irma TVLogic jest koreańskim producentem komponentów audio i monitorów telewizji UHD (Ultra High Definition). Tak się składa, że z jego biur badawczych pochodzi jeden z najciekawszych transportów plików audio, model W20. Wykonany z frezowanego bloku aluminium, z pamięcią SSD, ultraprecyzyjnym zegarem Oven-Controlled Crystal Oscillator (OCXO) oraz układem redukcji jittera na bazie zasilanych akumulatorowo układów Field Programmable Gate Array (FPGA), a także z fantastyczną aplikacją na iPada do jego sterowania, spowodował duże zamieszanie w świecie, który wydawał się już podzielony między najważniejszych graczy, z Linnem, Naimem, a potem również Luminem na czele.
Mówię o tym urządzeniu „transport” nie bez przyczyny – wszyscy przywołani producenci oferują kompletne odtwarzacze plików, tj. z sekcją odtwarzającą pliki z nośnika (transport) oraz przetwornikiem cyfrowo-analogowym (DAC). Aurender podszedł do zagadnienia inaczej, od strony, na której zna się najlepiej, tj. zajmując się obróbką sygnału cyfrowego i jego prawidłową transmisją, konwertowanie na sygnał analogowy pozostawiając innym.

W20 był i wciąż jest bardzo drogim urządzeniem i nawet tańszy, wprowadzony do sprzedaży jakiś czas później model S10, niewiele w tej mierze zmienił. Dlatego też informacja o nowych produktach, transportach X100L oraz X100S, które miały kosztować cząstkę tego, co W20 i S10, trafiła na podatny grunt.
Obydwa X100 są zbudowane niemal identycznie, nie są jednak takie same. Literki ‘S’ i ‘L’ w nazwach mówią o tym, jak duży dysk twardy się w nich znalazł, i można je rozszyfrować jako „Small” i „Large”, co dobrze oddaje też długość obudowy każdego z nich. W ‘S’ można zamontować dysk twardy o pojemności 1 TB, a w ‘L” dwa dyski po 3 TB, dające 6 TB (możliwy jest apgrejd do 8 TB). Ludzie z Aurendera uważają bowiem, że pamięć powinna się znajdować jak najbliżej odtwarzacza (choć możliwe jest korzystanie z dysku typu NAS). Umieszczenie dysku twardego wewnątrz ma jednak minusy, wśród których najważniejsze to: wysokie szumy RF oraz drgania, w jakie dysk wpada podczas czytania danych. A drgania w urządzeniach audio (podobnie jak szumy RF i szum mechaniczny) to główne źródło zniekształceń i to z nimi walczymy wszelkimi sposobami.

W Aurenderze zdecydowano się na dysk w środku, musiano się więc zmierzyć z problemami, o których mowa. Najpierw postarano się jednak zmniejszyć szum mechaniczny, generowany przez wiatraczek chłodzący procesory – w X100L go nie ma, ponieważ do kości mikroprocesorów przyciśnięto duży radiator. Działa on również jak ekran eliminujący szumy RF. Z wibracjami pochodzącymi od dysków HDD zawalczono na dwa sposoby. Dyski montowane są do specjalnej, usztywniającej je ramy poprzez gumowe podkładki, odsprzęgające mechanicznie te dwa elementy. To jednak tylko początek. Ważniejsze jest bowiem zastosowanie pamięci SSD (solid-state drive) jako bufora. W momencie wybrania w aplikacji listy utworów (płyt) wskazane przez nas pliki są kopiowane z HDD na SSD, po czym dyski twarde się wyłączają, a muzyka odtwarzana jest z pamięci stałej. Rzecz nie jest nowa, tj. odtwarzanie z tego typu pamięci, bo i Blacknote miał taki odtwarzacz (czytaj TUTAJ), i Bladelius (czytaj TUTAJ), i inni. W Aurenderze chodziło jednak o to, aby można było na dysku zgromadzić całą kolekcję, przede wszystkim w postaci plików wysokiej rozdzielczości. A pliki DSD128 zabierają mnóstwo miejsca (kilkuminutowy plik to nawet 300 MB). Stąd potrzeba stosowania HDD. Jest pewne, że w niedalekiej przyszłości dyski SSD będą równie pojemne i znacznie tańsze – doskonale pamiętam, jak w 2006 roku firma Panasonic z dumą informowała o rychłym wprowadzeniu do sprzedaży kart pamięci SD o pojemności 4 GB (czytaj TUTAJ). Dzisiaj to tyle, co nic. W X100L w buforze pracuje dysk SSD o pojemności 120 GB.
Kolejnym utrudnieniem, z którym musiano sobie poradzić, była duża ilość szumów RF, wpływających na jakość wypuszczanego na zewnątrz sygnału cyfrowego. Jak pisałem, w W20 sięgnięto po wyrafinowane metody do jego redukcji, np. zasilanie z akumulatorka LiFePO4 (LFP) i, jak firma informuje, te same metody zastosowano w nowych odtwarzaczach.

