Podpisany w marcu 1953 roku kontrakt Sinatry z wytwórnią Capitol Records przypadł na jeden z najtrudniejszy okres w życiu Franka Sinatry. Po walkach z poprzednią wytwórnią, Columbia Records związanych ze spadkiem popularności tego typu muzyki, którą wówczas Sinatra uprawiał oraz burzliwym małżeństwie z aktorką Evą Gardner (to było jego drugie małżeństwo) Sinatra stracił niemal wszystko. Krok Capitolu, choć z dzisiejszego punktu widzenia genialny, wówczas obarczony był ogromnym ryzykiem. Stąd wydawca zgodził się na sesję, pod warunkiem, że... jej koszty pokryje Sinatra. Pierwszy singiel został nagrany 2 kwietnia z orkiestrą prowadzoną przez Axela Stordahla, który zaraz potem odszedł do telewizji, a na jego miejsce Sinatra zaproponował Billy’ego Maya. Ten jednak był w trasie, stąd ostatecznie band poprowadził Nellson Riddle, co okazało się strzałem w dziesiątkę. Już w czasie pierwszych sesji Frank zaskoczył kompletną zmianą stylu oraz znacznie lepszym, głębszym głosem i ciekawszymi rozwiązaniami rytmicznymi – elementami, które stały się znakiem rozpoznawczym na wiele kolejnych lat. Wszystko to złożyło się na niespodziewany i przekraczający wszelkie oczekiwania sukces, z ponad dwudziestoma płytami ze szczytów list sprzedaży. Box The Capitol Years jest podsumowaniem tej erupcji talentu i jednocześnie zbiorem najlepszych utworów swingowych, jakie kiedykolwiek powstały, napisanych przez takich gigantów, jak np.: Cole Porter, Harold Arlen, Johnny Mercer, Richard Rodgers, Lorenz Hart, George oraz Ira Gershwin. Kontrakt z Capitol Records został zerwany przez Sinatrę w roku 1959, po kłótniach z zarządem, który miał inną wizję rozwoju artystycznego muzyka. W tymże roku Sinatra założył własną wytwórnię Reprise Records, która uzyskała prawa licencyjne do części tytułów z katalogu Capiltolu. Stąd wydawane równolegle w obydwu wytwórniach tytuły. Wygląda na to, że lepszy dźwięk zapewniają te z Capitolu – Reprise przy swoich edycjach najwyraźniej korzysta z kopii taśm-matek.

Oryginalnie box został wydany przez właściciela Capitolu, EMI, w Wielkiej Brytanii. Zawiera dwadzieścia jeden płyt zremasterowanych cyfrowo w roku 1990 przez Larry’ego Walsha w studiach Capitolu, z czego dwadzieścia to płyty oryginalne, łącznie z kompilacjami singli, ułożone w porządku chronologicznym. Dwudziesta pierwsza zawiera rarytasy z lat 1953-1957 i jest błędnie opisana jako monofoniczna – część nagrań jest mono, a część stereo. Na wydaniach amerykańskich owe dodatki pojawiły się na regularnych płytach jako bonusy.
Box wygląda bardzo apetycznie – jest to czarne pudło z wytłoczonym na srebrno logo wytwórni oraz muzyka. Płyty ułożono w chronologicznie, a na ich boku, kiedy są we właściwej kolejności, układa się zdjęcie Sinatry. W komplecie otrzymujemy też sporą książeczkę ze zdjęciami. Niestety zabrakło porządnie opracowanego biogramu i szczegółów dotyczących renowacji – trzeba ich szukać w książeczkach dołączonych do płyt. Dyski otrzymały zunifikowaną poligrafię – czarną, z przewodnim logo. Czarny kolor, jak pokazuje przykład Mobile Fidelity, to dobry wybór, ponieważ „pomaga” w pracy laserowi odtwarzacza. Co ważne – wszystkie płyty to regularne Compact Disc, bez kodów antypirackich.

