rigin Live to firma mająca swoją siedzibę w Southampton. Założona została w roku 1986, a jej pierwszym produktem były kable typu colid-core, jedne z pierwszych tego typu dostępnych na rynku. Po nich przygotowano różnego typu standy i stoliki antywibracyjne, a następnie standy głośnikowe i wreszcie gramofony. Zanim właściciel OL zajął się produktami audio przez 10 lat pracował w przemyśle stoczniowym, budując okręty wojenne. Doświadczenie w zakresie materiałoznawstwa przełożyło się potem na jego pracę nad szlifowaniem dźwięku.
Jak w swoim teście gramofonu Origin Live Calypso pisze Jimmy Hughes, właściciel firmy Mark Baker jest człowiekiem, który w swojej pracy wypróbowuje mnóstwo alternatywnych konstrukcji, kształtów, materiałów, uważnie przysłuchując się zmianom, jakie wnoszą. Bazuje na naukowych założeniach, jednak „ostatecznym sędzią są jego uszy” (Jimmy Hughes, Origin Live Calypso Turntable, “Hi-Fi+” 16.01.2008, czytaj TUTAJ).

To podejście widoczne jest w jego gramofonach już na pierwszy rzut oka. Nawet w najtańszym, testowanym tutaj modelu Aurora MkIII, dostrzec można rozwiązania, których nigdzie indziej nie spotkamy. Aurora jest gramofonem nieodsprzęganym, który wygląda, jakby miał zwykłą podstawę. Materiały firmowe mówią jednak o „chassis” i „sub-chassis”. Pierwsze wygląda klasycznie – wykonane jest z akrylu, choć jego kształt wcale taki klasyczny nie jest. Sub-chassis to z kolei aluminiowy element, na którym zamocowane jest ramię. Ma ono specyficzny kształt i jest mocowane do chassis w specjalny sposób (patrz – część poświęcona budowie). Sub-chassis jest montowane w firmie i nie powinno się go regulować – wkręty są mocowane z konkretną siłą i nie wolno ich dociągać. Mlecznobiały talerz, choć też wydawałoby się klasyczny, z akrylu, wykonany został z jego drogiej odmiany, o której Mark mówi „loaded Acryclic”. Podobnie jak o dokładnym składzie tego materiału, tak i o tym z czego wykonany jest płaski pasek napędowy powiedzieć też nie chce – zwykła guma to to nie jest.
Jak widać, testujemy wersję MkIII. Od poprzedniej różni się grubością talerza, lepszym łożyskiem głównym i poprawkami wprowadzonymi w budowie i mocowaniu silnika. Łożysko jest ultra-dokładne, smarowane specjalnym olejem, a jego tolerancja ma wynosić zaledwie 0,00001. Silnik umieszczony jest z boku, w osobnej obudowie z akrylu – Mark wyraźnie unika metalu. Duży walec z silnikiem i elektronicznym sterowaniem (zmiana prędkości za pomocą gałki) można ustawić dalej lub bliżej gramofonu. Materiały firmowe mówią o odległości od 214 mm do 221 mm od osi talerza. Paul Szabady w swojej recenzji wersji MkII Aurory z lipca 2008 roku pisze, że według niego gramofon lepiej brzmiał, kiedy silnik stał nawet ciut dalej niż 221 mm (Paul Szabady, Origin Live Aurora MkII, „Stereotimes”, lipiec 2008, czytaj TUTAJ).

Nagrania użyte w teście (wybór)

