Przedwzmacniacz gramofonowy firmy Manley, model Steelhead w wersji 2. (test TUTAJ), który niegdyś testowaliśmy jest w tej chwili jedną z branżowych referencji. ‘Referencja’ w tym przypadku odnosi się zarówno do jakości, jak i do punktu odniesienia. Pani Manley, szefowej firmy, udało się wraz ze swoimi inżynierami przygotować produkt powszechnie zaakceptowany przez innych producentów przedwzmacniaczy gramofonowych, przez producentów gramofonów i wkładek, a także przez studia masteringowe. Także redaktorzy audio są nim często ubłogosławieni, żeby przywołać chociażby „guru” analogowego, Michaela Fremera (wywiad z Michaelem TUTAJ). Nikt nie twierdzi, że to najlepsze urządzenie na ziemi, bo jedni wskażą na jego wejście transformatorowe jako na słaby punkt, inni na lampy w roli elementów wzmacniających itp., itd. Nie zmienia to jednak faktu, że jest to punkt odniesienia, wobec którego każdy sensowny producent musi się odnieść albo żeby do niego aspirować, albo zanegować, ale udawać, że go nie ma – nie może.
Czym Steelhead na taką pozycję zasłużył? Oczywiście jakością dźwięku. To znakomite urządzenie. Ale także bardzo wygodne w obsłudze, z gałkami na przedniej ściance, opcjonalną regulacją siły głosu, wejściem analogowym itp. Jego istotną zaletą jest także pewna „konsystencja” dźwięku – niczym nie czaruje, nie dokłada od siebie niczego, starając się też jak najmniej odbierać. Zachowuje się dokładnie tak samo, bez względu na płytę. Jego wadą jest wysoka cena.

Przedwzmacniacz gramofonowy Chinook jest najnowszym urządzeniem przygotowanym przez firmę Manley Labs. Jak mówi producent, można go określić jako młodszego brata Steelheada, ponieważ wykorzystano w nim rozwiązania wprost z tego topowego przedwzmacniacza, między innymi identyczny stopień wyjściowy. Zaletą Chinooka jest jednak to, że jest znacznie tańszy – w Polsce kosztuje 9500 złotych (Steelhead – 23 900 zł).
Tak jak Steelhead, Chinook wykorzystuje w każdym kanale dwie sekcje lampy 6922 do wzmacniania sygnału. Korekcję RIAA wykonują układy pasywne zapewniające dokładność z tolerancją ±0,5 dB w zakresie 20 Hz-20 kHz. Sygnał jest następnie podawany na kolejną podwójną triodę 6922, która pracuje w stopniu wyjściowym w układzie wtórnika White'a (White Follower). Ten typ układu został wybrany do pracy w tym miejscu ze względu na niską impedancję wyjściową i duży prąd wyjściowy, co pozwala na stosowanie długich kabli i niskoomowych obciążeń.
Chinook umożliwia dopasowanie do konkretnej wkładki. Zmiana z MM na MC jest uciążliwa – znajduje się w środku urządzenia i żeby się do niej dostać, należy zdjąć obudowę. Możemy tam wybrać wzmocnienie 45 dB dla wkładek MM oraz 60 dB dla wkładek MC. Pozostałe regulacje – impedancja i pojemność – znalazły się na tylnej ściance, to mikroprzełączniki typu mocro-DIP. Dostępnych jest 31 opcji impedancji z przedziału 26 Ω – 800 Ω oraz dodatkowo 47 kΩ dla wkładek MM lub MC HO. Pojemność można zmieniać w zakresie 50 pF - 350 pF (7 kroków).
Trzeba dodać, że obudowa Chinooka jest bardzo podobna do tej ze Steelheada, z grubym, albuminowym, anodowanym na charakterystyczny niebiesko-stalowy kolor frontem z „łapkami” z boku pozwalającymi przykręcić urządzenie do studyjnego „racka”. Manley to bowiem firma mająca swoje korzenie w studiu nagraniowym. To przedwzmacniacz lampowy z półprzewodnikowym zasilaniem. A to w Chinooku zintegrowano z modułem wzmocnienia – w Steelheadzie zasilacz był na zewnątrz, w osobnej obudowie.