Dźwięk płyt porównywałem zarówno z amerykańskimi wydaniami Capitolu, jak i reedycjami Reprise. W pierwszym przypadku była to edycja z serii Entertainer of the Century, zremasterowana w technice 20-bitowej w tym samym, co box roku 1990, a w przypadku Reprise przede wszystkim z japońskich wydań, m.in. My Way. The Best of Frank (Reprise/Warner Music, WPCR-13071, CD). Program na tę ostatnią składankę nagrano później, w latach 60., ale utwory dublowały się z latami w Capitolu, więc jako punkt odniesienia posłużyła bardzo dobrze. Co ciekawe, na dolnej stronie płyt amerykańskich, laserunkiem naniesiono informację, iż mastering został wykonany przez EMI MFG. Płyty wytłoczono jednak w USA. Z kolei płyty z boxu wytłoczono w Europie, w tłoczni EMI Swindon (Wielka Brytania). Oznaczałoby to, że dyski pochodzą z pierwszej reedycji, z roku 1998. Przypomnę bowiem, że EMI zamknęło tłocznię w Swindon w roku 2002. Nota-bene – płyty z niej pochodzące charakteryzują się wyjątkowo dobrym dźwiękiem.

Już nie pamiętam, kiedy wchłonąłem tak wiele Sinatry, jak przy okazji recenzji tego boxu. Przywołałem dwa punkty odniesienia przy ocenie dźwięku, jednak być może najważniejszy był ten, który przytoczę teraz - Sinatra Sings Gershwin wydany prze Columbię (Columbia/Legacy, 507878, CD), przepięknie wydany zestaw, na którym jest jedno z najlepszych nagrań (pod względem dźwięku) Sinatry, utwór I’ve Got A Crush On You z roku 1947 (!). Przywołuję go jako referencję, ponieważ jedną z myśli przewodnich reedycji Capitolu jest skok jakościowy w jakości nagrań w porównaniu z poprzednim wydawcą (Columbią). Jak się okazuje, to prawda, ale częściowa – żadne z nagrań w boxie nie jest tak dobre jak I’ve Got.... Nagranie to ma głębię, a głos jest ciepły, intymny i otwarty – rzeczy, która w przypadku Sinatry jest absolutnie kluczowa. Z drugiej strony lata w Capitolu przyniosły bardziej zrównoważony jakościowo dźwięk, tj. nie ma tam żadnych wpadek, ale też specjalnych wzlotów. Generalnie da się podzielić te nagrania na dwie części: mocne, otwarte, niestety troszkę miejscami krzykliwe oraz znacznie pełniejsze, spokojniejsze, z bardziej intymnym głosem, jednak bez tej otwartości i bez aż tak dużej dynamiki. Jeśli można wyróżnić jakiś wspólny rys, będący najwyraźniej cechą remasteringu, to byłaby to klarowność i dość mocna obecność wyższej średnicy. Przy płytach nagranych w ten sposób dostajemy więc naprawdę czysty, dynamiczny dźwięk, z dobrym wglądem w głąb sceny i mocnymi dęciakami. Problemem może być jednak lekkie podniesienie tembru głosu Sinatry, który śpiewa w dużym stopniu gardłem, jakby jego górną częścią. Przy płytach o ciemniejszej realizacji, daje to lepszy efekt, ponieważ pomimo głębszego brzmienia, dźwięk jest całkiem rozdzielczy. Myślę, że generalnie remaster jest naprawdę niezły.

Jeśliby przyjrzeć się poszczególnym płytom, znajdziemy kilka interesujących rzeczy. Przyjrzyjmy się im, nawet w kliku słowach na płytę, bo chyba warto.

Songs For Young Lovers - dostajemy klarowny wokal, z ciuteczkę podniesionymi sybilantami, które na szczęście są szybko gaszone, więc nie przeradzają się w świszczenie. Wyższy środek jest dość mocny, co przekłada się na „wyższe gardło”, o którym wspominałem. Generalnie jednak głos brzmi bardzo dobrze – jest czysty, klarowny, z dozą romantyzmu wprowadzanego przez mocną niższą średnicę. Kiedy w I Can Reed Between the Lines wchodzą na początku smyki, to nieco ładują na górze, ale zaraz schodzą na dugi plan i jest w porządku.