• Depeche Mode, Leave In Silence, Mute 12 Bong 1, 12” single (1982).
• Frank Sinatra, The Voice, Columbia/Classic Records CL 743, Quiex SV-P, 180 g LP.
• Jean-Michel Jarre, Zoolook, Dreyfus Disque/Polydor JAR4 5, LP (1984).
• Kitty, Daisy & Lewis, Kitty, Daisy & Lewis, Sunday Best SBEST25, 180 g LP (2008).
• Laboratorium, No. 8, Pronit M-0013, LP (1984).
• The All Star Percussion Ensemble, The All Star Percussion Ensemble , arr. Harold Farberman, Golden Strings/First Impression Music GS LP 001-LE, “First 1000 Pressings”, 200 g LP (1982/2011).
• The Montgomery Brothers, Groove Yard, Riverside/Analogue Productions AJAZ 9362, 2 x 45 rpm 180 g LP (1961/2009).
• Wes Montgomery & Wynton Kelly Trio, Smokin’ At The Half Note, Verve/Universal Music K.K. [Japan] UCJU-9083, 180 g LP (1965/2007).
• William Orbit, My Oracle Lives Uptown, Guerill Studios/Linn Records AKH 351, 2 x 180 g LP; recenzja TUTAJ.
• Yaz, Upstairs at Eric's, Warner Bros. Records/Mobile Fidelity MOFI 1-020, "Silver Label", "Special Limited Edition No. 2044", 150 g LP (1982/2012).

Japońskie wersje płyt dostępne na

Setup gramofonu Origin Live nie jest szczególnie łatwy. Najlepiej pozostawić go dealerowi. Chyba że lubimy wyzwania, a ustawienie gramofonu jest integralną częścią doświadczania muzyki z winylu. Byłoby to całkowicie zrozumiałe, bo przecież czarna płyta (jej powrót), to nie tylko lepszy dźwięk, fenomen socjologiczny, ale i szczególne podejście do życia – z winylem to „Slow Life”. Pliki byłyby więc odpowiednikiem „Fast Life”, życia w pośpiechu, bez zagłębiania się w jego odcienie. Składając gramofon samodzielnie, próbując, popełniając błędy i poprawiając je, szukając optymalnych rozwiązań – takie przygotowanie do odsłuchu będzie ekscytującym przeżyciem, wzmacniającym odbiór muzyki w sposób nieprawdopodobny. Aurora, w testowanej wersji, odwdzięczy się za to rasowym wyglądem i równie satysfakcjonującym dźwiękiem.

Nic nie istnieje w próżni, w oderwaniu od kontekstu. Także testy produktów audio. W tym przypadku tym, co warunkuje odsłuch jest przede wszystkim system odniesienia, a także inne produkty danego typu. Origin Live stanął na półce Finie Elemente Pagode Edition w tym samym dniu, w którym zabrałem z niej inny bardzo ciekawy gramofon, model WOW! niemieckiej firmy Acoustic Signature. Ta najtańsza konstrukcja AS wygląda znakomicie i jest bardzo łatwa do złożenia. Jej cena jest nieco niższa niż testowanych Aurory i Onyxa. Dźwięk, jaki uzyskałem z obydwu gramofonów był jednak niesamowicie podobny – przede wszystkim przez zbliżoną tonalność i ustawienie priorytetów. Brytyjski set idzie we wszystkim dalej, oferuje coś więcej, jednak pierwsze wrażenie – w audio bardzo ważne, pod warunkiem, że spotyka się z doświadczeniem – jest właśnie takie.
To nisko osadzony, raczej ciepły niż nie, dźwięk. Jego siłą jest wewnętrzne wiązanie wydarzeń, gęsta sieć powiązań pomiędzy nimi. Mnie najbardziej spodobał się brak „ciśnienia” – nic w tym dźwięku do niczego nie przymusza. Zachęca – jak najbardziej, ale bez nachalności „słuchawki” któregoś z centrów marketingowych/obsługi klienta.

I WOW!, i Aurora/Onyx wypełniają podstawowe założenia stawiane przed gramofonem: brzmią w mięsisty sposób, środek pasma jest gęsty i ciepły, góra raczej łagodna. Brytyjski system jest bardziej mięsisty, jego środek jest gęstszy i jeszcze cieplejszy, a góra łagodniejsza. Ale przy tym: ta ostatnia jest bardziej rozdzielcza i lepiej zintegrowana ze środkiem, średnica bardziej trójwymiarowa i zróżnicowana, a mięsistość lepiej kontrolowana.
To ostatnie spodoba się, oj ludzie – spodoba się wam! Bas jest nieco miękki, jeśli chodzi o atak, ale bardzo dobrze kontrolowany, jeśli chodzi o podtrzymanie i wybrzmienie. Jego energetyczność jest fantastyczna i przypomina to, co słyszałem z drogimi, ciężkimi konstrukcjami Transrotora i z drogimi modelami odsprzęganych gramofonów Avid Hi-Fi. To ten rodzaj prezentacji, w której energia uwalniana z płyty jest przekazywana dalej, do pokoju, energetyzując powietrze, wywołując drgania szkła na półkach. Tak, to pewna maniera, słyszalna z większością płyt, ale maniera jak się patrzy.

