eria Evolution amerykańskiej firmy TARA Labs wywołała poruszenie w świecie audio skupionym na okablowaniu, także w Polsce. Przetestowane przeze mnie w systemie referencyjnym, a następnie przesłuchane przez Krakowskie Towarzystwo Soniczne, pozostawiły po sobie niezapomniane wrażenia, czego wynikiem był nagroda Statement Award 2016 „High Fidelity” – najwyższe wyróżnienie, jakie przyznajemy.

Dalekie od stereotypowej „neutralności”, jaką rzekomo miałyby się cechować produkty z top high-endu, przedstawiały świat zarejestrowanej muzyki z jak najlepszej strony; słowem, które się przy odsłuchach powtarzało najczęściej było „piękne”. Nie w każdym systemie taki charakter się sprawdzi i nie każdy słuchacz tego potrzebuje. Ale ci, dla których to jedyny możliwy kierunek, byli szczęśliwi. Aby wykorzystać doświadczenia zebrane przy serii Evolution oraz jeszcze droższej Master Evolution, ale w bardziej przystępnych cenach, Tara Labs przygotowała serię Muse, mieszczącą się w ofercie pomiędzy Evolution oraz tańszą 0.3.

Seria Muse

Tym razem sama firma wskazuje na tę cechę, którą rozpoznaliśmy przy okazji serii Evolution – wszystkie inne testy, jakie znam zdają się ją omijać szerokim łukiem – producent mówi o celowym działaniu, w wyniku którego otrzymany dźwięk ma być przede wszystkim MUZYKALNY:

W świecie kabli, które muszą się charakteryzować artykulacją, szerokim pasmem przenoszenia, niską pojemnością i ekspansywną sceną dźwiękową, TARA Labs wprowadza na rynek nową serię kabli o fenomenalnej charakterystyce. Jedynym słowem, które będzie potrzebne do ich opisania jest: MUZYKALNOŚĆ!!!

za: mat. firm. taralabs.com

Swoją decyzję uzasadnia wiedzą na temat melomanów. Dzieli ich na dwie kategorie: tych, którzy szukają w nagraniach każdego, nawet najmniejszego detalu możliwego do wyciągnięcia z brzmienia instrumentów oraz tych, którzy „chcą zamknąć oczy i wyobrazić sobie, że siedzą dokładnie w środku orkiestry, z muzykami grającymi wokół nich”. Swoją wypowiedź kończy jednak koncyliacyjnym (jeśli ten podział miałby dzielić): „kable z serii Muso oferują audiofilom obydwa te światy”.

Kable Muse wykonywane są z drutów miedzianych o kwadratowym przekroju, noszących firmową nazwę RSC Gen2. TARA informuje na swojej stronie internetowej, że miedź ma czystość 99,999999%, tj. 8N. Byłby to jeden z nielicznych przypadków, poza ultralimitowanymi seriami firmy Acrolink, na użycie tak czystej miedzi. Przypomnijmy, że dla Acrolinka kable wykonuje firma Mitsubishi Materials Industries. Druty służące do budowy kabli TARA Labs są poddawane obróbce termicznej, symulującej starzenie – chodzi o zmiękczanie miedzi. Następnie są ręcznie polerowane i wreszcie pokrywane płynnym, następnie utwardzanym, dielektrykiem. Kable mają więc budowę typu solid-core (Litz). Dielektrykiem jest spieniony Teflon (PTFE), ale w formie rurek z powietrzem – w każdej z niej, ręcznie, umieszczane są druciki. Aranżacja ta otrzymała nazwę Aero-PTFE.

Interkonekty można podłączyć do zewnętrznej „stacji”, sztucznej masy, o nazwie HFX („High Frequency eXtended”). Została ona bardzo ładnie wykończona. Wykonano ją z aluminiowego bloku, w którym umieszczono sproszkowane minerały – podobne techniki stosują firmy Acoustic Revive oraz Furutech. Ma ona na celu redukcję szumów RF. Do „stacji” podłączamy ekrany lewego i prawego interkonektu, a także masę urządzenia, do którego kable są podłączane. Interkonekty Muse dostępne są w wersji zbalansowanej (XLR) i niezbalansowanej (RCA). Kable są sztywniejsze niż ultragiętkie kable serii Evolution.

