⌈ FINAL AUDIO, poprzednio używająca nazwy Final Audio Design, jest japońską marką znaną od 1974 roku. Jej pierwszym produktem była wkładka typu Moving Coil, zaprojektowana przez pana Yoshihisa Mori. Przez krótki czas Final oferował gramofony, wzmacniacze i kolumny. W ostatnich latach to firma kojarzona przede wszystkim ze słuchawkami. Testujemy bezprzewodowe, dokanałowe słuchawki należące do topowej serii „8000”. ⌋

ŁUCHAWKI BEZPRZEWODOWE stanowią ważną kategorię nie tylko w ramach samych słuchawek, ale w branży „entertainment” w ogóle. 7 sierpnia 2016 roku, wraz z wprowadzeniem przez firmę Apple do sprzedaży iPhone’a 7, świat przenośnego audio kolejny raz się zmienił. Klienci ze smartfonem otrzymywali bowiem bezprzewodowe słuchawki o nazwie AirPods. Były to niewielkie konstrukcje douszne z łączem Bluetooth, w kolorze – oczywiście – białym. Świat podążył za najsilniejszym i wkrótce każda firma, która chciała sprzedawać słuchawki musiała mieć tego typu modele w swojej ofercie.

Najlepiej ten trend było widać w działaniach firmy JBL. Pracują dla niej ludzie, którzy naprawdę dobrze czują rynek i którzy są zwykle o krok do przodu stosunku do pozostałych producentów. Przejawia się to w tym, że nie ma chyba miesiąca, w którym firma ta nie wprowadziłaby na rynek kolejnego modelu słuchawek. Znakomita większość z nich łączy się z urządzeniem nadawczym za pomocą Bluetootha, a ich duża grupa do słuchawki douszne. Część z nich jest słuchawkami dokanałowymi.

I teraz – cechą, która wyróżniała iPhone’a 7 spośród wcześniejszych generacji smatrfonów Apple, ale i niemal wszystkich innych telefonów, była rezygnacja z analogowego wyjścia słuchawkowego. Twórcy założyli, że od tamtej chwili słuchawki z kablem połączeniowym są passé, a przyszłość należy do łączy wireless, czyli bezprzewodowych.

▌ Bez kabla (a może jednak „z”?)

I NIE MYLILI SIĘ. A przynajmniej nie całkiem. Przez kilka lat trend, który obserwowaliśmy pokrywał się z ich założeniami. Być może jednak był to efekt samosprawdzającej się przepowiedni, ponieważ użytkownicy iPhone’ów zostali postawieni przed faktem dokonanym, a inni producenci zmuszeni byli się do tej zmiany dostosować.

Coś jednak w tym ładnym obrazku zaczyna szwankować. Na początku tego roku magazyn internetowy „Self”, zajmujący się ogólnie pojętą modą i „ładnym” życiem, tytułem Wired Headphones Are Back, Baby! potwierdził coś, co wisiało w powietrzu od jakiegoś czasu: powrót do klasycznego, kablowego połączenia (więcej → TUTAJ, dostęp: 31.07.2023). Jak pisała autorka tekstu, „nastolatkowe wracają do słuchawek z kablem”.

To część „odbicia” od tego, co jest promowane, tym razem w stylu vintage, mającego u podstaw zmęczenie ciągłymi zmianami, nie ma co do tego wątpliwości. A skoro tak, to również jest to czasowa moda. Jak długo potrwa – trudno powiedzieć. Drugą przyczyną, na którą zwraca uwagę Sarah Madaus, jest fakt częstego gubienia słuchawek bezprzewodowych przez użytkowników i nagminne ich uszkadzanie.

Jest jednak w tym wszystkim i sens techniczny. Przecież przesył Bluetoothem, nawet z najnowszymi kodekami, to przesył stratny. Wprawdzie w 2021 roku firma Qualcomm, właściciel Bluetootha, zaproponował kodek aptX Lossless, który pozwolił na bezprzewodowy transfer dźwięku w rozdzielczości 16 bitów i 44,1 kHz przy przepływności ok. 1 Mbps, to nie było to jednak pełne rozwiązanie. Przede wszystkim nie obejmowało pików HD, ale nawet sygnał o przepływności płyty CD (1411 kbps) musiał być lekko skompresowany.