Kiedy zabrzmiał kontrabas w otwierającym płytę Groove Yard The Montgomery Brothers utworze wiedziałem, że dobrze jest, że pysznie jest. Instrument brzmiał w mięsisty sposób, ale miał wyraźne miejsce w przestrzeni. Wskazywały nań twardsze elementy związane z uderzeniem o strunę. Pudło rezonansowe rozmywało dźwięk tak, jak to ma miejsce w rzeczywistości i nie miałem fałszywej definicji tam, gdzie jej nie ma. Zagrany zaraz potem, niedawno kupiony (niegrany!), 12” maksisingiel Depeche Mode Live In Silence, jedna z najlepiej nagranych płyt grupy w ogóle, eksplodował basem i gęstym środkiem. To był tego typu drive, jakiego oczekuję.
Z drugiej strony płyty grające zwykle nieco lżej, mające problem z czymś – albo z nagraniem, albo z tłoczeniem, zostały trochę dociążone. Nie miałem wątpliwości, że gramofon je podrasował. Nie, żeby to brzmiało źle, wprost przeciwnie, było to coś w rodzaju „remasteringu”. Tyle tylko, że było to jednocześnie odejście od absolutnej neutralności. Zakładam jednak, że wielu melomanów z bogatymi kolekcjami winyli czegoś takiego, nawet jeśli podświadomie, oczekuje. To dlatego Zoolook Jarre’a, płyta nagrana cyfrowo w formacie 16/44,1, dość sucha, zagrała nadspodziewanie spójnie i delikatnie. To, że nie ma mowy o wysokiej rozdzielczości wskazywały zamazane elementy faktur. Testowany gramofon nie uwypuklał tego, bo przekaz był interesujący i wieloplanowy.

Ładnie ukazana scena dźwiękowa to kolejna mocna strona Aurory w wersji trzeciej. WOW! i inne, tańsze gramofony, jeśli są dobrze pomyślane, czarują gęstym, namacalnym pierwszym planem. To, co dalej jest jednak pokazywane jako część tego, co bliżej, nie ma mowy o głębi. Origin Live umiejętnie rysuje dalsze plany, jak również nie wzbrania się z pokazaniem elementów wychodzących do słuchacza. Nie jest to równie wiarygodna prezentacja, jak z high-endowych, drogich konstrukcji Kuzmy, Transrotora, Avida czy SME, żeby była jasność. Ale to na tyle dobry rendering tego, co dostajemy za większe pieniądze, że nie kłuje w oczy. Powiem więcej – jeśli meloman nie ma dużego doświadczenia z drogim analogiem, to niczego nie zauważy. I dobrze – będzie mógł docenić to, co dostaje tu i teraz. A sposób kształtowania bryły i sceny spodoba się tym, dla których cyfra brzmi „płasko”. Uważam, że jeśli tak jest, to jest jakiś problem z odtwarzaczem, ale wiem jednocześnie, że duża część cyfrowych źródeł tak właśnie może być odebrana.

Dla nich dźwięk z tego gramofonu, uzbrojonego we wkładkę Denona DL-103, będzie ostatecznym dowodem na to, że cyfra była wymysłem szatana.

