijałem, zmieniały oblicze, wciągały. Nie wyobrażam sobie lepszej rekomendacji dla produktu audio.

Nie znaczy to, że mówimy o „dźwięku absolutnym”, czegoś takiego nie ma, to idea. Kilka innych urządzeń ma w swoim dźwięku coś, co również mnie bardzo przekonuje: Tenor Audio w Line1 gęstość i ciepło, Soulution 720 niebywałą gładkość i spójność, Dionysos Thrax Audio zwartość, gęstość i gładkość, a Mark Levinson to wszystko, a do tego niesamowite otwarcie góry i energię każdego podzakresu.

Urządzenie audio trzeba jednak dopasować do siebie, jak rękawiczki. Każde niedopasowanie będzie wadziło, nawet jeśli będzie to problem ręki, a nie rękawiczki. Spheris III pasuje do mnie idealnie. Z każdym z wymienionych przedwzmacniaczy mógłbym żyć, w szczęściu i z uśmiechem na ustach, ale Ayon jest o ten ostatni centymetr bliżej moich oczekiwań. Dlatego został częścią systemu referencyjnego. System dzięki niemu brzmi przyjemnie, ale wciąż jest świetnym narzędziem; zachęca do odsłuchu, ale nie zakrywa błędów, po prostu pozwala je zignorować. Ale to MY to robimy, nie system. Tak powinien brzmieć produkt referencyjny.

GOLD FINGERPRINT
AYON AUDIO SPHERIS III

Dwadzieścia pięć lat, czas poświęcony na doprowadzenie projektu przedwzmacniacza do jego obecnej postaci, trudno to sobie wyobrazić: ćwierć wieku! To oznacza 25 lat inwestowania w projekt – czasu i pieniędzy. Spheris III w każdej mikrosekundzie grania potwierdza jednak, że to czas dobrze spędzony, pieniądze dobrze wydane. Wybitny w każdym elemencie, proponuje swoją własną wizję dźwięku, idąca nieco w bok w stosunku do innych, przecież równie fantastycznych przedwzmacniaczy.

„Kupuję” tę wizję „w ciemno” (niezależnie od tego, jak absurdalnie takie złożenie brzmi). Urządzenie naciska wszystkie guziki w mojej głowie, które powodują, że muzyka jest dla mnie i wyzwaniem, i przyjemnością. Urządzenie perfekcyjnie współpracuje z dowolnymi wzmacniaczami mocy i źródłami. Cały zbudowany jest z innowacji i pasji. I właśnie pasję z nim dostajemy, nie tylko kolejny produkt. A to w muzyce jest bezcenne.

W Spherisie III Ayon powtarza pomysł widziany już w wersji ‘I’ z 2005 roku: w osobnej obudowie mamy zasilacz, a osobno układ wzmacniający. Od wersji ‘II’ obudowa ma jednak kształty znane wcześniej z Polarisa, tj. z obłymi rogami i aluminiowymi płytami z wszystkich boków. Podobne są również chromowane, duże gałki, którymi zmieniamy aktywne wejście, siłę głosu i balans między kanałami. Mamy też element odróżniający go od stojącego w hierarchii niżej Polarisa: podświetlane na czerwono, akrylowe obwódki wokół wszystkich wspomnianych gałek. Podświetlenie można wyłączyć przełącznikiem na tylnej ściance. jest ono na tyle dyskretne, że nie czułem takiej potrzeby. Na przedniej ściance uwagę zwraca nowość, okienko z alfanumerycznym wyświetlaczem na modułach LED, w którym możemy odczytać siłę głosu.

I właśnie to każe zastanowić się nad przeniesieniem z wersji ‘II’ takiej samej gałki siły głosu, z zaznaczonym wskazaniem. Wcześniej było to potrzebne do określenia jej położenia. Teraz gałka steruje enkoderem i kręci się dookoła. Duża kropka wprowadza więc w błąd.
Obok są dwie czerwone kropeczki, diody LED, wskazujące włączenie urządzenia (co dubluje podświetlenie gałek, działające w ten sam sposób) i aktywowanie „mute”.

Tył urządzenie wygląda pięknie, to dwa rządki znakomitych gniazd RCA i wejście oraz wyjście XLR – to urządzenie w pełni zbalansowane. Wejść mamy do dyspozycji sześć – jedno zbalansowane i dwa niebalansowane – a wyjść aż cztery – jedno zbalansowane i dwa niezbalansowane, regulowane, jak również jedno wyjście do nagrywania lub d o wzmacniacza słuchawkowego. Aby z niego korzystać urządzenie musi być jednak włączone.
Gniazda rozmieszczono inaczej niż poprzednio – wcześniej Gerhard stosował system Audio Research, gdzie prawy kanał (czerwony) był na górze, a lewy (biały) na dole. Przyjęty ogólnie układ jest dokładnie odwrotny i to z nim mamy do czynienia w „trójce”.

