ozmowy z dużą częścią producentów, jakie odbyłem w czasie wystawy High End 2015 w Monachium kończyły się zwykle konkluzją dotyczącą kolumn. Niezależnie od tego, czym się na co dzień zajmowali, zwracali uwagę, że to element systemu audio, który zmienił się w swojej 100-letniej historii najmniej, a także że to on w głównej mierze jest „twarzą” takiego systemu, ponieważ jest najbardziej widoczny. A mimo to jest zwykle najbrzydszy.

Próby zdjęcia tego odium podejmowane były przez różne firmy od lat, jednak poza produktami takich specjalistów od designu przemysłowego, jak Bang & Olufsen propozycje przyjmowane były przez środowisko nieufnie, żeby nie powiedzieć – wrogo. Przyczyn było wiele, ale wśród nich na pierwszym miejscu wymieniłbym konserwatyzm i poświęcanie w takich produktach walorów dźwiękowych w imię poprawy estetyki.
Z nich trudniejsza do przełamania okazała się ta pierwsza. Nieprzypadkowo bowiem tak popularne są w naszej branży okleiny z drewna lub wręcz drewno, w których gustują i są w nich mistrzami Włosi. Przywołajmy takie nazwy, jak Chario, Sonus faber i Diapason.

Czasy się jednak zmieniają i od paru lat do audio wchodzą ludzie wychowani w świecie iPodów i im podobnych, tj. gadżetów, które są ładne, przyjazne i pasują do stylu życia oraz gustu swoich posiadaczy. To pokolenie, które woli, aby produkty były odbiciem nich samych, a nie odwrotnie. Jeśli tak nie jest, to bez żalu zajmują się czymś innym. Powiedziałbym więc, że na rynku pozostanie część firm tradycyjnych – im bardziej (patrz: Harbeth, Spendor z serią Classic, Graham Audio, Tannoy z serią Heritage i JBL z projektem K2 oraz replikami starszych monitorów studyjnych), tym będą się lepiej w nowych czasach czuły. Większość z obecnie aktywnych firm będzie jednak musiało wziąć pod uwagę zmieniające się wymagania.

Dobrze więc, żeby mieli oni tyle doświadczenia, co włoskie Chario. Obchodząca w tym roku 40-lecie powstania firma, znana dotychczas głównie z wysokiej klasy kolumn z drewnianymi obudowami, jest także właścicielem wielu ciekawych patentów związanych z akustyką. Jej najnowsza propozycja zaskoczy więc każdego. Kolumny, które testujemy, są bowiem ładne, widać w nich rękę profesjonalnego projektanta przemysłowego, ale mają absolutnie nowoczesny wygląd - good bye drewno, żegnajcie wyeksponowane głośniki i zwaliste proporcje, witajcie design i przyjazne ceny.

Warto już teraz powiedzieć, że design jest w nich tylko opakowaniem dla rozwiązań mających na celu uatrakcyjnienie brzmienia i dopasowanie go do zwykłych pokojów, salonów, sypialni, które nie są i nie będą przystosowane akustycznie. Takie kolumny znajdziemy w nowej serii o nazwie Reflex.

CHARIO BOXER ENGINE

W ich budowie widać próby opanowania zarówno sceny dźwiękowej, jak i niskich tonów. To pierwsze kontrolowane jest przez zamontowanie na tylnej ściance, pod skosem, dwóch głośników wysokotonowych. Znamy to z wielu innych rozwiązań, jednak chyba nigdy nie otrzymywaliśmy go w tak atrakcyjnej realizacji i w tak niedrogich produktach. Dzięki nim scena dźwiękowa ma być stabilniejsza i szersza, bez względu na otoczenie akustyczne. Jak czytamy, nie jest to zwykłe podłączenie dodatkowych głośników, a dźwięk zyskuje np. wtedy, kiedy na ścianie za kolumnami powieszony jest duży telewizor plazmowy, czyli w sytuacji przy konwencjonalnych kolumnach nie do przyjęcia. Rozwiązanie to nazwano Chario Boxer Engine.

SPLITTED VENTED SUBWOOFER

Druga technika związana jest z reprodukcją basu. To rzecz z którą Chario jest za pan brat od dłuższego czasu, stosując swoje własne patenty. W Primie służą do tego dwa głośniki niskotonowe – jeden promieniujący z przedniej ścianki do przodu i drugi promieniujący w dół, wraz z wylotem bas-refleksu, do komory uformowanej przez boczne ścianki. Dźwięk z niego wydobywa się do przodu i do tyłu, można go więc kontrolować przysuwając lub odsuwając kolumny do tylnej ściany pokoju. Pamiętajmy jednak, że jednocześnie będziemy zmieniali ilość wysokich tonów. Rozwiązanie to nazwano Splitted Vented Subwoofer. Jest to rozwinięcie stosowanej przez tę firmę koncepcji z 1987 roku, polegającej na skierowaniu głośnika w stronę podłogi. Dzisiaj to normalne, ale wówczas takie nie było.