Kable głośnikowe wyglądają podobnie, jak topowe Evolution, tj. w każdym kanale mamy dwa, osobne biegi – dla minusa i plusa. Zakończone są wtykami BSM ze złoconej miedzi, do których można wkręcić albo banany, albo widły. Każdy z kabli wykonany jest z 72 osobnych drucików skręconych w dwie wstęgi w przeciwnych kierunkach. Duży przekrój kabli nie wynika z użytego w nich materiału przewodzącego, a z zabiegów mających zminimalizować drgania i ich wpływ na przewodniki. W każdym biegu połączono trzy mniejsze kable, skręcone w spiralę i pokryte czarną siateczką. Prawdę mówiąc wyglądają niemal identycznie jak model Omega sprzed lat.

Kable Muso przetestowałem jako komplet. Porównywane były do dwóch innych kompletów: Siltech Triple Crown http://highfidelity.pl/@main-2503&lang= oraz Acoustic Revive Triple-C. Test miał miejsce w dwóch systemach. W pierwszym interkonekt łączył odtwarzacz CD Ancient Audio Lektor AIR V-edition i przedwzmacniacz Ayon Audio Spheris III, a kabel głośnikowy wzmacniacz Soulution 710 (solid-state) i kolumny Harbeth M40.1. W drugim ten sam odtwarzacz i kolumny łączone były ze wzmacniaczem zintegrowanym Kondo Overture Pm2.

Dodatkowo przesłuchałem interkonekt wraz ze wzmacniaczem słuchawkowym Ayon Audio HA-3, gdzie porównany został do kabla Crystal Cable Absolute Dream. Porównanie miało charakter odsłuchu A/B/A, ze znanymi A i B.

Płyty użyte w odsłuchu (wybór)

• Anita Lipnicka, Vena Amoris, Mystic Production MYSTCD 244, CD (2013)
• Carmen McRae, Torchy!, Decca/Universal Music Group (Japan) UCCU-9633, SHM-CD (1955/2008)
• Carol Sloane, Hush-A-Bye, Sinatra Society of Japan/Muzak XQAM-1031, CD (2008)
• Dominic Miller & Neil Stacey, New Dawn, Naim naimcd066, CD (2002)
• Polish Jazz Quartet, Polish Jazz Quartet, Polskie Nagrania „Muza”/Warner Music Poland, „Polish Jazz | vol. 3”, Master CD-R (1965/2016); recenzja wersji CD TUTAJ
• Sohn, Tremors, 4AD/Hostess CAD3403CDJ, CD (2014)

---

Japońskie wersje płyt dostępne na

Zadziwiające jest to, jak blisko projektantom kabli Muse udało się podejść do tego, co osiągnęli wcześniej przy serii Evolution. Jednocześnie jednak dźwięk, jaki dostajemy z niższą serią jest na tyle odmienny, że – jestem przekonany – będą systemy, w których właśnie takie granie okaże się lepsze, bardziej synergiczne.

Jak to się dzieje, w jaki sposób można uzyskiwać takie efekty mając do dyspozycji tylko kilka zmiennych, jak w ogóle udaje się modelować brzmienie za pomocą trudnych do zdefiniowania i pomierzenia parametrów – nie wiem, to dla mnie czysta „magia”. Ale tak właśnie przejawia się doświadczenie i wyczucie.

TARA Labs w serii Muse uzyskała efekt pełni, który nawet w topowym Evolution nie ujawnił się w tak mocny sposób. To pełnia polegająca na maksymalnym dopaleniu środka pasma, a więc przede wszystkim wokali, przy zachowaniu wysokiej rozdzielczości i dźwięczności. Usłyszałem to od razu, jak tylko puściłem płytę Anity Lipnickiej Vena Amoris.

