Dawniej szwajcarska (obecnie raczej niemiecka) firma Thorens należy bez wątpienia do grona najbardziej zasłużonych producentów gramofonów. Sam ładnych kilka lat temu byłem szczęśliwym posiadaczem (niemal) zabytku z jednej z „kultowych” (strasznie nie lubię tego słowa, ale tu akurat pasuje) serii tego producenta – 3xx. W moim przypadku była to 325-tka, kupiona po zażartym boju na aukcji niemieckiego e-baya. Zastąpił on w moim systemie wysłużoną Fonicę, więc być może poprzeczka nie była ustawiona zbyt wysoko, ale faktem jest, że był to bardzo udany „upgrade” systemu, który służył mi przez parę lat (po czym pojechał do… Szwecji – ciekawe, czy tam nadal działa). Wówczas jeszcze słuchałem w zasadzie wyłącznie na wkładkach typu MM, a w tym czasie była to wkładka japońskiego Excela (producent może niezbyt w Polsce znany, jako że niewiele wkładek sprzedawał pod własną marką, a raczej był producentem OEM-owym). Pomijając więc już ową „kultowość” marki, znaną wszystkim ze starych recenzji, opisów weteranów analogu etc., sam miałem okazję przez kilka lat być zadowolonym właścicielem jednej z szwajcarskich maszyn, dzięki czemu nabrałem szacunku do jej twórców. Jak na cenę ówczesnego zestawu (uzupełnionego phonostagem Darka Kuleszy) grało to naprawdę dobrze – śmiało konkurowało z posiadanym wówczas przeze mnie odtwarzaczem CD Audio Note’a. Gdy więc te parę lat temu nastąpiła swego rodzaju reaktywacja marki, pojawiły się nowe modele etc., chciałem oczywiście przekonać się na własne uszy czy świetna tradycja analogowej legendy jest kontynuowana. Pech chciał, że jakoś ciągle coś stawało na drodze i żaden z nowych modeli nie mógł do mnie dotrzeć, choć rozmawialiśmy o tym z panem Piotrem z Best-Audio kilka razy. Aż do teraz – w końcu trafił do mnie jeden z wycenionych w miarę umiarkowanie modeli – TD 309. Lepiej późno niż wcale, jak to mówią.

ODSŁUCH

Nagrania użyte w teście (wybór):

• Thorens, 125th Anniversary LP, ATD125, Thorens, LP.
• The Ben Webster Quintet, Soulville, M GV-8274, Verve Records, LP.
• Daniel Gaede, The tube only vinyl, TACET L117, LP.
• Dead Can Dance, Spiritchaser, 4AD/Mobile Fidelity, MOFI 2-002, LP.
• Albeniz, Suita Espanola, KIJC 9144, LP.
• Kate Bush, The sensual world, Audio Fidelity, AFZLP 082, 180 g LP.
• Patricia Barber, Companion, Premonition/Mobile Fidelity, MFSL 2-45003, 180 g LP.
• U2, Joshua Tree, UNIVERSAL, UNILP75094, 180 g, LP.
• AC/DC,Live, EPIC, E2 90553, LP.

TD 309 jest o tyle szczególna pozycją w aktualnej ofercie Thorensa, że jest faktycznie nową konstrukcją, a nie wersją jednej z poprzednich. Nie mówię, że jest coś złego w kontynuowaniu dobrej przecież tradycji firmy, ale to właśnie nowa konstrukcja może najwięcej powiedzieć o tym, co sobą reprezentuje współcześnie firma Thorens. Podstawową, rzucająca się od razu w oczy różnicą, w porównaniu do wcześniejszych konstrukcji, to zupełnie inny kształt podstawy. Zrezygnowano mianowicie z klasycznego, prostokątnego kształtu na rzecz dość… fantazyjnego, podpartego w trzech punktach. Prawdę powiedziawszy zajęło mi sporo czasu uświadomienie sobie, że to kształt najbardziej zbliżony chyba do strzałki. Czyżby miała ona wyznaczać nowy kierunek w historii zasłużonej firmy? Ze słów dystrybutora można wnosić, że ten model już wyparł poniekąd kilka innych, „klasycznych”, z oferty, więc może faktycznie taki kształt nie jest przypadkowy. Na jednym końcu, w „podstawie” owej strzałki, zamontowano ramię. Na drugim końcu, na szpicu można by rzec, znajduje się spory, luźny docisk, który ma stanowić przeciwwagę dla ramienia. Przez „luźny” rozumiem fakt, że po prostu kładzie się go, bez żadnego mocowania (acz od spodu umieszczono na nim gumowy pierścień, który zapobiega przesuwaniu się docisku po gładkiej powierzchni chassis), mniej więcej w wyznaczonym miejscu, tak by zrównoważyć ciężar ramienia, żeby ułatwić wypoziomowanie gramofonu. Zawieszenie jest faktycznie sprężynowe – sprężyny znajdują się w trzech nóżkach gramofonu, a od góry mamy dostęp do regulacji wysokości nóżki (poprzez zmianę naciągu sprężyny), której dokonujemy za pomocą dostarczonego przez producenta klucza imbusowego. Podstawę wykonano z płyty MDF, w tym wypadku pomalowanej na bardzo atrakcyjny, czerwony kolor.
Pod spodem znajduje się trójnóg, do którego przymocowano od góry subchassis, a od dołu zawieszenie, które jest już wykonane z plastiku (za wyjątkiem samych sprężyn oczywiście). W metalowym trójnogu umieszczono wyjścia RCA, gniazdo do zamocowania kabelka uziemiającego, a na drugim boku gniazdo zasilania. Gramofon wyposażono w silnik asynchroniczny, oraz elektroniczny przełącznik obrotów, który umieszczono na dolnej ściance podstawy, ale przełączanie nie sprawia żadnego problemu. Napęd z silnika jest przenoszony na aluminiowy subplatter za pomocą gumowego paska. Na subplatter zakłada się szklany talerz, a na wierzch filcową matę.

