⌈ JBL to skrót od JAMES BULLOUGH LANSING. Urodzony w 1902 roku jako James Martini, w 1927 roku założył swoją pierwszą firmę LANSING MANUFACTURING COMPANY, do dziś istniejącą jako Altec/Leasing, którą w 1941 roku sprzedaje. W roku 1946 zakłada Lansing Incorporated, która wkrótce zmienia nazwę na JBL i staje się jednym z najważniejszych producentów kolumn głośnikowych na świecie. Dzisiaj znana jest zarówno ze swoich produktów do użytku domowego, jak i do zastosowań profesjonalnych. ⌋

OBRZE JEST MIEĆ TAKĄ HISTORIĘ, jak JBL. Tak bogatą historię, dodajmy. Firma ta działa w różnych obszarach, od maleńkich głośników Bluetooth po potężne systemy nagłośnieniowe sal i aren koncertowych. Ma więc w ręku niezwykle szeroką paletę rozwiązań, które może łączyć w różnych konfiguracjach. W ten sposób, jak sądzę, powstał projekt kolumn o których chcielibyśmy państwu opowiedzieć.

4 stycznia 2022 roku koncern Harman wydał komunikat prasowy, który mówił: „HARMAN Luxury Audio wprowadza na rynek JBL 4305P Studio Monitor, aktywne kolumny podstawkowe zintegrowane z systemem streamingowym oraz połączeniami dla konsumentów profesjonalnych”. I dalej:

W nowych aktywnych kolumnach podstawkowych JBL 4305P opatentowane technologie akustyczne JBL zapewniają dźwięk o niewiarygodnej dokładności i dynamice, podczas gdy szeroka różnorodność połączeń przewodowych i bezprzewodowych otwiera świat możliwości dla miłośników muzyki i twórców treści.

⸜ news.HARMAN.com, dostęp 21.06.2022

W tych dwóch zdaniach zawarto wszystko, czym nowy produkt firmy JBL jest i czym firma chciałaby, aby był. Po kolei: najważniejsza informacja jest taka, że 4305P to kolumny aktywne. Jak informuje producent, to pierwszy aktywny system głośnikowy tej firmy w serii Studio Monitor. Co więcej, to jej pierwsze kolumny wyposażone w odtwarzacz plików audio, o którym firma mówi „integrated streaming engine”. Z kolei wejścia XLR oraz TRS o przełączanej czułości pozwalają zastosować kolumny jako monitory bliskiego pola w studiu nagraniowym.

▌ 4305P Studio Monitor

4305P JEST WYNIKIEM SIĘGNIĘCIA PRZEZ ich konstruktorów do kilku oddziałów jej imperium. Podstawą były pasywne kolumny 4309 (test TUTAJ), które zasilane są przez wzmacniacze z cyfrową zwrotnicą, które można znaleźć w rozwiązaniach samochodowych tej firmy. A wisienką na torcie jest moduł odtwarzacza plików pierwotne opracowany przez firmę Arcam.

To dwie kolumny, w których pomieszczono aż cztery wzmacniacze i sporo różnych wejść; wszystkie gniazda i regulacje umieszczono w jednej z kolumn, która pracuje jako kolumna „master”. Z drugą łączy się ona bezprzewodowo, przez Wi-Fi, lub przewodowo, za pomocą kabla CAT6 (w zestawie). Przy łączu Wi-Fi sygnał ograniczony jest do 24/96, a z kablem do 24/192 (PCM). Kolumnami można sterować za pośrednictwem pilota zdalnego sterowania Bluetooth, aplikacji Arcam MusicLife lub przez Google Chromecast. Na przedniej ściance „mastera” jest pokrętło siły głosu, zmiany wejść oraz diody wskazujące, które wejście wybraliśmy.

⸜ FUNKCJONALNOŚĆ To jednak coś więcej niż klasyczne kolumny aktywne, ponieważ wyposażone są w moduł odtwarzacza plików Roon Ready. Jak się wdaje, firma sięgnęła po opracowanie przetestowane w dwóch jej wcześniejszych produktach – we wzmacniaczu zintegrowanym SA30, należącej do niej firmy Arcam (test TUTAJ), i JBL SA750. Sygnał do kolumn prześlemy również za pomocą Apple AirPlay 2 i Bluetooth. W odróżnieniu od przywołanych wzmacniaczy 4305P nie oferują systemu korekcji akustyki pomieszczenia.

