Monitor 30 został opracowany do pracy w studiach BBC w roku 1999. Jego wersja „domowa” nosi nazwę Monitor 30 Domestic. Pierwotnie został zaprojektowany tak, aby był bezpośrednim następcą monitora BBC LS5/9. Dzieląc przetworniki z topowym głośnikiem Harbetha Monitor 40.1 mniejszy model korzysta z głośnika niskośredniotonowego z membraną RADIAL – odmiany polipropylenu. O ile wiem, to jedyna, obok modelu SHL5, kolumna ze starszą odmianą tego materiału. Pozostałe kolumny wyposażone są w głośniki z membraną Radial 2. Głośnik wysokotonowy to metalowa kopułka SEAS-a. Kolumna wentylowana jest wylotem bas-refleksu, a jej obudowę wykonano tak, aby ścianki nie były „martwe”, a rezonowały w określonych zakresach częstotliwości.
Monitor 30 to spory głośnik podstawkowy, wymagający nieco niższych niż normalnie podstawek – przetwornik wysokotonowy powinien się znaleźć na wysokości ucha słuchacza. Jego zwrotnica został zestrojona atak, aby kolumny były łatwym obciążeniem dla wzmacniacza. Chociaż skuteczność nie jest specjalnie wysoka, to impedancja ma wysoki poziom 6 Ω i charakteryzuje się niewielkimi wahaniami. Kolumny są parowane i przychodzą z kodem umożliwiającym dopasowanie lewej i prawej kolumny.

Alan Shaw, obecny właściciel marki, na forum firmowym pisze tak:

„Jakiekolwiek podobieństwa między kolumnami Harbetha i innej marki są powierzchowne. Pozwólcie mi wymienić najważniejsze składniki, które według nas i naszych użytkowników są rdzeniem magicznej klarowności Harbetha:
• zaawansowana membrana RADIAL, wykonana z opracowanego przez Harbetha polimeru dzięki projektowi współfinansowanemu przez rząd,
• formowane ciśnieniowo membrany (to ekstremalnie ważna czynność, od której zależy finalny dźwięk),
• cienkie ścianki obudowy z demontowanymi panelami, dzięki którym można „dostroić” dźwięk,
• zaawansowana, wieloelementowa zwrotnica separująca bas, średnicę i wysokie częstotliwości,
• jeden, konkretny projektant, jeden, taki sam dźwięk, jedna filozofia od ponad dwudziestu lat.” Amen.

Dotychczas testowaliśmy:

• Harbeth Super HL5
• Harbeth Compact 7SE-3
• Harbeth P3ESR

ODSŁUCH

Płyty użyte do odsłuchu:

• Kuniko Plays Reich, Linn Records, CKD 385, SACD/CD.
• Strange Days, soundtrack, Epic Soundtrax, 480984, CD.
• Brian Ferry, Olympia, Virgin, CDV 3086, CD.
• Flo Handy, Smoky and Intimate, Carney Records/Sinatra Society of Japan, XQAM-1029, CD.
• Frank Sinatra, Live from Meadowlands, Universal Music LLC (Japan), UICY-1458, SHM-CD.
• Mel Tormé, The Legend of Mel Tormé, Going for a Song, GFS360, CD.
• Radiohead, The King of Limbs, Ticker Tape Ltd., TICK-001CDJ, Blu-spec CD.
• The Oscar Peterson Trio, We Get Request, Verve/Lasting Impression Music, LIM K2HD 032, K2HD; recenzja TUTAJ.

Japońskie wersje płyt dostępne na CD Japan.

To przedostatnie kolumny Harbetha (są jeszcze Monitor 40.1), których wcześniej nie słyszałem. Choć poszczególne modele różnią się od siebie, to jednak łączy je więcej niż dzieli i bliżej im do siebie – a także do kolumn Spendora, jeśli już o tym mówimy – niż do innych kolumn. Tak – zdecydowanie można wskazać na coś w rodzaju „firmowego dźwięku”, albo inaczej – „filozofii dźwięku” Harbetha.
Przez wszystkie te lata, kiedy miałem kontakt z kolumnami tej firmy, próbowałem złożyć maksymalnie spójny ich obraz, starałem się w możliwie najprostszy sposób opisać, jak grają, skondensować to tak, żeby dało się je opisać jednym-dwoma zdaniami. Zawiodłem – myślę, że tego zrobić się nie da. W brzmieniu Harbethów występują bowiem obok siebie elementy, które powinny się wykluczać, które razem nie chadzają. Nie, żeby to była jakaś magia, to po prostu talent inżyniera, fizyka, ale ich wyjaśnienie, interpretacja tego, co takie zestawienie powoduje wymaga dłuższego omówienia, głębszej analizy. A krótki opis? Nie tym razem, może kiedy indziej…