Aurender X100L/S miał oficjalną premierę na targach CES 2014 w Las Vegas (7-10 stycznia). Urządzenie zapewnia odczyt w trybie bit-perfect plików DSD (DIFF/DSF - zarówno w pojedynczej prędkości DSD64, jak i podwójnej DSD128), WAV, FLAC, ALAC, APE, AIFF, M4A, jak również innych głównych formatów, w natywnych rozdzielczościach i częstotliwościach próbkowania do 32 bitów i 384 kHz. Jego cechą charakterystyczną, poza znakomitym, czytelnym wyświetlaczem AMOLED na przedniej ściance, jest jedno, jedyne wyjście cyfrowe audio: USB. Wyjście to ma swój własny obwód zasilający, pomagający wyeliminować zakłócenia w sygnale audio i zostało zabezpieczone przed zakłóceniami RF poprzez dokładne ekranowanie.
Dlaczego tylko jedno wyjście i to właśnie takie? Przyzwyczailiśmy się przecież, że z odtwarzaczy dysków Blu-ray, DVD i CD wychodzimy wyjściem optycznym Toslink lub elektrycznym, koaksjalnym RCA (ew. BNC). Ano dlatego, że X100L jest specjalizowanym komputerem, a łączem, jakim wyprowadza się sygnał dźwiękowy z komputera, jest Universal Serial Bus.

Dochodzimy w ten sposób do jednego z spornych punktów programu – odtwarzacze plików vs komputery w tej samej roli. Sprawa nie jest jednoznaczna i każda z opcji ma w ręku mocne karty. Komputer w roli źródła sygnału cyfrowego ma tę przewagę, że da się go bez końca udoskonalać, poprawiać oprogramowanie, próbować różne odtwarzacze. Gorącym zwolennikiem takiego rozwiązania jest Marcin Ostapowicz, właściciel firmy JPLAY i współautor najlepszego odtwarzacza programowego, jaki znam. Zaletą takiego rozwiązania jest też niska cena. Ale są i tacy, wśród nich i ja, dla których ciągłe grzebanie się w komputerze zamiast słuchania muzyki jest nie do przyjęcia. Klasyczny komputer zawsze pozostanie komputerem, zawieszającym się w najmniej odpowiednim momencie, mającym problemy ze sterownikami, robiącym coś „pod spodem”, na co nie mam wpływu, trudnym w obsłudze. Komputer to urządzenie, w którym przetwarzanie dźwięku jest na szarym końcu, znacznie ważniejsze są dla niego inne procesy. Taktowanie to w nim koszmar audiofila, a wyjścia USB wołają o pomstę do nieba. Dla mnie to prawdziwa droga przez mękę i choć często używam go do testów przetworników, nie mam do niego serca. Pomimo że Marcin instaluje mi w nim na bieżąco nowe wersje JPLAYa i stara się go utrzymać w dobrej kondycji.
Ale i X100L jest komputerem. Tyle, że komputerem specjalizowanym. Każdy, kto miał styczność z produktami Apple’a służącymi do obróbki obrazu lub dźwięku, wie, o czym mówię. Specjalizacja polega na tym, że system operacyjny (tutaj Linux) obsługuje jedynie te procesy, które związane są z pracą odtwarzacza dźwięku. Jest tylko jedno, specjalnie wykonane wyjście. Nie ma karty dźwiękowej, ani graficznej. Urządzenie łączy się z dowolnym przetwornikiem D/A automatycznie, bezproblemowo. I obsługuje się go jak lepszą wersje odtwarzacza CD. I to jest to, czego po urządzeniu audio oczekuję – bezproblemowej, bezobsługowej pracy.