▌ ZE8000

JAK TA SYTUACJA SIĘ rozwinie – zobaczymy. Najpewniej będzie tak, że bezprzewodowe słuchawki douszne pozostaną dominującym modelem przesyłu sygnału audio, ale będą musiały ustąpić część miejsca systemom przewodowym. A to jest, jak mi się wydaje, zdrowa sytuacja. Nie dziwi więc, że nawet specjalistyczni producenci audio oferują słuchawki bezprzewodowe. Jednym z nich jest japońska firma Final z modelem ZE8000.

Słuchawki te należą do topowej serii „8000” tego producenta, wraz z planarnymi D8000 Pro Edition, dokanałowymi, przewodowymi A8000 (test → TUTAJ) oraz, zapowiedzianym w czasie wystawy High End 2023 w Monachium, modelem X8000; test wersji D8000 → TUTAJ . ZE8000 zostały wprowadzone do sprzedaży w 2022 roku. Jest to model Truly Wireless Stereo (TWS), którym to określeniem producenci podkreślają fakt, że obydwie słuchawki są bezprzewodowe i że nie łączy je wspólny odbiornik.

ZE8000 są świetnie wykonane, łatwo dopasowują się do uszu i mają funkcjonalne etui do ładowania. Dopasowanie do uszu zapewnia rozwiązanie własne firmy, polegające na tym, że miękki, silikonowy element, którym zakończone są słuchawki, łączy w sobie budowę znaną z modelu dokanałowych i dousznych. Te pierwsze mają przedłużony wylot pasujący do kanału usznego, a drugie opierają się na wnętrzu ucha. Producent rozwiązanie to nazwał TYPE Q. Do dyspozycji mamy pięć różnych wielkości końcówek.

Słuchawki współpracują z kodekami AAC i SBC, ale najważniejsze są możliwości po podłączeniu się przez kodeki aptX Adaptive lub Snapdragon Sound. aptX Adaptive to starszy kodek Bluetooth, wprowadzony do sprzedaży jeszcze w 2018 roku, który przesyła dane z szybkością od 280 do 420 kb/s, co oznacza, że może zaoferować przepływność wyższą niż standardowo aptX (384 kb/s), ale nie będzie to poziom aptX HD (576 kb/s). Rozwiązanie zapewnia za to lepszą kompresję (5:1 lub 10:1 vs 4:1 dla starszych wersji). Można za jego pomocą przesłać sygnał do 24 bitów i 96 kHz, ale dość mocno skompresowany.

˻ FUNCKJONALNOŚĆ ˺ Ponieważ Final jest producentem specjalistycznym, zadbał, aby ZE8000 cechowały się odpowiednio zaawansowaną konstrukcją. Ważną informacją jest, na przykład, że przetworniki napędzane są przez wzmacniacze pracujące w klasie AB, podczas gdy niemal wszyscy inni producenci wykorzystują do tego wzmacniacze w klasie D. Membranę o firmowe nazwie f-CORE i o średnicy będącej ekwiwalentem 13 mm wykonano ze stopu aluminium i magnezu. Do współpracy z mikroczipem sterującym dekodowanie, wykorzystano wysokiej klasy, kondensatory o niskich zniekształceniach PML (Polymer Multilayer Capacitors), produkowane przez japońską firmę Rubycon.

Istotne są również trzy ustawienia dostępne poprzez aplikację Final Connect. Jedna z nich pozwala na precyzyjną zmianę siły głosu, druga precyzyjną korektę pasma przenoszenia, a trzecia jest upsamplerem. Zmiana siły głosu definiowana przez aplikację pozwala na jej znacznie precyzyjniejsze ustawienie – a z tym akurat w smartfonach jest spory problem. Korektor działa w czterech punktach i tylko w zakresie +/- 3 dB. Ale jego praca została oparta na profesjonalnych opracowaniach, co ma się przyczynić do niskich zniekształceń.

I jest jeszcze upsampler. Jego firmowa nazwa to 8K SOUND i odnosi się do branży TV. Standard 8K UHD (Ultra-High Definition), od niedawna obecny w nowych odbiornikach TV, oznacza, że otrzymujemy szesnaście razy więcej pikseli niż w standardowym obrazie. Nawet jeśli sygnał nie ma takiej rozdzielczości, to odpowiednie algorytmy interpolacyjne pozwalają na gładsze przejście między pikselami, a co za tym idzie, dla przykładu, poprawioną głębię kolorów i gładszy obraz.

