⌈ THE EDITORS to cykl wywiadów z redaktorami pism audio z całego świata – zarówno pism drukowanych, jak i magazynów oraz portali internetowych. Wystartował 1 stycznia 2012 roku i do tej pory ukazało się 27 zapisów rozmów – poniższy będzie 28. Naszym celem jest przybliżenie czytelnikom sylwetek ludzi, którzy zwykle chowają się za recenzowanymi urządzeniami. To „WHO IS WHO?” specjalistycznej prasy audio. ⌋

ywiad z PANAGIOTISEM KARAVITISEM – Παναγιώτης Καραβίτης – redaktorem portalu „PART-TIME AUDIOPHILE” i współpracownikiem kwartalnika „THE OCCASIONAL MAGAZINE”, umówiłem w Monachium, kiedy wpadliśmy na siebie w kuluarach imprezy. Panagiotis mieszka i pracuje w Grecji, jest lekarzem specjalizującym się w chirurgii okulistycznej. A po godzinach zapalonym melomanem. Przypomnę, że znamy już redaktorów naczelnych obydwu przywołanych wydawnictw – Scota Hulla (Part-TimeAudiophile.com) oraz Marka Phillipsa („The Occasional Magazine”).

⁜

WOJCIECH PACUŁA: Powiedz proszę parę słów o sobie i swojej pasji.
PANAGIOTIS KARAVITIS: Wszystko zaczęło się w szkole podstawowej, kiedy to słuchałem płyt moich dziadków. Pewnego dnia pokazano mi jednak magnetofon szpulowy mojego wujka i to było TO, od tego momentu wiedziałem, że istnieje coś takiego, jak high fidelity. Nie zdawałem sobie wówczas z konsekwencji, jakie niosła z sobą ta lekcja, ale rozpocząłem w ten sposób wyprawę do lepszej jakości dźwięku, do ukochanych płyt itd. Kilka lat później prowadziłem więc program radiowy i każdego roku uczestniczyłem w co najmniej tuzinie koncertów. Reszty łatwo się domyślić:)

Ekipa „Part Time Audiophile”: Panagiotis Karavitis, Scott Hull oraz Marc Phillips

Masz jakieś inne hobby?
Hobby – tak, nawet kilka, czasu – zbyt mało. Praca chirurga okulisty nie pozwala na robienie zbyt wielu rzeczy poza nią, ale od czasu do czasu rozwijam moje umiejętności w zakresie tworzenia noży (zbudowałem niewielki piec i kiedy to tylko możliwe uderzam w kowadło :) Robię również zdjęcia, zajmuję się „horologią”, chociaż rzadko noszę zegarki, staram się również pozostawać w dobrej formie fizycznej, pływanie w otwartym morzu jest codziennym punktem w moim kalendarzu.

Kiedy dołączyłeś do PTA?
Do „Part Time Audiophile” dołączyłem, o ile mnie pamięć nie myli, w 2013 roku. Po kilku latach założyliśmy „Audio Traveler”, który szybko stał sie częścią PTA, a przez ostatnie dwa lata pracowałem dla „Occasional…”. Gdzieś po drodze napisałem też kilka recenzji dla „Enjoy the Music”.

Jak oceniasz pozycję „Part Time Audiophile” na rynku?
„Part Time Audiophile” założył Scot Hull kilka lat temu i był to raczej prywatny blog. Po kilku latach wzrostu oczywiste stało się, że będzie potrzebował kolejnych piszących, aby można było zaproponować więcej recenzji i publikować więcej relacji z wystaw. Byłem w pierwszej grupie, która się wówczas tam znalazła. Strona stale znajduje się na szczycie tego typu publikacji w Stanach Zjednoczonych (dane wg. potralu Alexa) i skupia się na recenzjach produktów audio oraz relacjach z wystaw audio – dokładnie tym samym, co w momencie powstania.

Jakiś czas temu zaczęliśmy wydawać coś w rodzaju „magazynu”, bezpłatnego i dostępnego do ściągania w firmie plików PDF, z wyjątkowymi zdjęciami i materiałami, które sięgają daleko poza zainteresowania „typowego” audiofila. To innowacyjna oferta, która pewnego dnia – mamy taką nadzieję – pojawi się również w formie drukowanej. Dla mnie osobiście to nie jest główne zajęcie, większość zespołu to raczej hobby, choć traktujemy recenzje i relacje bardzo serio. To dla nas czysta przyjemność, ponieważ większość z nas pracuje gdzie indziej. Scott jest obecnie pastorem w Kościele Unitarian w Chicago, a ja – jak mówiłem – jestem chirurgiem okulistą. Naszym celem jest „fun”.