Żeby z transportu cyfrowego wydobyć jakiś dźwięk, trzeba go podłączyć do jakiegoś przetwornika cyfrowo-analogowego. Transport to transport i szlus (więcej TUTAJ). Żeby mieć punkt odniesienia, w teście X100L podłączony był do kilku różnych DAC-ów, z dwoma na czele: Accuphase DC-901 (testowałem go wcześniej do polskiego „Audio”) oraz Meitner MA-1 DAC z zainstalowanym oprogramowaniem do obsługi sygnału DSD. Z tym pierwszym grałem pliki PCM do 24/192, z drugim również pliki DSD (DSD64). Accuphase’a użyłem dlatego, że słuchałem z nim najlepszego transportu CD, jaki znam, CEC TL0 3.0 i firmowego transportu SACD DP-900. Niestety Accu nie przyjmuje przez wejście USB sygnału DSD, co jest dziwne, jako że to firma promująca płyty SACD. Stąd pomoc ze strony Meitnera.
Aurender X100L jest fantastycznie zbudowany, solidnie i ładnie, ale warto go postawić na dodatkowej platformie antywibracyjnej. Idealnie do tego celu nadała się platforma Acoustic Revive TB-38H, na której mierzący 215 mm x 83 mm x 355 mm odtwarzacz wyglądał tak, jakby była dla niego zaprojektowana. Sygnał wypuściłem z niego kablem, który stosuję przy innych testach, podwójnym Acoustic Revive USB 1.0SPS z zasilaniem akumulatorowym linii 5 V. Dłuższy czas poświęciłem wybraniu możliwie najlepszej metody porównań. Interesowało mnie to, jak zachowuje się:

• Aurender w porównaniu z moim laptopem (Windows 8, 8 GB RAM, odtwarzanie z dysku SSD 128 GB, JPLAY),
• Aurender z plikami ripowanymi z CD w porównaniu z płytami CD granymi z transportu CEC-a i z odtwarzacza Ancient Audio Air V-edition w roli transportu,
• Aurender z plikami hi-res vs płyty CD.

W przypadku płyt fizycznych postarałem się, aby były to zarówno najlepsze dostępne wydania, jak i klasyczne „plastiki”. Nie miałem możliwości wypróbowania plików DSD128 ani DXD – przetworniki Accu i Meitnera ich nie obsługują.

Moje stanowisko w sprawie transport plików vs transport CD wyraziłem explicite w teście CEC-a TL0 3.0 (czytaj TUTAJ). Nie będę tego powtarzał. Chciałbym tylko zwrócić uwagę na dwie rzeczy, które wówczas musnąłem: na akapit, w którym przyznaję, że postęp w dziedzinie odtwarzania plików jest szybki i że ich odtwarzacze są coraz lepsze; podkreśliłem także wygodę, jaką oferują. Myślę, że w przypadku tej kategorii urządzeń nie da się tych dwóch elementów rozdzielić, że splecione są jak bliźnięta w matczynym łonie.

Pod względem „użytkowości”, czy też „grywalności”, jak mówią ludzie od gier komputerowych, X100L jest jednym z najlepszych odtwarzaczy, jakie znam. Do tej pory wzorem dla mnie była aplikacja Linna (czytaj TUTAJ), który ma największe spośród audiofilskich producentów doświadczenie w tej dziedzinie. Myślę, że ta u Aurendera jest co najmniej tak dobra, a przy tym ładniejsza. I prostsza w obsłudze (nie ujmując niczego Linnowi, którego ogromnie szanuję). Równie przyjemne jest zarządzanie plikami na dysku twardym odtwarzacza. Komputer „widzi” go jak zwykły HDD, dzięki czemu możemy łatwo nimi rozporządzać, a struktura, którą nadamy zbiorom, zostanie zachowana. To ogromny plus. Wyświetlacz na przedniej ściance jest niezwykle elegancki i nie zestarzeje się tak, jak inne, kolorowe, napchane informacjami, okładkami i innym śmieciem. Dzięki znakomitemu sterowaniu z iPada mogłoby go nawet nie być. Aurender mógłby przybrać wówczas postać aluminiowego sześcianu. Ale rozumiem, że dzięki takiemu wyglądowi, jak ma teraz, jest ładniejszy i widać, za co płacimy. Obsługa – piątka.