Układ elektroniczny zmontowano na kilku płytkach drukowanych. Najważniejsze współpracują z umieszczonymi poziomo, czterema pentodami C3m firmy Siemens – te w moim egzemplarzu pochodzą z przedwojennych zapasów niemieckiej poczty. Każda z nich, w układzie triodowym, obsługuje jedna gałąź jednego kanału – stereofoniczny wzmacniacz ze zbalansowaną ścieżką potrzebuje czterech sztuk.

To niebywale prosty układ, przynajmniej od strony sygnału. Z wejść trafiamy na płytkę z przekaźnikami. Sygnał płynie następnie interkonektami na przód urządzenia, do czterech (po jednym na kanał i na gałąź) transformatorów z wieloma odczepami. Poziom sygnału jest zmieniany przez zmianę stosunku uzwojenia pierwotnego do wtórnego, jak w przedwzmacniaczach Music First Audio, dla przykładu.

Transformatory, z klasycznymi rdzeniami, wykonywane są przez Ayona samodzielnie, a do przełączania odczepów zastosowano innowacyjny układ z kontaktronami w miejsce mechanicznego przełącznika, stosowanego wcześniej. I wreszcie sygnał trafia do lamp, a potem do wyjść przez pojedynczy, duży kondensator Mundorfa MCap Supreme Silver/Gold. Elementy bierne są wysokiej klasy i dobierane były w testach odsłuchowych. Na płytce wejściowej widać transformatory symetryzujące Lundahla – sygnał z wejść RCA jest symetryzowany i w formie zbalansowanej jest przez urządzenie obrabiany.
Zasilacz otrzymał osobną obudowę, jednak jego część znalazła się w obudowie wzmacniacza – wraz z dużym dławikiem Lundahla i dwoma, wielkimi kondensatorami polipropylenowymi. To część układu zasilającego anodę. W układzie zasilania lamp nie zastosowano kondensatorów elektrolitycznych.

Układ główny ma osobną obudowę, łączoną z główną za pomocą wielożyłowego kabla. W Spherisie III wtyczka jest znacznie większa niż w Polarisie III (proszę rzucić okiem na zdjęcie w galerii), a kabel bardziej giętki.
Znalazły się tam dwa, duże (jak w mocnym wzmacniaczu) transformatory toroidalne, zaekranowane metalowymi puszkami, z zalanymi środkami. Napięcie anodowe jest prostowane w lampach elektronowych CV135, pełnookresowym prostowniku, z kondensatorem polipropylenowym tuż za nim. Jak widać, obydwa kanały mają ten sam zasilacz. Najwyraźniej więc drugi transformator obsługuje sporą płytkę z tyłu obudowy, która zamienia napięcie sieciowe na czystą sinusoidę o częstotliwości 60 Hz. Liczba ta wyświetlana jest na przedniej ściance, w modułach LED. I dopiero to napięcie przesyłane jest do transformatora zasilającego urządzenie. Dlatego też cały moduł nosi nazwę: AC~ ReGenerator.

Urządzenia wyglądają klasycznie dla Ayona, tj. mają niezwykle solidną obudowę, grawerowane napisy, antyrezonansowe nóżki. Pomaga im jednak postawienie na dobrej platformie antywibracyjnej i na jeszcze lepszych nóżkach – ja korzystam z Ceramic Disc Classic Franc Audio Accessories. Układ elektroniczny jest prosty od strony elektrycznej, ale niezwykle rozbudowany w egzekucji. Zasilacz jest tu równie ważny, jak układ zasilający.

Wzmacniaczem sterujemy z małego, aluminiowego pilota, na którym mamy tylko regulację siły głosu i „mute.

Dane techniczne (wg producenta)

Klasa pracy: klasa A/trioda
Użyte lampy: C3m
Maksymalne napięcie wyjściowe (1 kHz ): 40 V rms
Stosunek S/N: > 98 dB
Impedancja wejściowa: > 1 MΩ
Impedancja wyjściowa: 30 Ω
Pasmo przenoszenia: 0,5 Hz – 500 kHz
Zniekształcenia harmoniczne (1 V ): < 0,01%
Obciążenie modułu AC~ ReGenerator: max. 300 W
Częstotliwość pracy modułu AC~ ReGenerator: 60 Hz
Wymiary Pre (WxDxH): 500 x 430 x 110 mm
Wymiary ReGenerator (WxDxH): 500 x 430 x 110 mm
Waga (pre & zasilacz): 43 kg