Gramofon wyposażono w zupełnie nowe ramię, oznaczone symbolem TP 92. Jest to klasyczne ramię z kardanowym zawieszeniem, z aluminiową rurką o takim samym przekroju na całej długości, które wytłumiono od wewnątrz, a także od zewnątrz (aluminiowy „pierścień” z mikrogumą, nasunięty na ramię). Aluminiowe są także elementy z łożyskami, natomiast cokół, kolumnę ramienia, oraz zaślepkę rurki ramienia wykonano ze stali. Trzpień, na który nakręca się mosiężną przeciwwagę znajduje się poniżej osi ramienia, dzięki czemu środek ciężkości wypada na wysokości igły, czyli optymalnie. Ramię wyposażono w magnetyczną regulację antyskatingu.
Dość oryginalnie rozwiązano kwestię mocowania wkładki – najpierw przykręca się wkładkę do płaskiej (od dołu) płytki z uchwytem do podnoszenie ramienia, oraz pinem do podłączenia kabelka uziemienia. Owa płytka od góry ma półokrągłe wydrążenie, dzięki czemu okrągła rurka ramienia doskonale się tam wpasowuje. Otwór w ramieniu, który wykorzystujemy do przykręcenia wkładki jest podłużny, co umożliwia regulację overhangu – za pomocą dołączonego szablonu należy ustawić właściwy przesuwając wkładkę wzdłuż tego otworu i dokręcić śrubkę w tym właśnie miejscu.
Cena gramofonu obejmuje także wkładkę – jest to AudioTechnica AT-92 (MM). To dość prosta wkładka, ale oferująca naprawdę niezłą klasą dźwięku. Będzie to ważne zwłaszcza dla osób z niewielkim doświadczeniem w analogowej zabawie – po prostu dostaną kompletny gramofon, właściwie niemal gotowy do użycia. Dopiero po pewnym czasie, w którym będą się uczyć dźwięku tego zestawu, być może również ustawiania gramofonu (korzystając z faktu posiadania taniej wkładki), będą mogli zainwestować w lepszą wkładkę.
Dla tego gramofonu dostępny jest jeszcze jeden upgrade, który miałem okazję przetestować – mianowicie zewnętrzny zasilacz Teddiego Pardo. O Teddym zrobiło się głośno już jakiś czas temu z racji głównie zasilaczy do różnych urządzeń, które buduje i oferuje – choćby do produktów Naima, czy popularnego w Polsce rDaca. Dzięki uprzejmości dystrybutora mogłem sprawdzić, czy zastosowanie izraelskiego zasilacza wniesie jakąś poprawę w stosunku do standardowego, dołączanego przez Thorensa. Jako, że nie posiadam własnego phonostage’a współpracującego z wkładkami MM, dostałem od dystrybutora jeszcze jeden bonus - Perreaux SXV2 Silhouette i na nim słuchałem gramofonu z dostarczona wkładką.