Dzięki modułowi odtwarzacza plików możemy bezpośrednio do kolumn streamować sygnał z sieci, na przykład z serwisów Spotify,Tidal czy Qobus; firma JBL swoim klientom oferuje 90-dniową, bezpłatną aktywację konta Qobuz z plikami hi-res. Moduł ten dekoduje również pliki MQA. Do kolumn możemy wysłać również sygnał cyfrowy, przez wejścia S/PDIF RCA oraz Toslink lub przez USB. Jest tam również gniazdo USB dla dysku twardego. System umożliwia bowiem odtwarzanie stratnych plików audio AAC, WMA, AIFF, MP3, MP4 i OGG, ale również bezstratnych, jak WAV, FLAC, ALAC oraz DSD (DoP).

Co więcej, do dyspozycji dostajemy również stereofoniczne, podwójne wejście zbalansowane – to część skierowana przez producenta do odbiorców profesjonalnych; w studiach urządzenia łączy się kablami XLR. Przeznaczone do tego gniazda są podwójne – to tzw. gniazda „combo”; akceptują one zarówno wtyki XLR, jak i zbalansowane i niezbalansowane (wybieramy między nimi) „jacki” typu TRS 6,3 mm.

Na tylnej ściance umieszczono kilka przełączników, które realnie pomagają w ustawieniu kolumn. Pierwszym wybieramy, która kolumna jest lewa, a która prawa. A to dlatego, że jedna z nich powinna się znaleźć blisko routera lub przełącznika LAN. Drugim możemy podbić niskie tony o 3 dB, co jest szczególnie pomocne, kiedy kolumny stoją daleko od ściany. I jest też przełącznik, którym ustalamy czułość wejść liniowych – albo -10 dB, albo +4 dB, co odpowiada ustawieniom „domowym” i profesjonalnym.

⸜ TECHNIKA Kolumny są niewielkie i z przodu wyglądają niemal identycznie, jak model 4309. Ta dwudrożna konstrukcja typu bas-refleks korzysta z 25 mm wysokotonowego głośnika kompresyjnego 2410H-2 z tubą HDI Horn (HDI = High-Definition Imaging). Przetwornik niskotonowy jest niewielki, bo ma średnicę ø 130 mm, ale ma za to duży skok membrany. Tę wykonano z papieru w kolorze czarnym, co jest odróżnia te kolumny innych modeli z serii, mających membrany w kolorze białym.

Każdy głośnik otrzymał własny, pracujący w klasie D, zintegrowany z zasilaczem, wzmacniacz: te dla głośników wysokotonowych mają moc 25 W, a dla nisko-średniotonowych 150 W. System dysponuje więc mocą 300 W rms, co jest prawdziwą potęgą. Podział pasma między głośnikami, zazwyczaj powierzany zwrotnicom pasywnym, przeprowadzany jest tutaj cyfrowo, w układzie DSP. Pozwala to na lepszą integrację głośników, choć ma też swoje wady – jak zwykle zresztą w audio.

Wybrano do tego celu układ Analog Devices ADAU1466 DSP SigmaDSP z 2017 roku, stosowany głównie w przemyśle samochodowym, w systemach nagłaśniających, I to, po Arcamie, kolejny trop mówiący o tym, jak inżynierowie Harmana zintegrowali z sobą różne techniki. Ponieważ pasmo dzielone jest cyfrowo i cyfrowo przesyłany jest sygnał między kolumnami, sygnał z wejść analogowych zamieniany jest na cyfrowy. Pracuje nad tym dwukanałowy układ ADC Analog Devices PCM1861. Ma on niezłą dynamikę – 110 dB – i na wyjściu dostajemy z niego sygnał 32 (lub 24) bity,192 kHz.

Obudowę kolumn wykonano z płyty MDF oklejonej naturalnym fornirem. Może mieć on kolor czarny albo kolor orzecha amerykańskiego. Front lakierowany jest na niebiesko, a zakrywa go czarna, rozpięta na plastikowej ramie, siateczka; maskownicę można zdjąć.

▌ ODSŁUCH

⸤ JAK SŁUCHALIŚMY W przypadku bliźniaczego, ale pasywnego modelu 4306 producent zalecał rozstawienie kolumn JBL 4309 z serii „Studio Monitor” w odległości od 1,8 do 2,5 m od siebie i w odległości ponad 50 cm od ścian bocznych. W instrukcji, która przychodzi z wersją aktywną jest tylko jeden wymóg: aby słuchacz i kolumny tworzyły trójkąt równoboczny. W czasie testu kolumny stanęły więc nieco bliżej siebie, w odległości 2 m – tyle samo miały do miejsca odsłuchowego. Dogięte zostały tak, aby głośnik wysokotonowy skierowany był na moje uszy. Ponieważ stały w odległości 70 cm od tylnej ściany podbiłem ich niskie tony o 3 dB.