ODSŁUCH

Oczekiwać od urządzenia kosztującego dużo mniej niż połowę od wzorca (w tej roli Steelhead), żeby grało podobnie byłoby głupotą. Doświadczenie pokazuje, że dobre urządzenia są drogie. Jeśli coś jest tańsze od tych najlepszych, to znaczy, że gdzieś musiano poczynić oszczędności. Sztuka polega na tym, aby te oszczędności nie były proporcjonalne do zmian w dźwięku.
Dlatego też nie byłem zaskoczony tym, że nowy przedwzmacniacz Manleya gra w znacznej mierze inaczej niż jego topowy model. Wprawdzie nie miałem Steelhead do bezpośredniego porównania, ale miałem za to mój punkt odniesienia, który wykorzystałem także przy teście Steelheada – przedwzmacniacz RCM Audio Sensor Prelude IC. I pamiętając (doczytując), jak się miały Steelhead i Sensor Prelude IC mogłem to porównać z tym, jak się mają do siebie ten ostatni i Chinook.
Z tego porównania jednoznacznie wynika, że udało się pani Manley zachować w swoim najnowszym produkcie swego rodzaju „dojrzałość” dźwięku, jego nasycenie. To dość charakterystyczne dla tego producenta – brzmienie kształtowane jest przez duże źródła pozorne, przez swego rodzaju namacalność dźwięku. To nie jest odległe, zdystansowane granie. Nie jest też zbyt wyrywne, bo nieco spokojna dynamika temu przeszkadza, ale nie mówimy tu o usypianiu, a o przybliżaniu wydarzeń do słuchacza.
Myślę, że obok nasycenia środka przyczyną takiego stanu rzeczy jest zaokrąglenie góry i dołu. To ewidentne, szczególnie jeśli porównamy to granie do półprzewodnikowego Sensora, ale i dość przecież ciepłego przedwzmacniacza Vitus Audio SP-102. Nawet ultra-gładki Array Audio Obsydian PH-2, którego test robiłem dla „Audio” wydawał się mieć szerzej rozciągnięte pasmo.
Mimo to wcale nie jest tak, że Manley gra „środkiem”, że ODBIERAMY ten dźwięk jako ograniczony. Wprost przeciwnie – słychać, że podkreślono w nim, lekko, ale jednak, zakres w okolicach 2 kHz, co dało „oddech”, subiektywnie poprawiło dynamikę i „otwarło” ten dźwięk”. Dodało mu polotu i zamaskowało wycofane skraje pasma.

Jak to się przekłada na konkretne płyty? Sam byłem ciekaw, jak amerykański przedwzmacniacz zachowa się z tak różnym materiałem, jak chociażby Zoolook Jane-Michela Jarre’a, This is Tommy Dorsey wytłoczony na winylu Dynaflex, wymyśle Szatana, czy wysmakowany materiał z Selections from Bill Evans Live at Top of The Gate. Wszystkie te płyty, ale i wszystkie w ogóle, jakie z Manleyem słuchałem zagrały naprawdę, naprawdę bardzo fajnie! To jędrne, żywe granie z „biglem”.
Szczególnie interesująco wypadło z nagraniami rockowymi. Deep Purple z japońskiego tłoczenia płyty Perfect Stranger zagonił głęboko do budy nawet najlepsze cyfrowe wersje tej płyty, jakie znam. Była dynamika, bas, „groove”.

Płyty CD z tym materiałem brzmią w płaski i zduszony sposób. Chinook pokazał, że to nie jest może najlepiej zrealizowany materiał, że jego ograniczeniem jest właśnie dynamika, ale też wyciągnął z niego coś „ekstra”, coś, co powoduje, że płyty są „słuchalne”, że to w nas wchodzi.