Ustawienie gramofonu jest naprawdę proste i zajmuje niedużo czasu, po którym można się już skupić na muzyce. Tak, właśnie na muzyce a nie na brzmieniu, analizie etc. Po prostu gra to w sposób, który pewnie 99% tych, którzy kupują ten gramofon jako pierwszy przekona niemal natychmiast, że analog to jest TO. Dźwięk jest spójny, płynny, analogowo "miękki", czyli po prostu bez cyfrowych naleciałości czy wyostrzeń. Wkładka MM potrafi sporo pokazać w dole pasma – koncert AC/DC miał dobrą dynamikę, wykop, gitarowe riffy brzmiały odpowiednio ostro, zadziornie. Także w klasyce Thorens radził sobie całkiem dobrze zarówno z pokazaniem dużego ładunku dynamiki, jak i spójnego obrazu całej orkiestry. Oczywiście brakowało tu trochę rozdzielczości, żeby oddać wszystkie niuanse, detale, żeby precyzyjnie pokazać wszystkie plany. Ale ogólne wrażenie było zdecydowanie pozytywne, bo choć orkiestra była raczej dwu-wymiarowa (a może raczej trójwymiarowa, ale z mocno spłaszczoną głębią), to jednak spójność tego obrazu, dynamika i całkiem duża porcja emocji pozwalały mi spokojnie zapomnieć o wszelkich niedoskonałościach i oddać się we władanie Mozarta, Czajkowskiego czy Bizeta.
Także z nagraniami z pięknymi damskimi wokalami 309-tka spisywała się bez zarzutu. To znaczy oczywiście, że można wskazać elementy, które da się pokazać lepiej, natomiast nie ma tu czegoś, co by ewidentnie przeszkadzało. Dostajemy całkiem niezły wgląd w fakturę głosu, słychać sporo niuansów, jest niemała porcja emocji, także scena budowana jest jak najbardziej poprawnie, z wokalistką/wokalistą z przodu, resztą zespołu nieco z tyłu, choć chciałoby się większej głębi. W nagraniach kilku osobowych zespołów, gdzie siłą rzeczy nie ma wielu kolejnych planów, gdzie dźwięk nie jest szczególnie gęsty, obraz miał już właściwie poprawne trzy-wymiary. Co nie zmienia faktu, że Thorens pokazuje raczej jeden duży, spójny obraz niż precyzyjnie rozlokowane źródła pozorne. Tyle, że po pierwsze to zupełnie nie przeszkadza w kontemplowaniu muzyki, a po drugie wydawało mi się, iż to (powiedzmy) ograniczenie wprowadza przede wszystkim tania wkładka.

Żeby to potwierdzić, a jednocześnie lepiej ocenić możliwości gramofonu, zamontowałem w ramieniu moją Audio-Technicę AT33PTG. To wkładka typu MC z wyższej półki cenowej (cennikowo ta wkładka kosztuje ponad 4 razy tyle co AT-92).
Na początku, żeby nie wprowadzać zbyt wielu zmian, używałem phono Perreaux, które w końcu zmieniłem na własny ESELabs Nibiru, na którym słucham na co dzień. W dźwięku od razu pojawiło się więcej szczegółów, niuansów, poprawie uległa także rozdzielczość, acz bas, choć jeszcze bardziej dociążony, cięższy odrobinę stracił na konturze, tempie i energetyczności. To nie były jakieś wielkie różnica na minus, ale jednak wkładki MM oferują twardszy, bardziej dynamiczny, energetyczny bas (to oczywiście uogólnienie, które nie musi się sprawdzać w każdym możliwym przypadku), nawet jeśli są sporo tańsze od MC. Ważne dla mnie było to, iż ogólne wrażenie płynności, spójności prezentacji, które sprawiało od początku, że tak przyjemnie się tego słuchało, nadal tu było, co pokazuje, że duża w tym zasługa napędu i ramienia.
No i kwestia sceny – Thorensa odsłuchiwałem również z kolumnami Genesis 7.1f w systemie, a one dzięki dipolowemu układowi głośników wysokotonowych potrafią wykreować fantastyczną przestrzeń, która z AT-92 była wyraźnie ograniczona, przede wszystkim spłaszczona. Z 33PTG ograniczenia w tym zakresie zniknęły – pojawiło się wiele dość precyzyjnie kreślonych planów, „namacalne” odległości między instrumentami, dobrze zdefiniowane bryły samych instrumentów plus mnóstwo powietrza wokół nich. Słowem – przeskok między dość dwuwymiarową prezentacją tańszej wkładki, a tym co usłyszałem ze swoją MC był w tym zakresie spory – może nie aż tak duży jak w przypadku przejścia z „normalnego” obrazu na 3D, ale widzę tu pewne podobieństwo.
W dźwięku, zwłaszcza w damskich wokalach, pojawił się jeden mały feler – lekkie wyostrzenie, którego wcześniej nie słyszałem. Uznałem, że to kwestia nowozelandzkiego phonostage’a, który nie miał zbyt wielu godzin „na rozkładzie”. Dziwne, że z wkładką MM tego nie słyszałem, ale pozostało mi jedynie sprawdzić teorię i podłączyć własne phono. Faktycznie efekt zniknął. Dla mnie to ewidentnie była kwestia niepełnego wygrzania Perreaux, czyli czegoś, co pewnie w końcu by zniknęło, ale zamiast wygrzewać go dla dystrybutora, czy przyszłego właściciela wolałem posłuchać muzyki na Nibiru.
Dźwięk z moim przedwzmacniaczem przede wszystkim… wyszlachetniał. Ja wiem, że to mało audiofilskie określenie, ale trudno mi znaleźć lepsze. Niby nie było wielkiego postępu w żadnym szczególnym aspekcie w porównaniu do SXV2 Silhouette, ale jednocześnie miałem wrażenie podobne jak w swoim czasie po przesiadce z Opla do Audi – moc silnika podobna, większość bajerów też, a jednak tym drugim po prostu się znacznie lepiej, wygodniej jeździło. Tu było podobnie – dźwięk był jakby pełniejszy, bardziej prawdziwy, choć wskazanie na to, co o tym decydowało po prostu mnie przerosło.

