ak słychać na korytarzach świata audio, produkująca od ponad 50 lat wkładki gramofonowe firma Excel Sound Corporation, wykonała comming out pod presją jej ścisłego kierownictwa. Przez lata ten, mający swoją siedzibę w Tokio, producent specjalizował się w produkcji wkładek typu MC (Moving Coil) ze średniej półki cenowej w systemie OEM dla innych producentów (np. Ortofon i Benz Micro). W wejściu na rynki światowe pomaga jej Sibatech, producent znany z zamiłowania do wzmacniaczy lampowych i wielkich kolumn tubowych, organizujący w czasie wystaw High End w Monachium niezapomniane pokazy.

Wkładki Excel Sound Corporation sprzedawane są pod marką Hana, co w języku japońskim oznacza ‘genialny i wspaniały’. W zeszłym roku zaprezentowano dwie wkładki, każdą w dwóch wersjach: w serii ‘EL’ (‘Eliptic Line’) wkładkę o niskim poziomie wyjściowym i o wysokim i taką samą parę w ramach droższej serii ‘SL’ (‘Shibata Line’). Wkładki różnią się od siebie przede wszystkim szlifem igły i rodzajem wspornika. Wkładki obydwu serii mają budowę MC (Moving Coil). Seria ‘SL’ charakteryzuje się szlifem igły Nude Diamond Shibata.

To bardzo dokładny szlif, występujący obok innych tego typu, jak: Contact Line, Micro Line lub Ridge, Optimized Contour Contact Line (Soundsmith) itd. Stosowany jest on w drogich wkładkach (np. Miyajima Laboratory Shilabe, Kansui i Madake), wymagający od użytkownika precyzji w ich ustawianiu, przede wszystkim azymutu i SRA (Stylus Rake Angle). Każda odchyłka przekłada się na znacznie większe zmiany w dźwięku niż przy innych szlifach. Igła jest w nich szlifowana w ostrze po to, aby dokładniej śledzić rowki płyty, a co za tym idzie, lepiej oddać wysokie tony.

Wkładka SL, którą tym razem testujemy, ma czarne body wykonane ze sztywnego plastiku. Wspornik to, spłaszczona na końcu, aluminiowa rurka. Zastosowano w niej magnesy typu AlNiCo i krzyżowy układ cewek. Wkładka nie jest ciężka, waży tylko 5 g, a nacisk igły na płytę (VTA) wynosi klasyczne 2 g. Producent zaleca stosowanie obciążenia powyżej 400 Ω. Napięcie wyjściowe wynosi 0,5 mV, tak więc poradzą z nią sobie wszystkie przedwzmacniacze MC. Wkładka przychodzi w skromnym pudełeczku, w którym znajdziemy instrukcję obsługi z danymi technicznymi, a także szczoteczkę i komplet śrub mocujących.

Test został przeprowadzony jako porównanie. Do dyspozycji miałem wkładki: Denon DL-103, Soundsmith Zephyr MIMC oraz Miyajima Laboratory Madake. Wkładki mocowane były na 9” ramieniu TA-1000 Acoustic Signature, z gramofonem Storm Mk2 tej firmy. Przedwzmacniacz gramofonowy – RCM Audio Sensor Prelude IC.

Płyty użyte w odsłuchu (wybór)

• Billie Holiday, Lady Day, Columbia/Pure Pleasure PPAN CL637, 180 g LP (1954/2010)
• Brendan Perry, Ark, Cooking Vinyl/Vinyl 180 VIN180LP040, 2 x 180 g (2011)
• Code III, Planet of Man, Delta-Acustic/Wah Wah Records LPS135, 180 g LP (1974/2014)
• Diahann Carroll & The Duke Ellington Orchestra, A Tribute To Ethel Waters, Orinda Records ORC 400, „Digital Master Disc Recording”, Test Pressing LP (1978)
• The Bassface Swing Trio, The Bassface Swing Trio plays Gershwin, Stockfisch SFR 357.8045.1, 180 g LP + SACD/CD (2007), recenzja TUTAJ
• The Montgomery Brothers, Groove Yards, Riverside/Analogue Productions AJAZ 9362, „Top 100 Fantasy 45 Series”, 45 rpm, 180 g, 2 x LP (1961/?)
• William Orbit, My Oracle Lives Uptown, Guerill Studios/Linn Records AKH 351, 2 x 180 g LP; recenzja TUTAJ
• Yama & Jiro’s Wave, Girl Talk, Three Blind Mice/Cisco TBM-2559-45, „45 RPM Special Limited Edition | No. 0080/1000”, 2 x 45 RPM 180 g LP (1975/2006)
• Yuri Tashiro Piano Trio, Aiji Arai & The Beat Sounds, Digital Explosion, EastWorld EWJ-80181, „Soundphile Series (Digital Recording)”, LP (1980)

---

Japońskie wersje płyt dostępne na

Obydwie linie obecne w ofercie Hana, tj. ‘EL’ i ‘SL’, łączą zbliżone do siebie rozwiązania mechaniczne. Można się było więc spodziewać, że ogólne ramy ich przekazu będą podobne. I były. Zarazem jednak różnice pomiędzy nimi powinny korygować ten przekaz, kierując go w jednym, wybranym kierunku. I korygowały.