Jakiego typu produkty najczęściej recenzujesz?
Moim ulubionym produktem audio są prawdopodobnie wkładki gramofonowe MC. Nie potrafię się również oprzeć dobremu przedwzmacniaczowi gramofonowemu. W moim menu można znaleźć również kolumny i przetworniki cyfrowo-analogowe, a także słuchawki. Ale już nie słuchawki douszne, zupełnie nie mogę się do nich przekonać, więc mówię im „nie”.

Czy myślisz, że „bańka winylowa” to trwały trend?
Rzeczywiście mamy do czynienia z „bańką winylową”, która się – mam nadzieję – wypali, ceny płyt spadną do poziomu, który jest dla nas, prawdziwych miłośników winyli, akceptowalny, a jakość tłoczenia ponownie wzrośnie. Za jakiś czas, i to już niedługo, okres pomiędzy 2015 i 2020 rokiem będzie odbierany jako czas tłoczeń o najgorszej jakości w historii branży. Znalazłoby się kilka wyjątków, ale wiele wydawnictw oferuje obecnie tanie reedycje, zazwyczaj wykonane z cyfrowych masterów.

W całej tej „bańce” chodzi oczywiście o potrzeby ludzi, którzy chcą mieć coś fizycznego, a przy streamingu ta magia ulatuje w przestrzeń. Dlatego też ludzie, prawdopodobnie wielu, wciąż będą kupowali fizyczne formaty, a winyl jest w tej grze królem. Mówiąc o jakości dźwięku oryginalne tłoczenia Decca FFSS to najlepsze brzmienie, jakie można kupić, z wyłączeniem taśm R2R, które są ekstremalnie wrażliwe i dostępny jest na nich ograniczony repertuar.

Jakiego rodzaju artykuły audio czytasz w innych pismach?
Czytam relacje z wystaw, które są dla mnie rodzajem „kalibratora”. Czytam, co inni dziennikarze piszą o pokojach, w których ja również byłem w czasie wystawy i momentalnie wiem, czy wiedzą, o czym piszą, czy zwrócili uwagę na te same rzeczy, co ja i czy są wiarygodni. Przeglądałem również pomiary Johna Atkinsona w „Stereophile’u” i jestem również fanem wywiadów, będących oknem do serca konstruktora.

System audio naszego rozmówcy

Który element systemu audio jest według ciebie najważniejszy?
Najważniejszym elementem systemu audio, a właściwie – jeśli mi wolno dodać – dwa najważniejsze elementy systemu audio, to muzyka i słuchacz. To ramy, w których zawierają się wszystkie urządzenia audio. Szczególną uwagę zwracam na źródło sygnału, ponieważ jest najwyżej w ścieżce sygnału i powinno wnosić jak najmniej zniekształceń i podkolorowań. Także kolumny są oczywistym kandydatem do miana „najważniejszego komponentu”, ponieważ odpowiadają zazwyczaj za więcej zniekształceń niż jakiekolwiek inne urządzenie w systemie. Powiedz mi, jakie kolumny masz, a ja zapewne odgadnę połowę twojego systemu i określę twój muzyczny gust :)

A jeśli źródło, to jakie – analogowe, czy cyfrowe? A jeśli cyfrowe, to streaming, CD, czy może SACD?
Jestem, i to już od kilku lat, człowiekiem analogu. Mam kilka tysięcy płyt LP i traktuje je jako swoją najważniejszą inwestycję. Sprzęt pojawia się i znika, a płyty zostają i to one mówią o człowieku najwięcej. Kilka lat zajęło mi znalezienie dobrze brzmiącego źródła cyfrowego. Mam teraz kilka przetworników D/A, ale zazwyczaj słucham muzyki przez jeden ulubiony, ponieważ mniej mnie męczy podczas długich odsłuchów.

Preferuję pliki o realnej wysokiej rozdzielczości – mam NAS z 6 TB wybranych plików. Płyt CD przestałem słuchać w 2010 roku. W momencie, kiedy serwis Qobuz zaczął oferować pliki hi-res, dobrą opcją stał się streaming. Budowanie fantastycznego systemu tylko po to, żeby słuchać na nim skompresowanych plików było dla mnie bez sensu. Co do SACD, to również nie ma to dla mnie większego sensu, bo przecież i tak większość tych nagrań zaczyna jako PCM i dopiero później są konwertowane do DSD. Jeśli mielibyśmy natywne pliki DSD, to byłaby to inna historia. Zresztą jest ich niewiele i zazwyczaj z muzyką nieznanych artystów, przynajmniej dla mnie.