Monitory 30 grają dość ciepłym dźwiękiem. Dominuje w nim środek, dół i góra. Niby bez sensu, ale choć na pierwszy rzut oka najważniejsza jest średnica, bo wokale są piękne, to jednak kiedy wchodzą instrumenty z pozostałych zakresów pasma, właśnie góra i dół, to słychać je bez zawoalowania, bez wycofania, są mocne i aktywne. Dlatego wszystkie zakresy są równie istotne. Weźmy dla przykładu płytę We Get Request The Oscar Peterson Trio – najważniejszy jest na niej fortepian lidera. I ten jest pokazywany w ciepły, ładny sposób. Może bez szczególnej rozdzielczości i „akuratności”, ale tak ten materiał zarejestrowano. Kiedy jednak, jak w otwierającym płytę utworze You Look Good to Me, czy też w Corcovado (Quiet Night of Quiet Stars) wchodzą blachy perkusji, wchodzą inne elementy perkusyjne (np. tarka), to są genialnie mocne, dźwięczne i pełne. Prawdę mówiąc, jeśli chodzi o pewną miękkość ataku i wypełnienie, to to, co pokazuje głośnik wysokotonowy Harbethów wcale nie jest takie dalekie od tego, co pokazuje duża wstęga Ascendo System ZF3 S.E. Tak, niemiecki głośnik ma lepiej wybudowane wyższe części góry, przez co ta jest bardziej otwarta, mniej przypomina odtworzenie, a bardziej realne wydarzenie. Ciekawe jest jednak to, że Harbethy grają górę w równie soczysty sposób. Może bez takiego wyrafinowania, jak Ascendo, ale – tak mi się wydaje – z ciut lepszą „wagą” blach, z troszkę lepszym pokazaniem fizyczności instrumentu.

Bardzo zbliżone wrażenia mam jeśli chodzi o dolny skraj pasma. To spore monitory i skrzętnie to wykorzystano. Bas potrafi zejść niespodziewanie nisko i ma ładną, nasyconą barwę. Nie jest tak dokładny, tak punktowy, jak w Ascendo, czy innych dobrych kolumnach podłogowych, ale jego barwa jest zaskakująco dobra, w czym przypomina zachowanie się kolumn Chario Academy Sonnet. Takim zaskoczeniem było dla mnie odtworzenie utworu Morning Mr Magpie z najnowszej płyty Radiohead pt. The Kings of Limbs. Tak się złożyło, że pan listonosz przyniósł ją dokładnie w chwili, kiedy odsłuchiwałem płyty pod kątem basu – i dobrze. Płytę wydano w Japonii jako Blu-Spec CD, w kartoniku. Brzmi naprawdę dobrze, poza wokalem, który – jak zwykle dla tego zespołu – jest zbyt skompresowany i za jaskrawy. Ale dół jest znakomity. Ascendo genialnie pokazały, jak to gra „obok” reszty przekazu, że buduje swoją własną historię. Harbethy w dużej mierze to powtórzyły. Wprawdzie nie było to już tak bardzo „obok”, było połączone z resztą wydarzeń, ale to, że były oddane tak dobrze, w tak dynamiczny sposób, wymagało z mojej strony kilkukrotnego skinięcia głową na znak szacunku.