Wspomniałem o albumie Tommy’ego Dorseya. Jak mówię, tę edycję hitów z lat 1935-1944, m.in. z Frankiem Sinatrą na wokalu, wytłoczono na „wynalazku” o nazwie Dynaflex. Idea, która za nim stała wydawała się słuszna. Zaprezentowany w 1969 roku patent RCA Records miał zmniejszyć szumy przesuwu, pozwolić leżeć płycie płasko na talerzu, a także – to efekt uboczny – zmieścić więcej płyt na zmieniaczach. Płyty były wykonywane ze specjalnej odmiany czystego winylu (a w tych latach większość płyt tłoczono na „odzyskanym” ze starych płyt materiale) i były niezwykle cienkie. Kiedy je weźmiemy do ręki, to się wyginają. Dzisiaj, kiedy normą są płyty 180 g, a najlepsze mają 200 lub nawet 210 g, ważąca 80 g płyta (zważyłem!) musi wydawać się żartem. Zdania co do jakości dźwięku tych płyt są podzielone. Ja przychylam się do tych, którzy uważają, że płyta Dynaflex w idealnym stanie (a ja kupiłem Dorseya wciąż w folii) może zagrać naprawdę dobrze. Szum przesuwu w średnim paśmie jest niski i wzrasta w wyższym. Nie ma niskiego basu, ale nie jest on obcięty, a raczej wycofany (to zasadnicza różnica). Ale jakość dźwięku, po prostu to, co słychać, jest naprawdę niezła.
A piszę to wszystko po to, żeby pokazać, że Manley potrafi nieźle różnicować nagrania. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że ten preamp gra raczej dużymi planami, dużym dźwiękiem i nie ma w nim miejsca na jakąś specjalną rozdzielczość. I coś w tym jest, bo to nie jest brzmienie z dużą ilością detali, z głębokimi bryłami instrumentów itp. Pomimo to słuchając kolejnych krążków wiemy, czego słuchamy. Czujemy z czym mamy do czynienia. Także z Dynaflexem. Chinook pokazał jego zalety i wady, nie przesłaniając nimi muzyki. To naprawdę stare nagrania, szczególnie z pierwszej strony, jednak z testowanym przedwzmacniaczem miały swój własny wyraz. Patyna czasu na nich była, tego nie da się przeskoczyć, ale była na równych prawach z muzyką, z „prawdą ekranu”.

Jak mówię, rock z tym przedwzmacniaczem zagrał naprawdę dobrze. Ale na koniec, kiedy słuchałem już tylko dla przyjemności, głównie przez słuchawki, głęboko w noc, sięgałem po płyty w rodzaju Dorseya, czy Nat „King” Cole’a, po Evansa i Cheta Bakera. Bo choć zalety tego brzmienia najlepiej słychać właśnie z mocniejszym materiałem, także z elektroniką, bo nie ma ostrości, rozjaśnienia, bo Chinook zaokrągla atak, bo lekko ociepla dźwięk, to jednak pokazuje wokale nieco bliżej nas, pokazuje je w bliski, intymny sposób. Ponieważ źródła pozorne są duże, to właśnie głosy ze „złotej ery” jazzu wydają się na tym najlepiej korzystać.
Mimo że to nie jest najbardziej rozdzielczy dźwięk, ani nawet najbardziej dynamiczny.
Ludziom z Manleya chodziło jednak, jak mi się wydaje, o coś innego – to nie miała być kopia Steelheada. Promowanie neutralności za wszelką cenę, a przy tańszym urządzeniu musiałaby być wysoka, prowadziłoby do nikąd – do suchego i chudego dźwięku. Jak się wydaje, Chinook jest gramofonową odpowiedzią na inny nowy przedwzmacniacz tego producenta – na liniowego Jumbo Shrimpa. To bardzo zbliżony dźwięk, tj. zbliżona jego estetyka. Raczej ciepły, raczej niezbyt nachalny, bardzo intymny. Ale z rozmachem. To złożenie przeciwieństw jakoś się Manleyowi udało. Zresztą, co ja mówię – nie jakoś! W firmach tej klasy nie ma przypadków, a raczej dążenie do założonych celów, bez względu na to, ile czasu trzeba na to poświecić. Nie dziwię się więc, że przygotowanie tańszej, tak udanej, wersji Steelheada zajęło temu amerykańskiemu producentowi tyle lat. Bo choć wydaje się, że przygotować topowy produkt, w którym nie trzeba się oglądać na koszty jest bardzo trudno, to – zgadzając się z tym stwierdzeniem – jeszcze trudniej zeskalować go w dół, ograniczyć koszty wykonania, cenę końcową i zachować przy tym najważniejsze cechy droższego oryginału.
Chinook nie jest przeniesieniem dźwięku Steelheada 1:1 w rejony cenowe poniżej 10 000 zł. Ale też wiemy, że za obydwoma produktami stoi ta sama ekipa, że pewne ogólne wyznaczniki dźwięku są dla nich wspólne. Bardzo, bardzo udany produkt, który nie dość, że dobrze gra, to jeszcze jest niesamowicie cichy – ani cienia przydźwięku!