Z siecią internetową kolumny połączone były poprzez system złożony z podwójnego przełącznika LAN SILENT ANGEL N16 LPS, z jego dwoma modułami w szeregu, zasilanego kablem TIGLON TPL-2000A i przez kabel LAN TIGLON TPL-2000L; więcej na ten temat TUTAJ. Sygnał analogowy, przez zbalansowane kable Acoustic Revive Triple-C, przesyłany był z analogowych wyjść odtwarzacza SACD AYON AUDIO CD-35 HF EDITION oraz odtwarzacza plików MYTEK BROOKLYN BRIDGE.

→ PLIKI
⸜ JOHN COLTRANE, Giant Steps, „Deluxe Edition 60 Years”, Atlantic/Spotify (1960/2020); więcej TUTAJ.
⸜ LORDE, Solar Power, Universal Music/Spotify (2021).
⸜ DOJA CAT, Planet Her, Kemosabe | RCA Records/Spotify (2021).
⸜ KENDRIK LAMAR, Mr. Morale & The Big Steppers, Interscope Record/Spotify (2022).
⸜ DUA LIPA, Future Nostalgia, Warner Records/Spotify (2020).

→ SACD/CD
⸜ ART BLAKEY & THE JAZZ MESSENGERS, Moanin’, Blue Note/Esoteric ESSB-90126, SACD/CD (1958/2015) w: 6 Great Jazz, „MasterSound Works”, Blue Note/Esoteric ESSB-90122/7, 6 x SACD/CD.
⸜ LED ZEPPELIN, Celebration Day, Swan Song/Atlantic/Warner Music 79688-1, 2 x CD + Blu-ray + DVD (2012).
⸜ MIE JOKÉ, 11 Songs for Music and Sound Lovers, Ultra Art Records UA-1001, UHQCD (2017); więcej TUTAJ.
⸜ PET SHOP BOYS, Hotspot, X2 Recordings/Sony Music labels SICX-148, CD (2020).

ZNAM WIĘKSZOŚĆ KOLUMN firmy JBL z serii Studio Monitor. Mogę bez zastanowienia dodać, że je lubię. Wśród sześciu dotychczas oferowanych modeli były takie, które od razu przypadły mi do gustu, które – moim zdaniem – były w swojej klasie cenowej wyjątkowo udane, jak i takie, które wymagały ze strony kupujących określenia swoich wymagań. Wszystkie one były jednak na wysokim poziomie i oferowały bardzo dobry dźwięk.

Nie inaczej jest z testowanym modelem JBL 4305P Studio Monitor. Ale jest on w pewnej mierze odejściem od estetyki brzmienia, z którą spotkamy się w poprzednio oferowanych przez JBL kolumnach. To po prostu inny projekt i choć przetworniki są takie same, jak te, które widzieliśmy wcześniej w modelu 4309, podobna jest też obudowa (choć nie identyczna), to jednak zastosowanie aktywnej zwrotnicy w miejsce pasywnej i zasilenie tych przetworników wzmacniaczami, a także dodanie do nich sekcji cyfrowej, zmieniło sposób prezentacji dźwięku.

Zmiana o której mówię polega na zagęszczeniu dźwięku i jego skupieniu. Wszystkie kolumny tej firmy, jakie znam, a dotyczy to zarówno modeli „domowych”, jak i profesjonalnych, bazują na ponadprzeciętnej dynamice, mocy i „uderzeniu”. Głośniki tubowe oraz papierowe membrany przetworników nisko i nisko-średniotonowych mają takie właśnie cechy własne. Trudno się więc równać innym producentom z JBL-em i ścigać na czysty „fun”, jaki jej kolumny oferują.