Płyty użyte do odsłuchu (wybór):

• Deep Purple, Now What?!, Edel Germany/Victor Entertainment VIZP-116, 2 x SHM-CD (2013).
• Ed Sheeran, X, Warner Music UK/Warner Music Japan WPCR-15730, CD (2014); recenzja TUTAJ.
• Herbie Hancock, Maiden Voyage, Blue Note/EMI Music Japan TOCJ-90039, HQCD (1965/2008).
• Mark Knopfler, Tracker, British Groove Records 4716983, “Deluxe Limited Edition”, 2 x CD + DVD + 2 x 180 g LP (2015); recenzja TUTAJ.
• Maroon5, V, Interscope Records/Universal Music LLC (Japan) UICS-9146, CD + DVD (2014); recenzja TUTAJ.
• Nat ‘King’ Cole, Penthouse Serenade, Capitoll Jazz/EMI 94504, “Super Bit Mapping” CD (1952/1998).
• Royal Blood, Royal Blood, Warner Music UK/Warner Music Japan WPCR-15889, CD (2014); recenzja TUTAJ.
• The Doors, The Best of the Doors, Elektra/Audio Fidelity AFZ5 206, “Limited Edition No. 0115”, SACD/CD (1973/2015).

Japońskie wersje płyt dostępne na

To, jak ocenimy te kolumny zależało będzie od tego, czego od nich oczekujemy i czego się po nich spodziewamy. Mamy tu do czynienia z produktem, który jest z jednej strony ostentacyjnie „nie hi-fi”, a z drugiej prezentuje tak wyrafinowany poziom, że nie da się go uzyskać nie wykorzystując całej wiedzy, jaką nasza branża zakumulowała. Innymi słowy w przypadku kolumn Reflex Prima mamy do czynienia z prymatem celu nad prowadzącą do niego drogą. To kolumny, które sensownie ustawione i dobrze napędzone, grają tak, że nie myślimy o technice, a jedynie o muzyce; to konstrukcje o niezwykle wysokim faktorze „fanu” i zabawy.

Ich balans tonalny przesunięty jest w kierunku środka pasma. Ale nie jest tak, że grają środkiem. Jest i bas, i góra, obydwa te zakresy są bardzo przyjemne i świetnie zespolone z tym, co rządzi, tj. zakresem, w którym operują ludzkie głosy. Pomimo tak wielu przetworników kolumny brzmią bardzo spójnie.

Góra nie jest prowadzona wysoko i wyraźnie słychać jej ocieplenie i wygładzenie. Nie mogę nie przywołać w tym miejscu innego świetnego, „celowanego” produktu, tj. słuchawek PM-3 firmy Oppo, to bardzo podobne podejście do dźwięku. Chodzi o to, ze charakter góry nie odróżnia się od charakteru pozostałej części pasma, jak w kolumnach z przetwornikiem szerokopasmowym lub w słuchawkach planarnych.

W Chario brzmienie jest jednak otwarte i dźwięczne, a to dlatego, że zakres „presence”, tj. okolice 1 kHz, a więc tam, gdzie nasze ucho jest najbardziej czułe, są mocne i wyraźne. Oprócz otwarcia dźwięku daje to także coś jeszcze – włoskich kolumn można słuchać niezbyt głośno, a i tak zagrają wyraźnie i klarownie.

Bardzo ciekawie zachowuje się dół pasma. Jego ilość można regulować zbliżając kolumny do ścian lub je oddalając. Niezależnie od tego, jak je ustawimy, warto jednak podłączyć je do mocnego wzmacniacza, który lubi zagrać mocnym dołem, ponieważ da nam to większe pole manewru. Same z siebie nie są lekkie, ani bez dołu, ale tak napędzone dają coś ekstra, tj. drive, motor, uderzenie. Wszystko to podane będzie kulturalnie, klarownie, po prostu fajnie. I choć to nie są rozdzielcze konstrukcje, to jednak ładnie pokazują, czy na płycie jest więcej basu czy mniej i jaki ma charakter – z Maroon5 był niższy i bardziej punktowy, a z Deep Purple płytszy, ale za to gęstszy i cieplejszy.

To wszystko sprawia, że te piękne, stylowe kolumny w równie stylowy sposób grają. Ich brzmienie jest dość charakterystyczne, bo ma obniżony tembr, ale jest przy tym spójne i gładkie. Zagrają przyjemnie z każdym rodzajem nagrań.