Swing Easy - płyta nagrana jest sporo ciemniej niż poprzednia, bez rozbudowanej góry, przez co orkiestra gra trochę jak z tuby. Jest też dobra strona takiego grania – nie ma cienia agresji i ostrości. Głos Sinatry wciąż jest lekko rozświetlony, jednak jest to równoważone niższą średnicą. Nie ma więc problemu z sybilantami. Kontrabas jest stale obecny, ale trudno mówić o jego klarowności. Pomimo że to druga płyta, to właśnie na niej znajdziemy pierwszy singiel nagrany przez Sinatrę dla Capitolu - Lean Bary z 2 kwietnia 1953 roku z Axem Stordahem przy batutcie. Jego dźwięk jest nieco stłamszony, a kontrabas trochę „buczy”. Wspomnijmy jeszcze, że pierwsze dwie płyty planowane były początkowo jako ośmioutworowe dyski 10”, jednak ze względu na ogromną popularność formatu Long Play dograno brakujące utwory i wydano je na standardowej płycie.

In The Wee Small Hours - płyta ta na tylnej części poligrafii oznaczona jest jako AAD, chociaż obok widnieje druk: ‘digital remaster’, co sugerowałoby użycie oznaczenia ADD. Wydaje się, że ta pomyłka wynika z zastosowania tej samej poligrafii, tylkonieznacznie zmienionej, w której po raz pierwszy wydano Sinatrę na CD w roku 1984. Na płycie tej wyróżnia się realizacja utworu Glad To Be Unheapy - klarowny, czysty, mocny wokal, który w Deep in a Dream dostaje dodatkowo nieco ciepła.

This is Sinatra! - płyta ta jest zbiorem utworów z singli, wybranych z okresu 1953-1955, które najczęściej nie znalazły się na regularnych płytach. Zaraz na początku następuje mocne uderzenie. Głos nie jest tak blisko i nie jest tak namacalny jak na poprzedniej płycie. W Love and Marriage świetnie została natomiast zarysowana głębia sceny i brzmienie kontrabasu. Pomimo tego, że jest to zbiór z różnych sesji, zachowana jest wspólna nuta w postaci klarowności i dość mocnego środka, szczególnie z wyższym zakresie. Bas zazwyczaj nie schodzi najniżej.

Songs for Swingin’ Lovers! - płytę tę wydał swego czasu Mobile Fidelity w swojej pierwszej mutacji i nie bez powodu. Dźwięk jest wyjątkowo wysmakowany, z bardzo dobrą głębią i zrównoważonym, dojrzałym dźwiękiem. Po raz pierwszy w tak dobry, koherentny sposób pokazany jest zespół. Na pierwszym planie mamy wokal, a za nim (to nagrania monofoniczne) band.

Close To You - na płycie tej po raz pierwszy w tak rozbudowany sposób zastosowano instrumenty smyczkowe, na których gra The Hollywood String Quartet. Niestety kwartet brzmi dość płasko, z obciętymi skrajami, jak z tuby. Po poprzedniej realizacji dźwięk nieco rozczarowuje, szczególnie jeśli chodzi o zespół. Na szczęście głos brzmi w dużej mierze podobnie jak wcześniej.

A Swingin’ Affair! - mocny album, tak jak obiecuje swingujący na całego tytuł. Założenie było takie, że po spokojniejszym Close To You mamy drugą część Songs for Swingin’ Lovers!. Muzycznie się to w dużej mierze powiodło, dźwiękowo już mniej. Na płycie tej mamy raczej dokładne, nieco lekkie brzmienie bez wypełnienia.

Where Are You? - to pierwsza płyta Sinatry nagrana od początku do końca w stereo. Niemal... Chociaż wszystkie sesje rejestrowane były z myślą o dwóch kanałach, w jakiś sposób zagubiono taśmę-matkę z utworem I Cover the Waterfront, który najwyraźniej pochodzi z monofonicznej taśmy back-up. Płyta, być może przez nową technikę, brzmi głośniej niż poprzednia. Dźwięk ma rozmach, chociaż głębia sceny nie jest specjalnie ujmująca. Szczególnie dobrze słychać to we wspomnianym utworze, którego głębia jest sporo gorsza niż we wcześniejszych nagraniach. Orkiestra podana jest raczej bez góry i jest nieco zgaszona. Wokal ma nieco podkreślone sybilanty.