Dodanie do systemu jeszcze zasilacza Teddiego Pardo było taką małą kropką nad „i”, tak naprawdę bardziej odczuwalną po ponownym odłączeniu go, niż po pierwszym podłączeniu. Główny efekt najłatwiej byłoby opisać jako uspokojenie i nasycenie dźwięku, choć to mogłoby sugerować, że z dźwiękiem bez Pardo coś było nie tak. Oczywiście nie o to chodzi. Tu tło stało się nieco bardziej czarne, przez co wszystko co pokazywane na nim wydawało się nieco bardziej wyraziste, a przez to mocniej nasycone. No i choć wcześniej wcale nie wydawało mi się, że jest z tym jakikolwiek problem, to jednak z opcjonalnym zasilaczem dźwięk się nieco uspokajał, ale nie w sensie ograniczenia dynamiki (właściwie to efekt może był nawet przeciwny), ale w sensie jeszcze lepszego uporządkowania, wskoczenia elementów układanki na swoje miejsce. To niby niewiele, ale to przecież tak częste zjawisko w naszej audio zabawie – zmieniamy jakiś element systemu, jest troszkę lepiej, ale wydaje się, że spokojnie można bez tego żyć. Tyle, że gdy faktycznie wypniemy ten element z toru, to pozostaje jakaś pustka, czegoś brakuje i… znowu nadwyrężamy mniej czy bardziej budżet na kolejny zakup.
Efekt końcowy – z zasilaczem Teddy Pardo, lepszą (acz w moim przypadku nie aż tak drogą przecież wkładką) i dobrym phonostagem – jest bardzo dobry. Pokazuje to spory potencjał tego napędu i ramienia. Jest to całkiem uniwersalna maszyna – z wkładką MM bardzo dynamicznie, energetycznie brzmiało rockowe granie. Z MC zestaw zyskał na wyrafinowaniu, detaliczności i trójwymiarowości, co sprawiło, że z przyjemnością grałem kolejne swoje ulubione jazzowe czy bluesowe płyty. Thorens TD309 to świetna maszyna na początek analogowej zabawy, bo początkujący entuzjasta winylu dostaje gotowy, łatwy w obsłudze produkt, a dzięki niemu dźwięk na naprawdę dobrym poziomie, który może stopniowo ulepszać.
Deck i ramię są naprawdę niezłe, a jeśli dać im lepszą wkładkę, zasilacz i oczywiście (o czym wcześniej nie wspomniałem) lepszy kabelek RCA to za każdy upgrade 309-tka odpłaci się coraz lepszym dźwiękiem, a to sprawia, że niejeden „stary wyjadacz”, który nie dysponuje ogromnym budżetem na SME czy Bergmanna też spokojnie może pomyśleć o TD309. Może high-endu z tego nigdy nie będzie, ale bardzo dobre, dające mnóstwo satysfakcji ze słuchania płyt, hi-fi jak najbardziej. No i na dodatek w czerwonym kolorze Thorens wygląda naprawdę reprezentacyjnie, a dzięki swojemu kształtowi również oryginalnie, a to także aspekty, na których przynajmniej pewnej grupie klientów zależy szczególnie. Z tego co wypatrzyłem w Internecie Thorens postanowił w końcu wykonać ukłon w stronę posiadaczy tego gramofonu i oferuje już obecnie pokrywę, taką w stylu Michella – czyli wyprofilowaną płytę akrylową. Nie jest to może rozwiązanie idealne, ale na pewno lepsza taka pokrywa niż żadna.
Podsumowując: potencjalny właściciel TD309 dostanie od początku naprawdę udany, analogowy dźwięk, a w perspektywie możliwości do upgrade’u hardwaru, z których każdy wniesie coś do dźwięku (poza pokrywą oczywiście, choć jak się gramofon będzie mniej kurzył to i grać powinien lepiej). Na pewno jest to w swojej cenie bardzo ciekawa propozycja.