CO MOŻNA POPRAWIĆ

Gramofon Origin Live to część większego projektu, podstawowe składniki używane do budowy droższych modeli tego producenta. Rzut oka na jego podstawę i wiadomo, że to nie jest kolejna „deska z paskiem” (choć nic przeciwko deskom nie mam), a przemyślana konstrukcja. I to z miejscem na usprawnienia. Do podstawowej podstawy możemy dokupić platformę dla drugiego ramienia. nie zmienia to dźwięku, ale poszerza funkcjonalność – na drugim ramieniu zakładamy wkładkę monofoniczną i słuchamy płyty mono tak, jak się to powinno robić. Można też zamówić wersję przygotowaną dla ramion 12”.
Są jednak dwie rzeczy, które możemy zrobić, poprawiając tym samym brzmienie Aurory Mk III. Pierwsza to przyciśnięcie płyty krążkiem dociskowym. Wykorzystałem do tego krążek Pathe Wings (czytaj TUTAJ). Różnica jest wyraźna, choć nie od razu postrzegamy ją jako pozytywną. Chodzi przede wszystkim o bas. Bez krążka jest mocny, mięsisty i energetyczny. Krążek nieco to mityguje. I dopiero po płycie lub dwóch, wracając na granie bez docisku słyszymy, że z nim bas jest lepiej definiowany i schodzi niżej. I że jest go więcej! Początkowe wrażenie wywierane jest bowiem przez dłuższe wybrzmienie basu bez docisku, sprawiające wrażenie większej jego ilości. Najważniejsza zmiana dotyczy jednak środka pasma – wokale robią się, z dociskiem na płycie, gęstsze i wyraźniejsze. Jeśli są dalej w miksie, jak na maksisinglu Depeche Mode, nie wyskakują do przodu, tylko stają się większe i lepiej słyszalne.
Drugą zmianą, jaką możemy przeprowadzić jest zamiana małego, gniazdkowego zasilacza 9 V AC na duży, zewnętrzny zasilacz z potężnym trafem toroidalnym i dobrym kablem prowadzącym napięcie do silnika. Czarne pudełko nie ma żadnych oznaczeń, poza naklejką na spodzie. Cena jest dość wysoka – 1100 zł – ale fajnie wiedzieć, że możemy nasz gramofon w przyszłości poprawić. Dodanie zasilacza pogłębia bas i poprawia jego artykulację. Góra robi się słodsza i gładsza, ale to właśnie dół pasma najwięcej zyskuje na tej zmianie. Jeśli więc przy krążku miało się wrażenie lekkiego odchudzenia dźwięku, to zasilacz prowadzi w miejsce, które opuściliśmy, zachowując wszystkie zalety, jakie przyniosło zastosowanie krążka dociskowego.

Podsumowanie

Testowany gramofon równie ładnie, równie uważnie odtwarza odjechane reedycje płyt 45 rpm, jak i stare dyski z lat 80., a więc z „ciemnych wieków” analogu. Różnice między nimi są klarowne i bezdyskusyjne. Ale przez specyficznie ukształtowaną barwę te gorsze są „podciągane”, rehabilitowane. To nie jest granie na jedną nutę. Ale jednak ciepło, energia dołu i plastyka spinają całą kolekcję w tym samym nawiasie. Rozdzielczość nie jest nadzwyczajna, a przynajmniej nie manifestuje się w dużej ilości detali. Te, a także trzaski, są na drugim planie. szczegóły są częścią większych planów i je budują. Góra jest raczej wycofana, choć też w charakterystyczny sposób. To nie jest zmniejszenie energii, a zaokrąglenie ataku i wygładzenie wyostrzeń. Nie mamy więc zamkniętego, zmulonego dźwięku, a jednak wszystkie płyty brzmią w trochę ciepły i miękki sposób.