Come Fly With Me - płyta jest nagrana dość lekko, jednak z obciętymi skrajami pasma. Szczególnie dobrze słychać to, kiedy porównamy utwory z japońskiego wydania Reprise. Są one o kilka lat późniejsze, jednak ich dźwięk jest bez porównania lepszy, plastyczny, bez rozjaśnień. Dynamika wersji EMI jest jednak całkiem dobra.

This is Sinatra. Volume Two - chociaż płytę wydano w roku 1958, po dwóch płytach stereofonicznych, znajdziemy na niej utwory mono. A to dlatego, że to kolejny zbiór singli, tym razem z lat 1954-1957. Od początku płyta planowana była jako album. Sześć utworów to nowe aranżacje utworów jeszcze z czasów Columbii. Pomimo że to składak, słychać, że dźwięk jest znacznie bardziej zrównoważony niż z regularnych płyt, jak gdyby przy przeznaczeniu danej rejestracji na singiel bardziej przykładano się do jakości dźwięku. Mocniejszy jest dół i mocniejszy jest środek. Posłuchajmy You’ll Always - dźwięk jest świetny, głęboki, z dobrą artykulacją. Jedynie najnowsze nagrania, z roku 1957, są nieco krzykliwe i odbiegają od reszty.

Only The Lonley - zrównoważony, pełny dźwięk. Wokal nie jest tak wyeksponowany, jak wcześniej, ale nie jest też krzykliwy. Ciekawostką jest fakt, że utwór It’s a Lonesome Old Town oznaczony w opisie jako monofoniczny (stąd oznaczenie całej płyty stereo/mono) jest w rzeczywistości pełnokrwistym, stereofonicznym nagraniem. Wreszcie na płycie tej otrzymujemy prawdziwą przestrzeń, szczególnie dobrze słyszaną przy One of My Babe.

Come Dance With Me! - to jedna z płyt, którą szczególnie długo porównywałem z jej amerykańską wersją, chcąc ustalić jakiś konsensus w walce USA vs Europa. Werdykt wcale nie jest jednoznaczny. Na pewno są to różne reedycje. Wokal wersji amerykańskiej jest wyraźnie gorszy niż w europejskiej – jest mniejszy, stłumiony i pozbawiony kompletnie powietrza. Tak też brzmi przestrzeń między kanałami, a instrumenty wyłaniają się z grubej wełny. W wersji europejskiej wokal jest bez porównania bardziej „obecny” i pełny, ma dobre ‘zaplecze” z lekkim pogłosem itp. A jednak instrumenty wersji amerykańskiej są mocniejsze, mają lepszą artykulację i uderzenie. Lepiej wybudowana jest też góra. Jeśli miałbym jednak wybierać, to wskazałbym na wydanie europejskie, głównie dlatego, że jednak najważniejszym aktorem jest tutaj Sinatra i brzmi znacznie lepiej niż w wydaniu zza Oceanu.

No One Cares - to jedna z lepiej nagranych płyt tej serii. Głos jest ciepły, duży, orkiestra niestety lekko stłumiona. Co ciekawe, ostatni, dwunasty utwór The One I Love nie zmieścił się na oryginalnym wydaniu winylowym, chociaż został nagrany specjalnie z myślą o tej płycie. Jak się okazuje, zarejestrowano dokładnie dwanaście utworów, ni mniej, ni więcej tyle, ile miało wejść na płytę, ponieważ taka była umowa między wydawcą i Gordonem Jenkinsem, który zajmował się aranżacją i prowadził band. Przy tłoczeniu płyty wyszło jednak na to, że wersja stereo nie pomieści wszystkich utworów – rowki okazały się szersze niż w wersji monofonicznej, na podstawie której zaplanowano utwory. Pominięty kawałek ukazał się dopiero w roku 1973 na składance Like Never Before sprzedawanej wyłącznie drogą pocztową, a na płycie, jak miało być początkowo, dopiero przy okazji edycji cyfrowej.