Odtwarzam ją na koniec moich spotkań z czytelnikami w czasie warsztatów „Audio Tour The Pologne 2017”. Nagrana w ciągu ośmiu dni w londyńskim studio przez Grega Freemana w dużej części na tzw. „setkę”, tj. z wszystkimi muzykami grającymi w tym samym pomieszczeniu (poza gitarami Johna Portera), zabrzmiała z Muse ciepło, gęsto i magicznie. Kończący płytę utwór Kometa rozpoczyna się cichym wstępem granym na wibrafonie – testowane kable go nieco ociepliły. To samo było za chwilę z głosem Lipnickiej, której tembr był nieco niższy niż z obydwoma kablami odniesienia, a także z kablami serii Evolution.

Co ciekawe, wszystkie smaczki budujące klimat tego utworu, jak króciutki reverb na głosie Lipnickiej, jak kolejne warstwy jej głosu nałożone na podstawowy, jak syntezator i – wreszcie – ogromna przestrzeń, wszystko to było doskonale czytelne. Jest przecież tak, i do tego się przyzwyczailiśmy, że ciepłe brzmienie okupuje się utratą detali. Tutaj drobnych elementów, które rozumiemy jako „detale” nie było zbyt wiele, to zdecydowanie nie jest „detaliczny system okablowania”. Ale też wcale ich nie szukałem, nie brakowało mi tego, co zazwyczaj wyradza się w hiperdetaliczność. Miałem za to dużo informacji, które budują coś więcej niż tylko „detal”.

Muse czarują bowiem barwą, plastyką, masą. To zdecydowanie jest ten typ kabla, który dopełnia system, wypełnia szczeliny w dźwięku, których może nawet nie wyłapaliśmy, ale po wpięciu TARY okaże się, że czegoś tam brakowało. Żeby się o tym w pełni przekonać posłuchajmy chociażby płyty Dominica Millera i Neila Staceya. Wydany przez wytwórnię Naim Records materiał jest jednym z jej nielicznych, które w tamtym czasie zostały zarejestrowane nie w opatentowanym systemie True Stereo. True Stereo – przypomnę – to odmiana sposobu rejestracji polegającego na użyciu pojedynczego mikrofonu stereo i nagraniu sygnału bezpośrednio na stereofoniczną taśmę analogową; jego twórcą jest Ken Christianson.

To materiał celowo operujący pogłosem. Utwór Rush Hour rozpoczyna bieg dwóch gitar nagranych bardzo bliskim mikrofonem, z podkręconym dołem. Zaraz potem jednak wychodzimy na ogromną przestrzeń, na której jedna z gitar me niesamowity oddech. Muse te zmiany pokazały z łatwością, nie zmuliły niczego, ani też nie uprościły. Pomimo że brzmią w ciepły sposób i to niski środek jest tu najważniejszy, wszystko pozostałe pełni równorzędną rolę w budowaniu przekazu – mimo że jest pół kroku za tym, co najważniejsze.

Wypełniając i dopalając, zachowuje Muse znakomitą perspektywę. W przeciwieństwie do innych kabli budujących dźwięk na podobnych podstawach, testowane kable doskonale, naprawdę wyjątkowo ukazują perspektywę. Kiedy na płycie Torchy! głos Carmen McRae jest duży i pokazany z przodu, przed zespołem, z TARĄ pozostaje na swoim miejscu, tyle że jest większy. Kable nie wypychają do przodu ciepłych, dużych źródeł znajdujących się na osi odsłuchu. Z drugiej strony, kiedy na płycie Hush-A-Bye Carol Sloane w utworze Guess Who I Saw Today ukazana jest dość daleko, z raczej twardym pogłosem, z Muse została właśnie tam – dość daleko, bez udawania, że śpiewa tu i teraz. W obydwu przypadkach wokale miały jednak aksamitny „poler”, były ciepłe i naturalne.