Przychodzi za to jednak zapłacić, głównie rozdzielczością i wyrównaniem pasma. Co w modelu 4305P zostało po części odwrócone – mamy tu i naprawdę płaskie pasmo przenoszenia, i bardzo ładne nasycenie dźwięku. Z kolei dynamika, w skali bezwzględnej, wydaje się uspokojona. To nie jest tak, że to mało dynamiczne kolumny, ostatecznie to wciąż JBL :) Bo przecież LORDE z płyty Solar Power, a potem ART BLAKEY z Moanin’ i JOHN COLTRANE z Giant Steps, w wersji wydanej na 60. rocznicę premiery tej płyty, wszystkie te nagrania brzmiały zawodowo. Kiedy jednak przypomnę sobie, jak te same utwory były grane przez inne kolumny Studio Monitor, muszę powtórzyć to samo: to znacznie spokojniejsze brzmienie.

Co wcale nie jest złe. Bo nie jest to też dźwięk zmulony, absolutnie nie o to chodzi. JBL-e grają w mocny i otwarty sposób. Ale też słychać, że ta otwartość i ta moc są kontrolowane i powściągane. Kolumny brzmią dzięki temu w znacznie bardziej uporządkowany sposób. Są też głębsze barwowo. I nawet z mocno skompresowanym materiałem, jak z płyty DOJA CAT, który został „pokazany” przez serwis Spotify w liście najczęściej słuchanych w tym tygodniu na świecie, nie miałem problemu ani z rytmem, ani z barwą.

| Nasze płyty

⸜ LED ZEPPELIN Celebration Day

Swan Song/Atlantic/Warner Music 79688-1
2 x COMPACT DISC + font color="#ff0000"> BLU-RAY + font color="#ff0000"> DVD ⸜ 2012

Celebration Day JEST FILMOWYM I DŹWIĘKOWYM zapisem koncertu, jaki zespół LED ZEPPELIN zagrał w ramach Ahmet Ertegun Tribute Concert 10 grudnia 2007 roku w londyńskiej O2 Arena. Materiał ten wydany został dopiero w 2012 roku, ale od razu na kilka sposobów: w boxie zawierającym dwa krążki CD, Blu-ray i DVD, na płycie Blu-ray Audio (DTS-HD MA 24/48), a w 2013 roku dołączył do nich trzypłytowy album LP.

Płyta została nagrana live, cyfrowo, w systemie Pro Tools; do obsługi komputera zatrudniono technika, Briana Lancastera. Materiał został zmiksowany w studiu Assault & Battery przez ALANA MOULERA, a mastering wykonał JOHN DAVIS w Metropolis Studio. Studio Assault & Battery zaczynało jeszcze w latach 60. jako Morgan Studios. Nagrywali tam wówczas i miksowali swoje płyty tacy artyści, jak: Pink Floyd, Led Zeppelin, Paul McCartney, Black Sabbath i The Cure, a współcześnie The Killers, Nine Inch Nails, Queens of the Stone Age, Royal Blood, Foo Fighters i Arctic Monkeys, czyli rockowa czołówka.

Assault & Battery dysponuje fantastyczną, 72-kanałową konsolą mikserską SSL G+ SL4000 i systemem Pro Tools 192 HD. Odsłuch zapewniają potężne, trójdrożne kolumny Quested 412. Mouler tak wspomina pierwsze chwile, w których dowiedział się, ze będzie odpowiedzialny za miks albumu:

Miksowaliśmy Celebration Day, płytę live Led Zeppelin, a przecież będąc dzieckiem byłem ich ogromnym fanem. Kiedy odebrałem telefon od Jimmy’ego Page’a… Po czymś takim musiałem usiąść na chwilę! Miksowanie Kashmiru w piątkowe popołudnie było naprawdę niezłe, a usłyszeć od Page’a „OK.” na mój miks Stairway to Heaven – to było coś wyjątkowego.

⸜ Headlinermagazine.net, dostęp: 22.06.2022

Wydanie, które chciałbym państwu polecić, jest po prostu znakomite poligraficznie i ma klasę. Płyty spoczywają w pięcioczęściowym digipacku, w którym znajdziemy również książeczkę. Całość zamykana jest zewnętrznym boxem. Dźwięk jest OK., choć bez szału. Nie ma zbyt wysokiej dynamiki, ale za to sporo energii wewnętrznej, coś w rodzaju „napędu”. To po prostu bardzo dobry koncert. Nie przesadzono z wysokimi tonami, dzięki czemu nagranie nie męczy, choć trwa przecież aż 124 minuty! Doskonale ogląda się również wersję wideo. ♦

WRACAJĄC DO MERITUM: nie miałem problemu ani z rytmem, ani z barwą. Grało to wszystko po prostu fajnie. Nie chodziło w tym przekazie o hi-fi, a o czystą radość. Tym bardziej, że choć kolumny nie są duże, to potrafią zagrać sporym dźwiękiem. Jak przy odtworzeniu koncertu LED ZEPPELIN z płyty Celebration Day, czy MIE JOKÉ z krążka 11 Songs for Music and Sound Lovers, wydanego w Japonii na UHQCD. Wygląda na to, że zastosowanie układu DSP do kształtowania dźwięku dało w rezultacie lepszą kontrpolę nad basem. Choć tego nie słychać od razu, to tak naprawdę schodzi on znacznie niżej niż w modelu 4309 i jest też lepiej kontrolowany.