Tak więc Harbethy grają środkiem, dołem i górą. Z bezsensowności tego stwierdzenia już się – mam nadzieję – wytłumaczyłem. Najważniejszy jest jednak środek. Kolumny tej angielskiej firmy znane są z predylekcji do głosów ludzkich – ostatecznie jej korzenie sięgają czasów BBC, gdzie człowiek i jego głos były centrum wszechświata. Z tym, że to nie jest bardzo wierny przekaz. Bardzo naturalny – tak, ale wierny – nie do końca. To kolejny paradoks związany z kolumnami Harbetha, chyba najważniejszy. Kolumny fantastycznie przekazują naturalne instrumenty – w tym głos – pokazując ich głębię, wielkość, pełnię, soczystość. Pomaga im w tym podkreślony, nieco podkolorowany niższy środek.
Wyraźnie słychać, że dużą rolę w tej prezentacji gra obudowa. Zwykle jeśli w jakikolwiek sposób słychać obudowę, jej wpływ na dźwięk, to jest to zły znak. Jej drgania dodane do dźwięku podstawowego zamulają dźwięk, powodują, że dźwięk nie ma wyraźnego czoła ataku, że wybrzmienie jest skrócone. Jednym słowem – jest źle. W Monitorach 30 mamy do czynienia z wyjątkiem – obudowę słuchać, przede wszystkim na dole środka, ale jest to tak zestrojone, że choć wiemy, skąd to pochodzi, przyjmujemy z dobrodziejstwem inwentarza. Dostajemy bowiem duży wolumen, świetny, „oddychający” przekaz ze środka. To chyba główna przyczyna odbioru tego dźwięku jako ciepłego. Zwykle kojarzymy go ze zrolowaną, wycofaną, właśnie ocieploną górą. Tutaj, jak starałem się wykazać, z górą wszystko jest w porządku. Dlatego wpływ na ocieplenie w największej mierze musi być udziałem obudowy.
Jak mówiłem, dzięki temu głosy, przede wszystkim męskie, są przez to duże, mocne, dojrzałe. Ale nie tylko głosy – wszystkie akustyczne instrumenty tak mają – czy to kontrabas Raya Browna ze wspomnianej płyty Petersona, czy też pięknie zagrane marimba i wibrafon z najnowszej płyty Linn Records Kuniko Plays Reich (co ciekawe, to jedna z niewielu płyt tej wytwórni, na której warstwa CD nie jest zakodowana w HDCD – to „regularna” warstwa CD). Jeśli kiedyś państwo słyszeli te instrumenty, to wiecie, że mają niebywale, wręcz niezwykle głębokie brzmienie, na które składa się niezliczona ilość harmonicznych. Harbethy pokazały i marimbę, i wibrafon właśnie tak – w pełny, głęboki i wciągający sposób, wcale nie gorzej niż Ascendo.

Może nawet w trochę bardziej interesujący sposób? Może, może – wszystko przez to, że dźwięk był tak intymny, ale przy tym tak duży. Może zresztą był intymny, bo BYŁ duży. Było mocne zejście, ale i ładna góra; głębia, ale i atak. Było dobrze – to dobra płyta zagrana w równie dobry sposób.

Monitor 30 to bardzo ładnie grające kolumny. Inaczej niż większość konstrukcji o szerokiej ściance przedniej, ten model Harbetha potrafi świetnie zniknąć, udać, że go nie ma. I to przy monofonicznych płytach, jak np. The Legend of Mel Tormé z materiałem z początków jego działalności (od 1942 roku), przegranym z płyt szelakowych i zremasterowanym za pomocą analogowego systemu CEDAR. To trudny materia, ale nie dla Harbethów. Nieco powiększyły głos Tormé, to wkład obudowy, ale zrobiły to tak, że zabrzmiał lepiej niż z Ascendo. Głos był dokładnie przede mną, bez związku przyczynowo-skutkowego z kolumnami. Głębia była niezła. Ale i przy nowych, stereofonicznych nagraniach wszystko rozgrywało się pomiędzy kolumnami, bez „wchodzenia” na nie, albo za mną, w zależności od tego, jak sobie tego życzył realizator dźwięku.
Jak wspomniałem, najważniejsze dla tych kolumn są akustyczne instrumenty. Z mocniejszym graniem, jak np. z przywołanej płyty Radiohead, ale i z nagraniami Skunk Anansie czy Juliette Lewis z soundtracku do filmu Strange Days dźwięk nieco się ze sobą zlewał. Wyraźnie słychać było, że dopóki mamy do czynienia z naturalnym brzmieniem, wszystko jest OK. Kiedy jednak w grę wchodzą skompresowane dźwięki, w jakiś sposób „uszkodzone” w procesie rejestracji, to kolumny zaczynają się trochę gubić – tutaj i wpływ obudowy, i charakter brzmienia plastikowego głośnika niskośredniotonowego zaczynają dawać o sobie znać mocniej niż wcześniej. Ach, jak świetnie słychać to było w otwierającym płytę Olympia Briana Ferry’ego utworze You Can Dance: Instrumentalny wstęp zabrzmiał trochę za mało rozdzielczo, trochę się to wszystko zlewało. Kiedy wszedł jednak wokal, to: „bum!”, piękno wydobyte, pełnia wrócona, głębia zrehabilitowana.