BUDOWA

Chinook jest lampowym przedwzmacniaczem gramofonowym MM/MC z półprzewodnikowym zasilaniem. Jego wygląd jest charakterystyczny dla tego amerykańskiego producenta – front to grube aluminium w charakterystycznym kolorze, z podświetlanym okienkiem, w którym mamy logo firmy i modelu. Pod okienkiem jest podświetlany na niebiesko mechaniczny wyłącznik sieciowy. Z boków przedniej ścianki mamy wyfrezowane otwory, dzięki którym można urządzenie przykręcić do studyjnego „racka”.
W przedwzmacniaczu możemy zmienić wzmocnienie – skokowo: albo 45 dB, albo 60 dB, a także impedancję oraz pojemność wejściową. Wzmocnienie przełączamy wewnątrz obudowy, a impedancję i pojemność na tylnej ściance. Służą do tego mini-przełaczniki DIP. Opis ich konfiguracji znajduje się na tylnej ściance. Mamy naprawdę bardzo dużo kroków – 32 dla impedancji i 7 dla pojemności. Z jednej strony przełączników umieszczono, szeroko rozstawione stereofoniczne wejście, a po drugiej wyjście. Gniazda z teflonowym dielektrykiem wykonuje Manley. Zresztą – większość podzespołów firma wykonuje samodzielnie w swojej fabryce w Kalifornii. Z boku jest jeszcze gniazdo EIC.

Wzmocnienie dokonywane jest w lampach próżniowych – na wejściu mamy dwie na kanał podwójne triody 6922 Electro-Harmonix (zamienniki: 6DJ8, 7308, ECC88), a w buforze wyjściowym 6922 typu NOS, lampy z wojskowych zapasów JAN (Joint Army Navy). Żeby przedłużyć ich żywotność, wyposażono je w automatyczny timer. Po naciśnięciu guzika na przedniej ściance wyjście jest wyciszone, a napięcie anodowe jest stopniowo podnoszone. Po 45 sekundach klika przekaźnik i urządzenie jest gotowe do pracy. Manley deklaruje, że odchyłka od krzywej RIAA wynosi mniej niż ± 0,5 dB w zakresie 20 Hz-20 kHz (typowo mniej niż ±1 dB od 10 Hz do 100 kHz).
Układ elektryczny zmontowano na dwóch płytkach drukowanych, oddzielonych od siebie metalowym ekranem – na jednej jest zasilacz, a na drugiej układ wzmacniający. Zasilacz oparto na dużym, płaskim transformatorze toroidalnym. Napięcie żarzenia i anodowe są prostowane i stabilizowane. Dodatkowa filtracja napięcia anodowego ma miejsce tuż przy lampach. Na ich wyjściu mamy bardzo duże, polipropylenowe kondensatory sprzęgające – to kondensatory MIT MultiCap. Wszystkie kondensatory elektrolityczne w zasilaczu noszą logo Manleya, jednak skądinąd wiadomo, że produkuje je amerykańska firma Cornell-Dublier. Wejście i wyjście połączone są z gniazdami kabelkami wykonywanymi przez Manleya, z aluminiową folią w roli ekranu.

Pobierz tekst w PDF