Przywołując te dwie płyty przeszedłem jednocześnie z odtwarzania prosto z „sieci”, za pomocą serwisu Spotify, do grania przez wejścia analogowe. Te dwa sposoby różnią się między sobą barwą i rozdzielczością. Przesyłając do kolumn sygnał analogowo rozjaśnimy go i otworzymy dynamicznie. Kolumny te tym lepiej zagrają, im lepsze źródło im zaoferujemy. Z drugiej strony brzmienie nagrań ze Spotify było lepiej zintegrowane wewnętrznie i miało przyjemniejszą barwę.

Dlatego też widziałbym to w ten sposób: na co dzień grałbym muzykę z serwisu streamingowego lub z komputera. W tym drugim przypadku przez wejście USB – omijamy wówczas dwa stopnie konwersji (A/D i D/A). Ale też pomyślałbym o ciepło brzmiącym gramofonie z wbudowanym przedwzmacniaczem, który mógłby wysłać sygnał linowy, ew. cyfrowy przez Bluetooth. Dostaniemy wówczas wszystko to, co 4305P Studio Monitor robią najlepiej: barwę, skupienie i gęstość.

▌ PODSUMOWANIE

ZA NIECAŁE 12 000 ZŁOTYCH DOSTAJEMY kompletny system muzyczny od znanego producenta. Razem z nim stajemy się również posiadaczami części jego historii – 4305P są stylizowane na studyjne monitory tej firmy z lat 70. i 80. XX wieku. Na dobrą sprawę nie musimy mieć żadnego źródła, wystarczy wykupić konto Premium na Spotify, odpalić Tidala czy Qobusa, żeby mieć dostęp do nieskompresowanych plików 16/44,1 i plików wysokiej rozdzielczości.

Te amerykańskie kolumny naprawdę dobrze różnicują dźwięk. Z dobrego odtwarzacza CD lub gramofonu, przez wejście XLR, dostaniemy bardziej otwarty, bardziej dynamiczny i większy przekaz. Streaming da mniejszy obraz, nie tak rozdzielczy, ale za to z lepiej poukładaną sceną i ładniejszymi barwami. Niezależnie od wejścia kolumny JBL 4305P Studio Monitor pokażą się z dobrej strony, bo to po prostu bardzo dobre konstrukcje. I do tego doskonale wyposażone. ■

▌ Dane techniczne (wg producenta)

Typ: system głośnikowy typu bas-refleks z wbudowanym wzmacniaczem, procesorem DSP i łącznością bezprzewodową
Głośniki niskotonowe: JW130P-4, 130 mm, papierowa membrana z celulozy oraz odlewanymi koszami
Przetworniki wysokotonowe: 2410H-2, 25 mm, pierścieniowe przetworniki kompresyjne z membraną Teonex i tubami o geometrii HDI Horn
Moc wzmacniacza:
• moc systemu: 300 W, w klasie D
• 150 W RMS na głośnik (25 W na przetwornik kompresyjny HF + 125 W na głośnik niskotonowy LF)
Rozdzielczość sygnału cyfrowego:
• do 24 bitów, 192 kHz (połączenie Digital Link między głośnikami)
• do 24 bitów, 96 kHz (połączenie bezprzewodowe między urządzeniami)
Pasmo przenoszenia: 45 Hz – 25 kHz (-6 dB)
Częstotliwość podziału: 1750 kHz
Dyspersja: 90 w poziomie x 60 w pionie (2 kHz do 20 kHz)
Przesyłanie strumieniowe: do 192 kHz
S/PDIF: do 192 kHz
Bluetooth: do 48 kHz
Obsługiwane formaty plików: AAC, AIFF, ALAC, DSD (DoP), FLAC, MP3, MP4, OGG, WAV, WMA
Wymiary (z maskownicą): 336 x 210 x 223,3 mm
Waga: 6,6 kg