Nieco więcej czasu chciałbym poświęcić opisowi brzmienia. Ci, którzy uważają, że komputery, a X100L jest specjalizowanym komputerem, „grają” tak samo, tj. przy spełnieniu podstawowych wymogów wypuszczają identyczny sygnał, są w błędzie. Powiedziałbym coś mocniejszego, ale nie jestem sfrustrowany, chciałbym tylko potrząsnąć tymi, a to przede wszystkim informatycy, którzy uważają całe zamieszanie wokół odtwarzaczy plików za bicie piany.
Aurender nadaje dźwiękowi charakterystyczny szlif, kształtuje je według dość łatwo rozpoznawalnego wzorca. Jego głównym elementem jest nasycanie dolnej średnicy. Daje to duży i gęsty dźwięk. Po raz kolejny, po znakomitym Luminie, słyszę, że suchość i oschłość dźwięku, które dostajemy z większością odtwarzaczy, jest w głównej mierze problemem hardware’u, nie software’u. Co więcej, dynamika jest znakomita, co z kolei pokazuje, że jej upraszczanie, zmniejszanie, zabiegi charakteryzujące granie plików z komputera, to również problem odpowiedniego odtworzenia. Nie mówię, że wszyscy mają się z moim opisem słabości komputerów i odtwarzaczy zgodzić, każdy może to sprawdzić samodzielnie. Myślę jednak, że mam odsłuchany na tyle szeroki przekrój urządzeń tego typu, że mogę wyraźnie powiedzieć, co o tym myślę.
Dźwięk Aurendera porównywałem z transportami CD (bo to wciąż mój punkt odniesienia) w dwóch turach. W pierwszej interesowało mnie to, jak się ma płyta CD i jej rip, odtwarzany na Aurenderze (rip przy pomocy programu dBPowerAmp w pełnej wersji). W drugiej patrzyłem, jak się ma płyta CD w stosunku do plików wysokiej rozdzielczości. O ile w pierwszym odsłuchu miałem do czynienia z tymi samymi masterami, o tyle w drugiej już nie. Miałem zarówno te same wersje na CD i w plikach hi-res, jak i najlepsze dostępne wydania płyt CD i klasyczne pliki hi-res.

Odpowiedź na to, co ma do zaoferowania była dla mnie prosta i przyjemna. Bo, prawdę mówiąc, odtwarzacz Aurendera nie gra jak typowe odtwarzacze plików i przypomina to, co słyszałem z Luminem. To gęsty i pełny dźwięk, z namacalnymi źródłami. Źródła pozorne pokazywane są dość blisko i mają duży wolumen. Ale nad wszystkim jest miękkość, jedwabistość. Najniższy bas jest słabszy niż z transportu CD, gorsza jest też rozdzielczość. Poza jednym wyjątkiem: kiedy firma wiedziała, jak przygotować plik, wówczas było pół na pół. Tak było na przykład z plikami Naima i Linna. Potwierdziło się to, co już wcześniej wiedziałem: obydwie firmy są prawdziwymi ekspertami nie tylko jeśli chodzi o sprzęt. Znakomite okazały się również pliki z płyty Daft Punk. Ale już przy Dianie Krall, muzyce z płyt Getz/Gilberto, The Köln Concert i innych, także muzyce Dead Can Dance, słabość plików była wyraźna. Przejawiała się w słabszej dynamice, stłumionym brzmieniu i małej przestrzeni.
Kiedy jednak odtwarzacz miał do dyspozycji dobry materiał, grał pięknie. A najpiękniej z plikami DSD. I aż żal serce ściska, że to zawsze będzie jakaś nisza w niszy. Nie sam plik w tej formie jest bowiem ważny, a to, jak został przygotowany. Można przecież skonwertować do DSD dowolny PCM, co często się robi. Ale to katastrofa. Jedynie pliki przygotowane z taśmy analogowej albo z nagrania DSD dają to, co Aurendera uskrzydlało: miękkość, detaliczność, oddech, płynność.

