Neapol był w XVII i XVIII wieku jednym z najważniejszych centrów kultury muzycznej ówczesnego świata, napędzanym pospołu przez mecenat królewski, arystokracji i arcybiskupów, pełen świąt kalendarz i działalność aż czterech konserwatoriów (wyjątkowy jak na ówczesne czasy wynalazek, powstały na bazie… sierocińców), które kształciły niezliczone rzesze muzyków. Należał do nich Gaetano Veneziano, którego „Passio Domini nostri Jesu Christi secundum Joannem” zabrzmi na już dziś na inaugurację festiwalu. Dzieło, odnalezione niedawno w zbiorach jednego z neapolitańskich archiwów, współczesnym słuchaczom przywrócił Antonio Florio, dowodząc, że pod względem artystycznym w niczym nie ustępuje ono słynnej „Pasji” Alessandra Scarlattiego skomponowanej do tego samego ewangelicznego tekstu. W kościele św. Katarzyny wystąpią soliści: Dalma Krajnyak, Luca Cervoni, Marco Bussi, Cappella Neapolitana i Chór Polskiego Radia, a za pulpitem dyrygenta stanie oczywiście Antonio Florio.
Podczas pozostałych dni festiwalu w kościołach św. Katarzyny Aleksandryjskiej i Świętego Krzyża oraz w świeckich wnętrzach Centrum Kongresowego ICE Kraków wybitni włoscy i polscy artyści zagrają dzieła z Neapolu, Rzymu, Wenecji, Mediolanu, Ferrary czy Modeny. Program przygotowany przez maestro Antonia Floria, założyciela i szefa artystycznego specjalizującej się w muzyce dawnej włoskiego południa Cappelli Neapolitany, we współpracy z Krakowskim Biurem Festiwalowym nie tylko przeprowadzi melomanów przez specyfikę poszczególnych ośrodków artystycznych, ale pokaże też mnogość odcieni włoskiej twórczości związanej z okresem Wielkiego Tygodnia i Wielkanocy.
„Jesteśmy zaszczyceni wizją współpracy z tak uznanym dyrygentem z ogromnym dorobkiem artystycznym” – mówi Jacek Majchrowski, Prezydent Miasta Krakowa. „Antonio Florio, pochodzący z Włoch ekspert, jest gwarantem najwyższej jakości wykonań. To wybitny dyrygent, który słynie z perfekcyjnego historycznego podejścia do prezentowanych dzieł oraz ogromnego zamiłowania do muzyki neapolitańskiej”.
Spacerując po historycznej części Krakowa, można poczuć Włochy na każdym kroku. Wszechobecne, widoczne zwłaszcza w architekturze renesans i barok, świetna kawa, niespieszne życie. Andante lub wręcz lento. Kilka wieków temu włoska obecność była tu jeszcze bardziej wyrazista – królowa z mediolańskiego rodu Sforzów, Baltazar Fontana, który zostawił po sobie pyszne stiuki, Bartolommeo Berrecci, który wraz z grupą włoskich architektów przeniósł kawałek Florencji na wawelskie wzgórze… Echa Włoch słychać było wyraźnie w muzyce wykonywanej przez królewską kapelę od pierwszej połowy XVI wieku, zaś polscy kompozytorzy wydawani byli w Wenecji, centrum muzycznego świata drukarskiego. Dziś, gdy Europa znów stała się otwarta i niemal bez granic, taka twórcza wymiana jest wręcz obowiązkiem – i wielką przyjemnością. Toteż Festiwal Misteria Paschalia w 2019 roku skoncentruje się na włoskim dziedzictwie muzycznym, by przypomnieć, że Kraków był kiedyś Florencją Północy.
„Festiwal będzie okazją do odbycia niezwykłej podróży po Europie: dzięki muzyce” – zapowiada Izabela Helbin, dyrektor Krakowskie Biura Festiwalowego. „Już po raz trzeci realizujemy formułę festiwalu, która zakłada zapraszanie wybitnych dyrektorów-rezydentów i powierzanie im pieczy nad jego programem i kształtem artystycznym”.
„Jestem bardzo szczęśliwy, że będę pracować w tym wspaniałym i fascynującym mieście” – mówi Antonio Florio, dyrektor rezydent Festiwalu Misteria Paschalia 2019. „Misteria Paschalia to znane na całym świecie wydarzenie poświęcone muzyce Wielkiego Tygodnia. Tym razem będzie to Wielki Tydzień związany z Włochami, z wszystkimi regionami kraju: Kampanią, Sycylią, Lacjum, północą Włoch”.
Osią głównego cyklu koncertów Festiwalu Misteria Paschalia zatytułowanego „Vanità” będą przejmujące ujęcia Chrystusowej Męki. Dzień po koncercie inauguracyjnym, także w kościele św. Katarzyny, wybór kompozycji opartych o cieszący się na przestrzeni niemal stu lat ogromną popularnością tekst Pietra Metastasia „La Passione di Gesù Cristo Signor Nostro” zaprezentują {oh!} Orkiestra Historyczna oraz Sonia Prina – kontralt. Bezpośrednio do pasji odwołuje się także niezwykle emocjonalny program „Lu Cuntu de la Passiuni” złożony z pochodzących z południa Włoch pieśni leżących na styku muzyki tradycyjnej i klasycznej. W niesamowitej scenerii kaplicy św. Kingi w wielickiej kopalni soli wykona je charyzmatyczny tenor Pino De Vittorio z towarzyszeniem zespołu Laboratorio ‘600, który poprowadzi lutnista Franco Pavan (Wielka Sobota, 20 kwietnia, 20.00).