Garrard 401

Jakie jest twoje zdanie na temat kombinacji wzmacniacz/kolumny – mała moc/wysoka skuteczność, czy odwrotnie?
W high-endowym audio mamy do czynienia z dobrą mocą i wysoką mocą – problemem jest mieć je obydwie w tym samym momencie. Przez większość czasu korzystam ze wzmacniacza tranzystorowego, w szczególności lubię dźwięk tranzystorów MOS-FET. Mam jednak również kilka, samodzielnie zbudowanych, wzmacniaczy triodowych i przedwzmacniaczy gramofonowych, z których korzystam w moim drugim systemie. Ale oczywiste jest, że dopasowanie kolumn i właściwego typu wzmacniacza jest podstawą.

Co jest mocną stroną magazynów internetowych, a co ich słabością?
Zaletami są szybkość działania i możliwość publikacji wielu zdjęć wysokiej rozdzielczości. Bardzo ważna jest również możliwość zamieszczania w sieci komentarzy – lubię tego typu, dwustronną komunikację bardziej niż staromodne pisma drukowane.

A jak to jest z pismami drukowanymi?
Przede wszystkim – papier. Trzymanie magazynu w ręce, możliwość jego przechowywania na półce i przeglądanie go po kilku latach, raz jeszcze czytając te same recenzje. W pewnej mierze magazyny drukowane są najlepszym sposobem przechowywania wspomnień.

Jakie magazyny audio czytasz?
Jestem bardziej czytelnikiem „Stereophile’a” niż „The Absolute Sound”, ale rzeczy szybko się zmieniają i wielu redaktorów ze „starej gwardii” już odeszło, dlatego ostatnimi czasy rzadziej po niego sięgam. Widzę zbyt wiele produktów zaliczanych do klasy A („class-A components” – chodzi o ranking prowadzony przez magazyn „Stereophile” – red.) i zbyt wysoką częstotliwość „odświeżania” produktów. Generalnie – zbyt wiele nagród, zbyt wiele wskazań „to jest najlepszy…” oraz „gorących rekomendacji”, jak na mój gust. Dlatego też czytam coraz mniej.

Kuzma 4point na Garrardzie 401

Uważasz, że aktywne kolumny są przyszłością audio?
Przyszłością audio są słuchawki i audio samochodowe. Tak naprawdę i słuchawki, i audio samochodowe są źródłem największych dochodów dla firm, szczególnie teraz, kiedy autonomiczne pojazdy stają się rzeczywistością. System informacyjno-rozrywkowy („infotainment”) będzie kolejną wielką rzeczą w dekadach, które nadchodzą, dlatego wszyscy kierują się w tę stronę.

Opowiedz nam, proszę, o swoim systemie audio.
Główny system zbudowany został pod kątem mojej pasji do muzyki klasycznej. Żeby poprawnie odtworzyć dużą orkiestrę potrzebne są: duży zapas mocy („headroom”), znakomite obrazowanie oraz naturalna barwa. Podkolorowania i zniekształcenia muszą być tak niskie, jak to tylko możliwe. Koniecznością są również pełnopasmowe kolumny.

Przez lata korzystałem z monitorów ATC, są one całkiem wierne i niesamowicie przezroczyste. Model 100, który posiadam, ma jeden z najlepszych, jeśli nie po prostu najlepszy, przetwornik średniotonowy dostępny na rynku oraz 12”, potężny głośnik niskotonowy. Napędzam je wzmacniaczem ASR Emitter, to fantastyczne zestawienie. Korzystam również z przedwzmacniacza gramofonowego ASR Basic, obok lampowego urządzenia Lab12 Melto II.

Moje analogowe źródło to olbrzymi Garrard 401 ze zbudowanym na zamówienie liniowym kontrolerem silnika, nowym łożyskiem i podstawą z brzozowej sklejki. Całość stoi na 60 kg płycie z wapienia. Moje dwa ulubione ramiona to Kuzma 4Point i SME V-12. Korzystam z różnych wkładek, ale w moim menu zawsze są modele firm ZYX i Denon.

Moje cyfrowe źródło sygnału składa się z NAS-a Synology, streamera Linux zbudowanego na minikomputerze Odroid w wersji C2, z wydajnym procesorem Amlogic S905 (quad-core 64-bitowy ARM-8 Cortex-A53 1,5 GHz) z Archphile OS (wersja „headless”) i kilka przetworników D/A. Moim faworytem jest Wavedream firmy Rockna Audio, ale pierwszej generacji – ten, który bazuje na modułach firmy MBS. Mam również przetworniki Mytek Brooklyn DAC+ i Chord Mojo, obydwa o znakomitym stosunku jakości do ceny.

Pokój odsłuchowy Panagiotisa Karavitisa

Jak każdy, szanujący się recenzent mam także trochę egzotycznych kabli. Chociaż w przeszłości używałem kabli studyjnych, znalazłem kilka firm które pozwoliły mi lekko dopieścić dźwięk. To, na przykład, Signal Projects i ich kable zasilające oraz listwa, interkonekty Black Cat (model Indigo jest, krótko mówiąc, najlepszym interkonektem, z jakim się zetknąłem), kable ethernetowe Nordosta i USB firmy Das Klang.