Bo problemem tych kolumn – któż ich nie ma! – jest tylko średnia selektywność. Jedną z zalet przesłuchania większej części oferty tego producenta jest to, że wreszcie chyba uchwyciłem wyraźnie związek rozdzielczości i selektywności w kreowaniu tego dźwięku. W pierwszej chwili, w krótkim demo można pomyśleć, że Monitor 30 do zbyt rozdzielczych kolumn nie należą, że raczej część rzeczy zlewają ze sobą, homogenizują dźwięk. A przecież tak nie jest! To naprawdę bardzo dobra rozdzielczość, różnice między tłoczeniami, wydaniami, itp. są wyraźne i bezdyskusyjne, kolumny nie starają się przed nami ukryć gorzej zrealizowanych płyt, słabszej elektroniki itp. Kiedy je jednak porównamy z kolumnami w rodzaju Ascendo, czy chociażby kolumn Ktêma Franco Serblina, to usłyszymy, o co mi chodzi – chodzi o nie do końca zrealizowaną selektywność. To niezbyt często w domowym audio używane określenie jest jednym z podstawowych jeśli przejdziemy do świata pro, do studia nagraniowego, a jeszcze bardziej na scenę. Oznacza umiejętność wydobywania poszczególnych instrumentów z tła, pokazywanie ich, nawet w gęstym miksie, jako osobnych, wyraźnie słyszalnych bytów. My często mówimy o tym, nawet nie wiedząc, kiedy opisujemy „wykrawanie z tła”, „ostrość skupienia” dźwięku, wyrazistość. To wszystko się na selektywność składa, ale nie oddaje w pełni o co w tym chodzi. A chodzi po prostu o umiejętność różnicowania – nie barwy, ta jest tu znakomita, ale punktów, z których dźwięk jest emitowany. W realnym świecie nie jest to istotne, bo pomaga nam w tym wzrok, a i zależności fazowe (przestrzeń), ale w świecie audio to ważna umiejętność. Monitory 30 posługują się nią w nieco ograniczony sposób. Kropka.

Mam nadzieje, że udało mi się przybliżyć brzmienie tych niezwykłych kolumn. Mam wrażenie, że to „złoty środek” oferty tego producenta. Należą do tej jej części, która kojarzy się raczej z klasycznym brzmieniem niż nowoczesnym. Kolumny nie są małe ale też nie są – jak na standardy Harbetha – duże. Grają mocnym basem i świetną górą, a przy tym najważniejszy jest w nich środek. Bardzo dobrze oddają scenę dźwiękową i mają niezłą dynamikę. Selektywność jest nich uproszczona, a środek podbarwiony. Podbarwienie o którym mówię jest jednak kamieniem węgielnym tego brzmienia, to ono powoduje, że marka ta ma na całym świecie zagorzałych wielbicieli – bo to dzięki niej głosy i akustyczne instrumenty brzmią w tak fenomenalnie namacalny sposób. A selektywność? Tego przeskoczyć się chyba nie da, trzeba brać Harbethy takie, jakie są i już.
Kolumny Harbetha zajmują wiele miejsca w mailach, które państwo przysyłają, pytając najczęściej o wzmacniacze, z jakimi należy je łączyć. Odpowiedź jest jedna – z dobrymi. Mimo to, jak się wydaje, szczególnie synergiczne, po prostu magiczne zestawienie otrzymamy napędzając je wzmacniaczami lampowymi. Jak pięknie zagrał mój modyfikowany Leben CS-300 X [Custom Version]!!! Leben i Harbeth wydają się bliźniakami i po prostu domagają się połączenia ze sobą. Ale nie należy się zamykać tylko w ramach Lebena – równolegle z Monitorami 30 miałem w domu cztery wzmacniacze lampowe, których test przygotowałem dla „Audio”: Cary Audio SLI-80 Signature, Ayon Audio Spirit III, Acoustic Masterpiece AM211 oraz Manley Stingray II. Z każdym było fajnie, dobrze, ale szczególnie dobre połączenie otrzymałem z Cary. Co ciekawe, choć generalnie wolę lepszą kontrolę, jaka dają ustawienia (jeśli są dostępne) lamp końcowych pracujących w trybie tetrodowym (pentodowym), tym razem bez cienia wątpliwości wzmacniacz lepiej zagrał w ustawieniu triodowym, z wyjściem na 8 Ω. To naprawdę świetne zestawienie – Cary gra zdecydowanie głośniej od mojego Lebena i w większych pomieszczeniach to właśnie ten wzmacniacz bym polecał. W mniejszych CS-300 X wystarczy.
Jak się wydaje właśnie ze wzmacniaczami lampowymi lepiej pokazywana jest wyższa góra. Z precyzyjnym wzmacniaczem tranzystorowym, o niskich zniekształceniach, jak mój Soulution 710, słychać, że czasem ta część pasma grana jest w Harbethach trochę za twardo. Lampy nie kontrolują głośników aż tak dobrze, mają inny rozkład zniekształceń, maskujący część błędów, a poza tym łagodniej wchodzą w przesterowanie. Wszystko to sprawia, że Monitor 30 właśnie z nimi będzie trudny do pobicia, pod względem komunikatywności, emocji itp., niezależnie od ceny.