Dane techniczne (wg producenta)

Sterowanie: Aurender App dla iPada/iPada Mini
Obsługiwane formaty:
- DSD: DSF, DFF/2,8 MHz (DSD64), 5,6 MHz (DSD128)
- PCM: WAV, FLAC, AIFF, ALAC, APE, MP4/32 bity-384 kHz
Pamięć: SSD 120 GB + HDD 6 TB
Wyjścia cyfrowe audio: USB Audio Class 2.0
Wyjścia cyfrowe: 1 Gigabit LAN, 2 x USB 2.0
Kolor obudowy: srebrny
Wymiary: 215 mm x 83 mm x 355 mm
Waga: 7,5 kg 

Podsumowanie

Aurendera obsługuje się jak marzenie. Mój stosunek do grania muzyki z komputera jest raczej negatywny, a to ze względu na ich nieprzewidywalność i konieczność ciągłej obsługi poprawek, zmian. Jeśli miałbym więc grać kiedyś pliki w swoim systemie, to chciałbym to robić z odtwarzacza, który będzie równie stabilny, jak odtwarzacz CD. Aurender spełnia ten wymóg idealnie. Jest niewielki, świetnie zbudowany i wypuszcza dźwięk, który powinien się spodobać dużej grupie melomanów, niezależnie od tego, ile mają do wydania na tego typu urządzenie. Powiem więcej: struktura dźwięku, jaką on oferuje, jest bliska mojej wizji brzmienia produktów w wysokiej klasy systemie. Jest miękki, ale nie rozmiękczony, jest dynamiczny, namacalny. Dochodzi do tego znakomita obsługa. Pozostaje jedynie dobrać do niego wysokiej klasy DAC – to może być Meitner, z którym był testowany, ale może to być również przetwornik Mytek STEREO192-DSD DAC, o którym jakiś czas temu pisałem, albo Auralic Vega (czytaj TUTAJ i TUTAJ). Każda z tych konfiguracji będzie świetna i w każdej główne cechy brzmienia X100 będą słyszalne. Jeśli odtwarzacze plików pójdą tym tropem, to już niedługo będę musiał się za czymś takim rozejrzeć - X100L jest wyjątkowy.

X100L jest podłużnym urządzeniem o wąskiej ściance przedniej. Umieszczono na niej świetny, mleczno-niebieski wyświetlacz AMOLED i cztery przyciski, którymi w razie potrzeby można nim sterować. Jest też przycisk standby. Z tyłu najważniejszym gniazdem jest USB Audio. Jest tam również gniazdo ethernetowe, którym łączymy odtwarzacz z routerem, przez które jest sterowane z iPada. Są też dwa gniazda USB, do których możemy podpiąć pendrajwy. Sygnał na wewnętrzny dysk przegrywamy bezpośrednio z komputera, po podłączeniu go do gniazda ethernetowego. Ustalamy własne foldery albo przyjmujemy zaproponowane przez firmę – komputer „widzi” X100L jak zwykły dysk HDD. Obudowę złożono z grubych, ładnie wykończonych płyt z aluminium, a boki z elementów aluminiowych przypominających radiatory. Świetnie wyglądają nóżki – tylko trzy.

Wewnątrz urządzenie wygląda jak odtwarzacze Linna, tj. przypomina specjalizowany komputer. Na głównej płycie znalazły się mikroprocesory i układy pomocnicze, przykryte dużym radiatorem. Pamięć RAM 4 GB jest na małej płytce powyżej. Łączność z umieszczonymi obok dyskami zapewniają kable eSATA. Dyski przykręcono do metalowych ram, od których odsprzęgnięte są gumowymi podkładkami. Z przodu, równolegle do ścianki, jest dysk SSD Samsunga o pojemności 120 GB. Na głównej płytce umieszczono również układy wyjściowe, ze specjalizowanymi układami antyjitterowymi zasilanymi z akumulatorka. Powyżej, przy tylnej ściance, jest zasilacz impulsowy o mocy 100 W.

Urządzeniem można sterować przyciskami na przedniej ściance, ale to żmudna i niewdzięczna robota. Prawdziwym sterownikiem są bowiem urządzenia Apple, z iPadem na czele. Służy do tego znakomita aplikacja Aurender App. To jeden z najlepszych sterowników, z jakimi miałem do czynienia. Żaden program komputerowy, nawet najfajniejszy, się do niego nie umywa.