I w końcu – genialny system słuchawkowy. Mam to szczęście, że posiadam słuchawki Abyss AB1266 pierwszej generacji i HiFiMAN Susvara, które napędzam wzmacniaczem słuchawkowym Trafomatic Primavera. Wymieniłem w nich kable – na Double Helix i Signal Projects.

Podaj proszę dziesięć najlepszych płyt, których czytelnicy „High Fidelity” powinni posłuchać „tu i teraz”.
Przez większość czasu słucham muzyki klasycznej i kupuję ją nurkując w stosach starych płyt LP, pochodzących głównie z końca lat 50. i początku lat 60. Ale też co chwilę ukazują się nowe wydawnictwa, prawdziwe klejnoty. Mógłbym wspomnieć o soundtracku Justina Hurwitza do filmu La La Land, In A Time Lapse Ludovico Einaudi i generalnie wszystko od Daft Punk, którzy wydawali jedną fantastyczną płytę za drugą.

Mówiąc o moim typowym repertuarze mógłbym zasugerować Well Tempered Clavier Maurizio Pollini i interpretację Mozartowskiego Requiem dokonaną przez Teodora Currentzisa, która jest jego najlepszym nagraniem i jednocześnie najbardziej nowatorskim. Ivan Fischer robi znakomitą robotę wraz z Budapest Festival Orchestra – mógłbym polecić ich symfonię Resurrection Mahlera.

Dziękuję i do zobaczenia!
Do zobaczenia! ■

W cyklu „THE EDITORS” ukazały się:

• |27| MARC PHILLIPS | „The Occasional Magazine”, USA, redaktor
• |26| KARI NEVALAINEN  | „INNER”, Finlandia, redaktor naczelny
• |25| JOHN E. JOHNSON, Jr., Ph.D. | „Secrets of Home Theater and High Fidelity” , USA, redaktor naczelny
• |24| YOSUKE ASADA, „Net Audio” | „Analog”, Japonia, redaktor naczelny
• |23| DANIEL BREZINA | Hi-Fi Voice.com, Czechy, redaktor naczelny
• |22| EDGAR KRAMER | „Audio Esoterica”, Australia, redaktor naczelny
• |21| MICHAEL LAVORGNA | „AudioStream”, USA, redaktor naczelny
• |20| MICHAEL LANG | „Stereo”, Niemcy, managing editor,
• |19| SRIDHAR VOOTLA | Hifitoday.com,, Indie, redaktor naczelny
• |18| STUART SMITH | HIFIPIG.com, Francja, redaktor naczelny
• |17| SCOT HULL | Part-TimeAudiophile.com, USA, redaktor naczelny/wydawca
• |16| JOHN MARKS | „Stereophile”, USA, Senior Contributing Editor and Columnist
• |15| ART DUDLEY | „Stereophile”, USA, editor-at-large
• |14| HELMUT HACK | „Image Hi-Fi”, Niemcy, managing editor
• |13| CHRIS CONNAKER | ComputerAudiophile.com, USA, redaktor naczelny/założyciel
• |12| DIRK SOMMER | HiFiStatement.net, Niemcy, redaktor naczelny
• |11| MARJA & HENK | 6moons.com, Szwajcaria, dziennikarze
• |10| MATEJ ISAK | „Mono & Stereo”, Słowenia/Austria, redaktor naczelny/właściciel
• |9| DR. DAVID W. ROBINSON | „Positive Feedback Online", USA, redaktor naczelny/współwłaściciel, czytaj TUTAJ
• |8| JEFF DORGAY | „TONEAudio”, USA, wydawca, czytaj TUTAJ
• |7| CAI BROCKMANN | „FIDELITY”, Niemcy, redaktor naczelny, czytaj TUTAJ
• |6| STEVEN R. ROCHLIN | „EnjoyTheMusic.com”, USA, redaktor naczelny, czytaj TUTAJ
• |5| STEPHEN MEJIAS | „Stereophile”, USA, redaktor-asystent, czytaj TUTAJ
• |4| MARTIN COLLOMS | „HIFICRITIC”, Wielka Brytania, wydawca, redaktor, czytaj TUTAJ
• |3| KEN KESSLER | „Hi-Fi News & Record Review”, Wielka Brytania, senior contributing editor, czytaj TUTAJ
• |2| MICHAEL FREMER | „Stereophile”, USA, senior contributing editor, czytaj TUTAJ
• |1| SRAJAN EBAEN | 6moons.com, Szwajcaria, redaktor naczelny/właściciel