BUDOWA

Thorens TD309 to gramofon ze sztywnym zawieszeniem, ale z odprzęgniętym silnikiem. Ten zawieszono na specjalnej „membranie”, podobnej do dolnego zawieszenia głośników, Umożliwia ona ruch w pionie i zapobiega w poziomie – idealny wariant takiego odprzęgnięcia. zawieszony. Producent odszedł od tradycyjnego, prostokątnego kształtu podstawy na rzecz czegoś co przypomina strzałkę i jest oparte na trzech nóżkach. Wykonano ją z płyty MDF, pomalowanej na bardzo atrakcyjny, czerwony kolor (nie jest to jedyny kolor w ofercie). Na jednym końcu, w „podstawie” owej strzałki, zamontowano zaprojektowane dla tego gramofonu nowe ramię w ofercie Thorensa TP92. Na drugim końcu, na szpicu można rzec, znajduje się spory docisk/odważnik, który ma stanowić przeciwwagę dla ramienia. Podstawę postawiono na sprężynach, znajdujących się w trzech nóżkach gramofonu, a do regulacji mamy dostęp poprzez otwory w górnej powierzchni podstawy. Pod spodem znajduje się metalowy trójnóg, do którego przymocowano od góry chassis, a od dołu zawieszenie, które jest już wykonane z plastiku (za wyjątkiem samych sprężyn oczywiście). W metalowym trójnogu umieszczono wyjścia RCA, gniazdo do zamocowania kabelka uziemiającego, a na drugim boku gniazdo zasilania. Gramofon wyposażono w silnik asynchroniczny, oraz elektroniczny przełącznik obrotów, który umieszczono pod chassis, a umieszczone na górnej powierzchni chassis oznaczenia ułatwiają ustawienie przełącznika we właściwej pozycji.
Napęd z silnika jest przenoszony na aluminiowy subplatter za pomocą gumowego, płaskiego paska. Na subplatter zakłada się szklany talerz, a na wierzch filcową matę. Wspomniane wcześniej nowe ramię TP 92 to klasyczna konstrukcja z kardanowym zawieszeniem, oraz z aluminiową rurką o takim samym przekroju na całej długości, które wytłumiono od wewnątrz, a także dodatkowo od zewnątrz (aluminiowym „pierścieniem” z mikrogumą, nasuniętym na ramię). Aluminiowe są także elementy z łożyskami, natomiast cokół, kolumnę ramienia, oraz zaślepkę rurki ramienia wykonano ze stali. Trzpień, na który nakręca się mosiężną przeciwwagę znajduje się poniżej osi ramienia, dzięki czemu środek ciężkości wypada na wysokości igły, czyli optymalnie. Ramię wyposażono w magnetyczną regulację antyskatingu. Dość oryginalnie rozwiązano kwestię mocowania wkładki - najpierw przykręca się wkładkę do płaskiej (od dołu) płytki z uchwytem do podnoszenie ramienia, oraz pinem do podłączenia kabelka uziemienia. Owa płytka od góry ma półokrągłe wydrążenie, dzięki czemu okrągła rurka ramienia doskonale się tam wpasowuje. Otwór w ramieniu, który wykorzystujemy do przykręcenia wkładki ma podłużny kształt, co umożliwia regulację overhangu (przesięgu) – za pomocą dołączonego szablonu należy ustawić właściwy przesuwając wkładkę wzdłuż tego otworu i dokręcić śrubkę w tym właśnie miejscu. Cena gramofonu obejmuje także wkładkę typu MM – jest to AudioTechnica AT-92.
Gramofon wyposażono w prosty zasilacz, jednakże istnieje możliwość zakupu dedykowanego, zewnętrznego zasilacza znanej firmy Teddy Pardo. Dodatkowo niedawno producent wprowadził do oferty prostą pokrywę akrylową, dostępną jako opcja.

Dystrybucja w Polsce: Best-Audio

Kontakt: ul. Traugutta 25 | 90-113 Łódź | Polska

tel.: 42 633 59 07 | 42 630 01 84

URL: www.bestaudio.pl

Pobierz test w PDF