Aurora MkIII nie wygląda tak, jak większość gramofonów. A to dlatego, że jego podstawa jest skomplikowana i złożona z wielu elementów. To konstrukcja nieodsprzęgana, a jednak zaawansowana mechanicznie. Płaszczyznę, do której wszystko jest mocowane wykonano z czarnego akrylu. Została powycinana tak, aby jak najmniej ważyła, ale w rogach umownego „trójkąta” pozostawiono okrągłe fragmenty, do których przykręcono, dopasowane kształtem, krążki – też z akrylu. Jak rozumiem, chodziło o rozprowadzenie masy w kontrolowany sposób, dający jak najlepszy dźwięk. Dystrybucja masy wydaje się kluczem do zrozumienia tej konstrukcji. Dla przykładu, trzy nóżki, na których stoi podstawa, rozmieszczono tak, aby znalazły się jak najbliżej punktu ciężkości, znajdującego się pośrodku utworzonego przez nie trójkąta. Jedna z nich wykonana została z wysokogatunkowej stali i znajduje się dokładnie pod miejscem, w którym zamocowano duży „wysięgnik”, do którego przykręcone jest ramię gramofonu. Element ten wykonany jest z lakierowanego na czarno aluminium i wydaje się być mocowany w dwóch miejscach – przy głównym łożysku oraz obok, na osi łączącej łożysko i podstawę ramienia. Tak naprawdę mocowanie jest jedno – o którym mówiłem, a płyta mocująca dla ramienia jest na obejmę łożyska tylko nałożona. W podstawie tej wycięto otwory, które ja odciążają, a od spodu przykręcono element tłumiący wibracje – to coś w rodzaju mikrogumy przedzielonej cienkim paskiem korka.
Korek znajdziemy zresztą w kilku innych miejscach. Okrągłe elementy mocujące płytę na ramię też mają pod spodem – od spodu głównej podstawy i od góry – krążki z korka. Korek jest też między nakrętką mocującą ramię i podstawą do której jest ono mocowane.
Główne łożysko zbudowane jest tak, że do tulei wkładamy stalowy sztyft o zwężającym się ku górze przekroju, pod spodem którego jest maleńka kulka, na której się opiera. Od góry na sztyft nakładamy akrylowy talerz. Podobnie rozwiązanie znajdziemy w gramofonach Avid Hi-Fi. Na talerz nakładamy korkową, czernioną matę.

Asynchroniczny silnik (DC), w którym wyeliminowano efekt przeskakiwania między statorami, zamknięto w bardzo dużym, akrylowym elemencie, wstawianym w wycięcie podstawy. Silnik i podstawa się ze sobą nie stykają. Na górnej ściance mamy aluminiową gałkę, którą włączamy obroty i zmieniamy z 33,33 rpm na 45 rpm. Włączenie zasilania sygnalizuje zielona dioda. Nie mamy natomiast informacji tym, jakie obroty są wybrane. Na osi silnika zamocowano wąski element z białego winylu lub podobnego do niego plastiku, z kołnierzami od spodu i od dołu. Nakładamy nań długi, szeroki pasek o płaskim przekroju, owijany wokół talerza. Zasilanie doprowadzamy z zewnętrznego zasilacza ściennego 9 V AC. Dostępny jest też apgrejd w postaci dużego zasilacza z transformatorem toroidalnym. Do kompletu dostajemy małe kółeczko stroboskopowe – firma radzi, aby skorygować obroty po dwóch dniach grania. Służą do tego małe śrubki widoczne na bocznej ścianie walca, w którym umieszczono silnik i jego sterowanie.

Onyx jest ramieniem o długości 9” typu gimballed-arm o odległości między mocowaniem i osią łożyska 222 mm oraz overhangiem 15,7 mm – czyli dokładnie tyle samo, ile w ramionach Regi. Ramię ma prostą, aluminiową rurkę. Łożyska umożliwiające ruch w poziomie rozmieszczono w niezwykle charakterystyczny sposób – bardzo szeroko. Przeciwwaga ze stali przesuwa się bardzo ciężko – jej połączenie z trzpieniem jest tłumione. Inaczej niż zwykle wygląda antyskating. To stary, sprawdzony sposób – żyłka i ciężarek, ale wykonany w specyficzny sposób. Na żyłce zamocowane są dwa ciężarki – jeden zakładamy na trzpień wychodzący z boku ramienia i tam zakręcamy małym imbusem, a drugi przekładamy przez dość długi drut z oczkiem na końcu. W ramieniu zamontowano kabelki tworzące całość z kablami, które odłączamy do przedwzmacniacza gramofonowego. To kable równie „wysokiej” klasy jak te stosowane przez Regę… Z tą brytyjską firmą Origin Live łączy także możliwość zamontowania na wysięgniku dla ramion trzypunktowo mocowanych, nowych ramion Regi. Ramię ma możliwość regulacji VTA – wymaga to jednak poluzowania nakrętki mocującej kolumnę ramienia od spodu do płyty wysięgnika, nie da się tego zrobić „w locie”.