Tańsza wkładka, model EL, oferowała pełny, ciepły, raczej słodki dźwięk. Była przez to dość podobna do klasyka, jakim jest DL-103, dodając do jego brzmienia lepsze rozplanowanie przestrzeni, ale też się od niego różniąc poprzez nieco niższą dynamikę, tzw. „dramę”. Model SL wychodzi z tego porównania. To znaczy oczywiste jest, że wspiera się na tym, co wypracowano w EL, ale suma wszystkich drobnych korekt daje odmienny przekaz. Wystarczy, jeśli powiem, że EL jest bardziej podobna do DL-103 Denona niż do modelu SL.

Dźwięk wkładki SL jest oparty na niższym środku i ma otwartą górę. Wysoki środek wydaje się utemperowany, ale nie jestem pewien, czy to aby nie pochodna wyższej energii tych dwóch zakresów. W każdym razie docenimy z tą wkładką mocne, czyste blachy perkusji, atak, pazur i to zarówno w nagraniach czysto analogowych, jak i cyfrowych. Przywołuję to rozróżnienie nieprzypadkowo, ponieważ – tak się składa – uważam, że pierwsze rejestracje cyfrowe PCM z lat 70. XX wieku były pod tym względem wybitne.

Hana pokazała ich wartość bez zahamowań właśnie dzięki mocnej górze. Nie jest ona tak gęsta i substancjalna jak w o wiele droższych Soundsmith Zephyr MIMC i Miyajima Lab Madake, ale tak to już jest. Z kolei Denon i tańsza Hana sugerują większą wagę, ponieważ nie mają tak wielu informacji na górze. Mechanizm jest prosty: jeśli pokazujemy mniej informacji, ale w ładny sposób, to wydaje się nam, że dźwięk jest bardziej plastyczny i lepiej różnicowany. Model SL pokazuje prawdę – dopiero duża ilość informacji pozwala na zbudowanie wiarygodnego, prawdziwego przekazu. Jego prawdziwość przejawia się na przykład w tym, że ma on rozmach i dużą skalę. Nie ma wątpliwości, że słuchamy niezłego systemu, w którym wkładka daje z siebie wszystko.

Jej cechy własne to przede wszystkim, wspomniana już, rezerwa w pokazywaniu wysokiej średnicy. Brzmienie części wokali będzie więc trochę ciemniejsze niż by to wynikało z odsłuchów z innymi wkładkami. Ale też naprawdę ciemne wokale, jak ten z płyty Diahann Carroll & The Duke Ellington Orchestra, czy też głęboki, pełny głos Brendana Perry’ego nie zostaną dodatkowo ocieplone, ani zgaszone. W obydwu przypadkach były na pierwszym planie, były duże i naprawdę klarowne; nie zostały przez wkładkę zmulone.

Druga rzecz to przybliżenie wszystkich planów w kierunku słuchacza. Pod tym względem tańsza EL może się wydać bardziej poprawna, ponieważ przestrzeń jest z nią bardziej plastyczna. Ale to nie tak, to złudzenie. Model SL daje znacznie więcej informacji o górze pasma, jest bardziej dynamiczny, dlatego pokazuje więcej wydarzeń. Ponieważ nie jest to najbardziej rozdzielcza wkładka, jaką znam, nie dostajemy aż tak wieloplanowego dźwięku, jak z droższymi wkładkami, albo tymi po prostu nastawionymi na selektywność i detal.

Bas testowanej wkładki jest duży, ma ładną barwę, nigdy go nie zabraknie. Jego skupienie jest niezłe, ale to nie jest konstrukcja, która by szczególnie mocno zwracała uwagę na konturowość. Nigdy, nawet z potężnym basem na płycie Ark, ani z podkreślonym kontrabasem na krążku z wytwórni Stockfisch, nie dochodzi do przeciągnięcia brzmienia, do zakrycia kolejnych dźwięków. Ale też wiemy, że atak, „trzaśnięcie” nie są tu priorytetami.

Podsumowanie

Model SL jest sporo lepszy niż EL. Paradoksalnie jednak to „zielony mech”, jak o jej barwie mówi producent, jest łatwiejszy do polecenia. Oferuje on bardzo bezpieczne, równe granie, a wkładkę można bardzo łatwo ustawić samemu, nawet bez specjalistycznych przyrządów. Hana SL wymaga więcej uwagi i więcej doświadczenia. Jeśli je mamy, albo znamy kogoś, kto nam z tym pomoże, to dostaniemy świetnie wybudowany w górę dźwięk, z mocnym basem i dźwiękiem dość blisko nas. Wkładka bardzo dobrze różnicuje wysokie tony i środek, co pozwala cieszyć się z kolejnych płyt, odnajdując ich cechy własne, detale itp. Jeśli zadbamy o wszystko, to dostaniemy stosunkowo niedrogą wkładkę o bardzo dobrym, wielowymiarowym, wyrafinowanym brzmieniu. Polecam!

Dane techniczne (wg producenta)

Szlif igły: Nude Diamond Shibata
Wspornik: aluminium
Napięcie wyjściowe: 0,5 mV/1 kHz
Niezrównoważenie kanałów: <1,5 dB/1 kHz
Nacisk igły: 2 g
Śledzenie ścieżki: 70 μm/2 g
Separacja między kanałami: 28 dB/1 kHz
Pasmo przenoszenia: 15-32 000 Hz
Impedancja: 30 Ω/1 kHz
Sugerowana impedancja obciążenia: >400 Ω
Waga wkładki: 5 g
Kolor obudowy: czarny