Chario są jednak czymś więcej. Głośniki wysokotonowe na tylnej ściance stosuje wiele firm. Zwykle ich włączenie powoduje rozmycie sceny dźwiękowej, pogorszenie selektywności, spójności, a także oddalenie przekazu. Myślę, że cena, jaką za poszerzenie sceny trzeba płacić jest w większości przypadków zbyt wysoka. Włoskie kolumny robią to inaczej. Pierwszy plan jest namacalny i ciepły. To ten przypadek, kiedy wokalista projektowany jest przed nami tak, jakby śpiewał tylko dla nas. Jego obraz nie jest klarowny i czysty, jak z droższych kolumn, ale nawet się tego nie zauważa. Także, kiedy przesuwamy się na boki, albo chodzimy po pokoju, słyszymy dźwięk z pewnej przestrzeni, nie „zwija” się on w płaską kartkę.

Kiedy siedzimy na wprost dźwięk wcale nie jest rozdmuchiwany po pokoju, a skupiany jest w bańce wokół kolumn i nas – nieprzypadkowo przywołałem wcześniej słuchawki. Dźwięki w przeciwfazie odzywają się wokół nas i za nami – często w płytach, których o to nie podejrzewaliśmy. Pełne zaskoczenie przeżyłem jednak słuchając nagrań monofonicznych. Usłyszałem bowiem pięknie prowadzony, skupiany przede mną przekaz z bardzo ładnym odejściem instrumentów w dalszych planach, bez ścieśniania wszystkiego na osi odsłuchu. To wielka sztuka! Nat ‘King’ Cole zabrzmiał po prostu fenomenalnie!

Podsumowanie

To kolumny, które mają pełnić rolę iPoda – są dla tych, którzy zapewnie nigdy by sobie nie kupili klasycznych „paczek” uważając, że nie warto. Pomimo to inżynieria w nich zawarta czyni z nich prawdziwe narzędzie, a nie zabawkę, rasowy system głośnikowy służący do grania muzyki na wysokim poziomie – i cicho, i głośno. Poświęćmy trochę czasu na ich ustawienie, dajmy im fajny wzmacniacz, a będzie się można nimi pochwalić i tym, którzy w życiu dobrego dźwięku nie doświadczyli, i tym, którzy uważają, że o audio wiedzą już wszystko i że wszystko już słyszeli.

Pomieścić aż siedem głośników tak, aby kolumna nie wyglądała jak potwór – duża sztuka. A zrobić jeszcze tak, aby grały tak spójnie i jednorodnie, jak tutaj, to prawdziwy wyczyn. Głośniki w Primie ukryto pod siateczkami i zagłębiono poza przednią ściankę, dlatego ich nie widać. Jeden z głośników niskotonowych przykręcono od spodu, obok wylotu bas-refleksu, a dwa głośniki wysokotonowe ukryto na tylnej ściance, także za siateczką. Dostajemy więc zgrabną bryłę ze świetnie dobranymi proporcjami.

Formalnie mamy do czynienia z kolumnami wolnostojącymi, trójdrożnymi, z obudową wentylowaną bas-refleksem. Na górze pracuje głośnik wysokotonowy o stożkowej, papierowej membranie, mającej średnicę fi 2”; firma nazywa go AirRad. Dwa takie same głośniki umieszczono na tylnej ściance, pod skosem – ich nazwa to WallRaid. To odejście od wszechobecnych kopułek – jak zawsze, są tego zalety i wady. Środek pasma i wyższy bas obsługują dwa głośniki o średnicy fi 4” każdy z membranami „Straight Cell Compound” – niestety nie da się ich wykręcić, żeby to sprawdzić.

Podobnie zresztą, jak głośników niskotonowych. Jeden z nich możemy natomiast podejrzeć, od spodu – wraz z wylotem bas-refleksu tworzy system NRS 2π sr, wykorzystując dobraną w obliczeniach odległość od dolnej powierzchni. Współpracuje on z drugim, takim samym głośnikiem, na przedniej ściance. Obydwa mają średnicę 5”. Nie są one od góry filtrowane. Jedynym podawanym punktem podziału zwrotnicy jest ten między głośnikami nisko-średniotonowymi i wysokotonowymi: 1390 Hz.

Konstrukcja głośników z serii Reflex przypomina ramę, tutaj w sztucznej okleinie, w której podwieszono prostopadłościan z głośnikami, tutaj polakierowany na biało. Tylna ścianka nie jest płaska, a ma uskok, w którym zamontowano głośniki wysokotonowe oraz pojedyncze gniazda głośnikowe. Nie przewidziano miejsc na kolce – od spodu podklejono gumowe nóżki. I w taki właśnie sposób kolumny zostały przetestowane. Ustawione po ich bokach potężne Harbethy M40.1 symulowały obecność bocznych ścian.

Dane techniczne (wg producenta)

Skuteczność: 88 dB/1 m/2,83 V
Przenoszenie basu: -3 dB/55 Hz
Punkt podziału zwrotnicy: 1390 Hz
impedancja nominalna: 4 Ω (min. 3,4 Ω)
Sugerowana moc wzmacniacza: do 100 W/4 Ω
Waga: 16,4 kg/szt.
Wymiary: 983 x 197 x 253 mm