Od kabli Acoustic Revive z serii Triple-C i wszystkich innych grających nieco bardziej konturowym dźwiękiem, z mocniej zaznaczanymi bryłami, Muse różni się ogólnym podejściem do materiału, a także ilością wysokich tonów. Jest ich mniej, a atak, krawędzie itp. są bardziej wysmakowane. Przez to, że nie cały czas wszystko jest energetyczne, uzyskujemy lepsze zróżnicowanie materiału. Topowe kable Siltecha grają z kolei w bardziej surowy sposób, są bardziej rozdzielcze i mają bardziej wyrównane pasmo przenoszenia. Ale z Muse wszystko jest piękne, dobre, można powiedzieć „naturalne”.

Także prezentacja przestrzeni, obrazowanie instrumentów są z Muse doskonałe, a przy tym swoiste. Kable wygładzają jaśniejsze elementy. Mają dobrą rozdzielczość, efektem jest więc nie zatarcie różnic i przybliżanie źródeł dźwięku, a ich zagęszczenie; pomimo równie dużych odległości, równie obszernej sceny, wszystko wydaje się na niej bardziej ze sobą związane. Wielkość sceny jest mniejsza niż w systemie Evolution, ale jest przez to bliższa temu, co rozumiemy pod słowem „neutralne”. Droższe kable pokazuję ogromną scenę, w każdym kierunku, w czym przypominają to, co można usłyszeć ze wzmacniaczami firmy Kondo. Choć niezwykle atrakcyjna, jest to prezentacja nieco powiększona. Pod tym względem Muse brzmią bardziej jak, wielokrotnie droższy, system Siltech Triple Crown.

Z testowanymi kablami dostajemy więc połączenie ciepła, gęstości, a także dobrej rozdzielczości i różnicowania. Wysoka góra i niski dół są mniej wyraźne niż w Evolution i jeszcze mniej niż w obydwu kablach odniesienia. Starszy kabel głośnikowy TARA Labs Omega, z którego przez lata korzystałem, był – o ile mnie pamięć nie myli – nieco lżejszy i pokazywał bardziej dramatyczne zmiany dynamiki; brzmiał nieco bardziej surowo, a przez to bardziej neutralnie. Muse wszystko ze sobą łączą, spajają, przez co mocne wejścia przejścia między głośnymi i cichymi fragmentami są zaznaczane słabiej. Także konturowość nie jest tu priorytetem, dlatego stawiałbym na dynamiczną, dokładną elektronikę. Chociaż, uczciwie przyznam, z bardzo ciepłym wzmacniaczem, jakim jest Overture Pm2 firmy Kondo kable stworzyły oszałamiającą całość, wspomagając swoje zalety i minimalizując słabsze strony. To jednak będzie wyjątek.

Podsumowanie

Wśród cech dźwięku, jakimi firma opisuje na swojej stronie internetowej kable Muso najbardziej zgadzają mi się „wyjątkowo niski szum tła” oraz „wybitna muzykalność”. Ta ostatnia jest określeniem nieostrym, rozumianym raczej intuicyjnie. Ale włączmy Muse i od razu przyjdzie nam ono na myśl, niezależnie od tego, czy wiemy dokładnie o czym mowa, czy tylko to „czujemy”.

To bowiem kable o ciepłym, gęstym, organicznym dźwięku, zachęcającym do odsłuchów. Przekaz jest z nimi niebywale kulturalny i wyrafinowany. Najważniejszy jest środek pasma, przede wszystkim w niskim zakresie. Na dole i na górze jest wszystko OK., ale – podobnie jak z „muzykalnością” – wystarczy chwila, żeby dojść do tego wniosku: wokale są wybitne! Wyraźnie słychać, że firma poszła w kierunku wypełnienia i gęstości. Choć seria Evolution ma w sobie coś wyjątkowego, to Muse nie jest wcale od niej daleko. Znajdą się systemy, w z którymi to one będą TYM wyborem.