Rozważania nad Męką prowadzić będą także: Capella Cracoviensis, która na Wielką Środę (19.00, kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej) przygotowała program prezentujący ścisłe związki artystyczne i stylistyczne łączące kompozytorów polskich i włoskich na przełomie XVI i XVII wieku; Rinaldo Alessandrini, który pokieruje zespołami Concerto Italiano i Cracow Singers w uderzających siłą kompozycjach Antonia Vivaldiego, Leonarda Lea i Antonia Marii Bononciniego (Wielki Czwartek, 20.00, Sala Teatralna ICE Kraków); a także Cappella Neapolitana i Antonio Florio w premierowym wykonaniu dzieł Antonia Noli wydobytych z przepastnych neapolitańskich archiwów specjalnie z myślą o Festiwalu Misteria Paschalia (Wielki Piątek, 20.00, Sala Audytoryjna im. K. Pendereckiego w ICE Kraków). Tydzień zwieńczy istny wybuch radości: koncert zatytułowany „Festa Napoletana” z ariami i duetami z kantat i oper buffa – spodziewać się możemy nie tylko fenomenalnych interpretacji, ale także akcentów zaczerpniętych z silnie zakorzenionej we włoskiej tradycji commedii dell’arte. A radość będzie tym większa, że na scenie Centrum Kongresowego ICE Kraków staną sopranistka Roberta Invernizzi i – ponownie – Pino De Vittorio, dwoje specjalistów od włoskiego baroku i niezrównanych scenicznych osobowości. Solistom towarzyszyć będzie Cappella Neapolitana, która pod dyrekcją dyrektora rezydenta festiwalu ścigać się będzie ze śpiewakami w muzycznej maestrii.
Program festiwalu nie byłby pełny bez klimatycznych późnowieczornych (rozpoczynających się o 22.00) koncertów, które znajdą w 2019 roku gościnę w kościele Świętego Krzyża. Niezwykła architektura świątyni (jedyne w Krakowie sklepienie palmowe!) będzie scenerią trzech wydarzeń cyklu „Sensibilità” skupionego na ciepłym, emocjonalnym wymiarze relacji człowieka z Bogiem. Takie ujęcie zaprezentują: zespół Micrologus w programie wypełnionym czułymi średniowiecznymi laudami (Wielki Poniedziałek) oraz połączone siły ansamblu wokalnego Voces Suaves i instrumentalistów z Concerto Scirocco w kameralnej polichóralnej „Pasji według św. Marka” Giachesa de Werta, tworzącego we Włoszech franko-flamandzkiego kompozytora doby późnego renesansu (Wielka Środa). Tymczasem szalone instrumentalne trio I Bassifondi z iście rockową werwą zagra „Alfabeto falso” – „fałszywy alfabet”, czyli serię tańców z wydanego na początku XVII wieku traktatu z tabulaturami gitarowymi Girolama Montesarda. Kameralny wieczór w Wielki Wtorek w kościele Świętego Krzyża będzie poświęcony wspólnemu muzykowaniu i sztuce improwizacji na zaskakujących instrumentach – teorbie, colascione, gitarze barokowej i perkusjonaliach.
„Bardzo cieszymy się z odnowienia na kolejny rok ważnego partnerstwa Mezzo z Festiwalem Misteria Paschalia” – mówi Christophe Winckel, Dyrektor Generalny telewizji Mezzo. „Ten festiwal, prezentujący międzynarodowy dorobek muzyki dawnej, także i w przyszłym roku oferuje wyjątkowe koncerty, które odzwierciedlają witalność tego gatunku. Mezzo zarejestruje i wyemituje kilka z tych wykonań, które — wraz z koncertami zarejestrowanymi podczas dwóch poprzednich edycji — zilustrują doskonałość tego festiwalu na przestrzeni lat”.
Festiwal Misteria Paschalia nie ograniczy się w 2019 roku do samych koncertów. Dzięki współpracy z tak uznanymi osobami i instytucjami, jak muzykolog Dinko Fabris, wykładowca konserwatoriów w Bari i Neapolu, watykańskie Nazionale Conservatorio di Musica, Włoski Instytut Kultury w Krakowie czy Instytut Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, organizatorzy festiwalu – Miasto Kraków i Krakowskie Biuro Festiwalowe – przybliżą włoskie tradycje i dziedzictwo kulturowe oraz zaproponują szereg wydarzeń edukacyjnych ukazujących piękno i złożoność włoskiej muzyki dawnych wieków oraz jej szeroką cyrkulację w Europie, ze szczególnym naciskiem na jej recepcję w Polsce. Spacerując po Krakowie podczas Festiwalu Misteria Paschalia, będzie można poczuć Włochy na każdym kroku.