System złożony z:

• kolumn Harbeth Monitor 30 Domestic,
• wzmacniacza Leben CS-300 X lub Cary Audio SLI-80 Signature,
• odtwarzacza CD Ayon CD-07s,
• kabli Chord lub Vovox,
• platform antywibracyjnych Pro Audio Bono pod CD i wzmacniacz,

będzie po prostu zabójczy!!!

BUDOWA

Monitor 30 Domestic to dwudrożna, dwugłośnikowa kolumna z wylotem bas-refleksu na przedniej ściance. Głośnik niskośredniotonowy o średnicy 200 mm ma membranę z odmiany polipropylenu (polimeru) o nazwie RADIAL. Jak pisze Allan A. Shaw, RADIAL od RADIAL 2 różni się głównie innym rodzajem zawieszenia. Głośnik ma solidny kosz z odmiany plastiku.
25 mm kopułkę wysokotonową z metalową membraną dostarczył SEAS. Przed nim umieszczono siateczkę chroniącą ją przed uszkodzeniem. Harbeth nazywa to „coś” Hex Grille. Głośniki mocowane są w specjalny sposób – kopułka od przodu, a drugi przetwornik od tyłu, co ma pomóc w kontroli rezonansów. Od przodu zakłada się maskownicę rozciągniętą na metalowej ramie. Front i tył przykręcono do obudowy wieloma wkrętami. Ścianki obudowy nie są grube, mają nieco drgać, ale od środka wyklejono je matami bitumicznymi, wyłożono grubymi płatami gąbki i wzmocniono poprzeczkami tworzącymi literę „T”. Na przecięciu tych dwóch elementów oparty jest magnes głośnika niskośredniotonowego.
Zwrotnicę zmontowano na płytce drukowanej – mamy w niej cewki rdzeniowe i kondensatory polipropylenowe oraz elektrolityczne. Podwójne zaciski przykręcono wprost do tylnej ścianki i wlutowano bezpośrednio do płytki zwrotnicy. Głośniki podłączone są przez dość cienkie kabelki ze skuwkami na końcu. Kolumny oklejone są naturalnym fornirem – zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz.

Dane techniczne (wg producenta):
Typ: dwudrożna, z obudową bas-refleks
Pasmo przenoszenia: 50 Hz–20 kHz (±3dB, w wolnej przestrzeni, 1 m, z założonymi maskownicami)
Impedancja nominalna: 6 Ω
Skuteczność: 85 dB/1 W/1 m
Rekomendowana moc wzmacniacza: >25W
Moc maksymalna: 150 W
Wymiary: 460 x 277 x 285 mm (WxHxD), wraz z maskownicami i gniazdami
Waga: 13,4 kg (sztuka)
Wykończenie: naturalna okleina - Cherry, Black Ash; za dodatkową opłatą – Rosewood, Maple, Eucalyptus

Producent:
Harbeth Audio Ltd.
3 Enterprise Park, Lindfield, Haywards Heath
West Sussex RH16 2LH, England, UK
Tel.: (44) 1444-484371

Pobierz test w PDF