Final w swoich materiałach prasowych przekonuje, że podobnie działa układ 8K Sound. A jeśli tak, to oznaczałoby to, że sygnał jest upsamplowany do 24 bitów i 352,8 (dla 44,1) lub 384 kHz, jeśli przyjmiemy, że punktem wyjścia jest płyta CD. Czy tak jest naprawdę – nie wiadomo, firma mówi o tym ogólnikami, takimi jak:

Zamiast skupiać się tylko na precyzyjnym dostrojeniu poszczególnych częstotliwości, element czasowy każdego pojedynczego bitu dźwięku jest dokładnie kalibrowany za pomocą cyfrowego przetwarzania sygnału. W ten sposób wszystkie informacje zawarte w utworze muzycznym są wyraźnie wydobywane w najlepszej jakości i estetyce. Ogólnie rzecz biorąc, 8K SOUND zapewnia wyjątkowe wrażenia dźwiękowe jeśli chodzi o różnicowanie, szczegółowość, separację i szybkość dźwięku, w sposób, który nigdy wcześniej nie został osiągnięty.

⸜ ZE8000, → SNEXT-FINAL.com, dostęp: 31.07.2023.

To nowoczesne słuchawki, sterownie nimi zapewnia więc tzw. „tapnięcie” w jedną lub w drugą. Wyposażono je również w cztery tryby działania mikrofonów i systemów aktywnej redukcji szumu:

• tryb AKTYWNEJ REDUKCJI SZUMÓW (Active Noise Canceling Mode) – eliminuje szumy otoczenia,
• tryb DŹWIĘKÓW OTOCZENIA (Ambient Sound Mode) – łączy muzykę i dźwięki otoczenia, umożliwiając użytkownikom słuchanie muzyki i jednocześnie pozwalając mu na orientację co do tego, co się wdzieje wokół niego,
• tryb VOICE THROUGH — dźwięk otoczenia ma wyższy priorytet niż muzyka, umożliwiając wyraźne rozmowy bez zdejmowania słuchawek z uszu,
• tryb WIND-CUT - eliminuje szum wiatru przechwytywany przez mikrofony, gdy w otoczeniu występuje duży ruch powietrza.

W pełni naładowane słuchawki wystarczają na 5 godzin słuchania, przy czym aktywowanie systemu 8K zmniejsza ten czas. Naładowane etui pozwala zwiększyć długość odsłuchów do 15 godzin. Ładowanie słuchawek zajmuje 1,5 godziny, a etui 2,5 godziny, przy czym pierwsze 5 minut ładowania pozwala na 45-minutowe użytkowanie. W komplecie dostajemy nakładki na wylot słuchawek zabezpieczający słuchawki przed kurzem i wilgocią, kabel do ładowania oraz miękkie elementy douszne w pięciu wielkościach; ZE8000 mają certyfikat wodoodporności IPX4, pozwalający na pracę w deszczu. Słuchawki dostępne są a kolorach białym lub czarnym.

▌ ODSŁUCH

˻ JAK SŁUCHALIŚMY ˺ Słuchawki Final ZE8000 testowałem z laptopem HP Precision 3751 (Windows 10) oraz smartfonem Samsung A52. W tym ostatnim zainstalowany miałem program USB AUDIO PRO, a do smartfona połączyłem przetwornik D/A ALO AUDIO PILOT. Z tej kombinacji korzystam już od dwóch lat.

Punktem odniesienia były dla mnie dwie pary słuchawek dousznych, z których korzystam od dłuższego czasu, to jest FOCAL SPHEAR oraz Lime Ears ANIMA, które znajdują się na wyposażeniu redakcji od czasu ich testu w grudniu 2022 roku (test ¬→ TUTAJ). Zewnętrznym punktem odniesienia były słuchawki magnetostatyczne HiFiMAN HE-1000 v2 oraz Audeze LCD-3. W tej części do odsłuchu użyłem odtwarzacza SACD Ayon Audio CD-35 HF Edition ze wzmacniaczem lampowym Leben CS-600X oraz wyjścia słuchawkowego w odtwarzaczu plików Mytek Brooklyn Bridge.

» Nagrania użyte do przeprowadzenia recenzji można znaleźć na playliście HIGH FIDELITY: Final ZE8000, dostępnej w serwisie Tidal → TUTAJ.

ZNAM WIELE SŁUCHAWEK bezprzewodowych, zarówno dokanałowych, jak i nausznych oraz wokółusznych. Ich cechą wspólną jest uspokojenie dynamiki i – generalnie – zamglenie dźwięku. Te lepsze robią to tak, że „nie boli”, ale wciąż nie dają tylu informacji, co słuchawki przewodowe. ZE8000 są pod tym względem nadzwyczajne. Nie dość, że nie tłumią szczegółów, to jeszcze ich nie wyostrzają. Ich brzmienie można określić jako ciepłe, ale nie „zadymione”.

Dają one „szeroki” przekaz, w tym sensie, że dynamiczny, z rozmachem i oddechem. Wysokie tony są z nimi obecne, dźwięczne, choć tak najważniejszy jest środek pasma i przełom z niskimi tonami. Korektor Final Connect jest dość subtelny w działaniu, ale warto z nim poeksperymentować, bo naprawdę pomaga w uzyskaniu idealnego dźwięku. Zmiany, które wprowadza są zupełnie inne od tego, do czego przyzwyczaili nas projektanci smartfonów, bo nie „zabijają” dźwięku, a naprawdę pomagają go skorygować.

Tak więc obietnica o „krystalicznie czystym dźwięku”, którą daje producent w swoich materiałach, znajduje potwierdzenie o tyle, że to naprawdę bardzo czysty i szlachetny przekaz. Nie jest on jasny, to nie o taką „krystaliczną czystość” chodzi. Ale jest gładki i płynny, niesie też wiele informacji o samych instrumentach. Co można zresztą jeszcze bardziej poprawić, aktywując tryb 8K Sound. Wprawdzie mój smartfon lekko wówczas zwalniał, to znaczy pisanie tekstów itp. było minimalnie spowolnione, ale to musi być naprawdę mocny układ, skoro wykorzystuje tak wiele zasobów samego smartfona.

Upsampler poprawił też wiele starszych nagrań, co było naprawdę fajne. Wysokie tony brzmiały z nim delikatniej, choć były mocniejsze i wyraźniejsze, podobnie jak środek pasma. Najmniej zmian zauważyłem na basie. Ale za każdym razem, z każdym typem muzyki funkcja ta okazywała się przydatna i ostatecznie zostawiłem ją włączoną na stałe.

I to właśnie w takim ustawieniu japońskie konstrukcje pozwalały zanurzyć się w dźwięku. Banalne? – No tak, banał w czystej postaci. Ale właśnie tak doświadczałem kolejnych płyt i utworów, czy to był soundtrack z filmu Barbie (reż. Greta Gerwig, 2023), z kawałkami – a jakże – Pink, Dua Lipa czy Billie Eilish, ale również nowy album zespołu BLUR, znakomitą wersję utworu Czesława Niemena Człowiek jam niewdzięczny w wykonaniu KRZYSZTOFA ZALEWSKIEGO, czy nawet Moje serce w Warszawie zespołu SORRY BOYS. Jako jedne z nielicznych słuchawek dokanałowych w ogóle, ZE8000 pięknie zagrały, wydaną przez Erato, płytę THOMASA BANGALERA pt. Mythologies.

▌ Podsumowanie

DŹWIĘK ZE8000 jest niezwykle przyjemny, płynny i gęsty, co pozwala na długie odsłuchy w komforcie. Nie jest to dźwięk rozdzielczy, tego z klasycznym Bluetoothem nie dostaniemy. Konstruktorzy Finala wykonali jednak świetną pracę w wydobyciu z dostępnych technologii wszystkiego, co najlepsze. Słuchawki są świetnie wykonane, ładne i przyjemne w noszeniu. Jeślibym szukał słuchawek Bluetooth do codziennego słuchania poza domem, to mogłyby to być właśnie ZE8000. ●

▌ Dane techniczne (wg producenta)

System przesyłu sygnały: Bluetooth 5.2
Obsługiwane kodeki: AAC i SBC, aptX Adaptive, Snapdragon Sound
Układ kodeka: Qualcomm QCC5141
Pasmo przenoszenia: 20 Hz – 44 kHz
Czas ładowania: słuchawki 1,5 godziny, etui 2,5 godziny
Czas odtwarzania: słuchawki 5 godzin + etui 15 godzin
Pojemność baterii: słuchawki 54 mAh, etui420 mAh
Kolory: biały, czarny