Look To Your Heart - kolejna kompilacja singli, tym razem z lat 1953-1955, charakteryzująca się dość jasnym, lekkim, miejscami krzykliwym dźwiękiem.

Nice'N'Easy - bardzo dobra orkiestra, klarowny, wyraźny głos Sinatry, bez inklinacji do krzykliwości – naprawdę dobry dźwięk!

Come Swing With Me! - na płycie tej otrzymujemy mocniejszą, ostrzejszą orkiestrę niż na Nice'N'Easy, ale całość jest też nieco mniej stłumiona. Głos nie jest krzykliwy, a nawet nieco stłumiony i bez plastyczności.

All The Way - kolejna składanka utworów z singli. Jak dowiadujemy się z wkładki, utwory przeznaczone na single w tamtym czasie rejestrowano w mono, bardzo rzadko w stereo. Stąd składanka ta jest szczególnie interesująca, ponieważ większość utworów dostajemy w wersji stereofonicznej i tylko dwa - All the Way oraz Witchcraft - w mono. Płyta brzmi głośniej niż poprzednia, z mocnym głosem. Bardzo ładnie zabrzmiał chórek w utworze High Hotel, gdzie też odzywa się sporo pogłosu.

Sinatra’s Swingin’ Session!!! - płyta została zaplanowana początkowo w klasyczny sposób. Kiedy jednak przyszło do aranżacji, Sinatra poprosił Nelsona Riddle’a, aby podkręcił tempo. Utworom wyszło to na dobre, ponieważ są mocne i wybuchowe, jednak w tenże sposób powstała chyba najkrótsza regularna płyta Sinatry, trwająca około 25 minut. Sesja charakteryzuje się bardzo dobrym balansem tonalnym i świetnie zaznaczonymi blachami perkusji.

Point of No Return - to ostatnia regularna płyta nagrana prze Sinatrę dla Capitolu. Trzy ostatnie longplaye były przez niego nagrywane już w czasie, kiedy miał swoją wytwórnię Reprise, po rozwiązaniu kontraktu z Capitolem, a ta była ostatnia. Chociaż są malkontenci, którzy mówią, że wydano ją byle się pozbyć „garbu” zobowiązań, chyba jednak nie mają racji. Od strony realizacyjnej nie jest jednak najlepiej. Głos jest nieco „pudełkowy”, bez dołu i góry. Nieźle gra orkiestra. Zero krzykliwości. Dźwięk dobrze wpasował się w charakter grania – spokojnego, romantycznego, nostalgicznego.

Sinatra Sings ...of Love and Things - podobnie jak kilka poprzednich płyt, album ten jest zbiorem singli i kilku nowych utworów i nagrań z filmów. Sesje miały miejsce między rokiem 1957 i 1962 i dwa z nich są w wersji monofonicznej (Chicago oraz Something Wonderful Happens in Sumer z roku 1957). W pierwszym utworze dostajemy tutaj mocny, świetny głos, niemal jak z Columbii, bez krzykliwości, z mocnym basem. Słychać też sporo pogłosu, co „otwiera” brzmienie. Drugi kawałek jest już ostrzejszy i tak przez cały album – część nagrań jest z „ciepłej” części cyklu, a część z „klarownej”.

The Rare Sinatra - część utworów z tego specjalnego albumu, przygotowanego specjalnie do tego boxu, ukazała się na amerykańskich wersjach regularnych płyt. Płyta jest w całości monofoniczna, jednak, co ciekawe, kilka utworów, jak np. It All depends on You w wersji amerykańskiej wydano w wersji stereo. Wersje monofoniczne są wyraźnie lepsze w europejskim boxie niż w wydaniu USA. Mamy mocniejsze uderzenie, nie tak stłumione i mają znacznie lepszą dynamikę.

Wojciech Pacuła

Dokładne informacje dotyczące każdego nagrania, z numerami taśmy-matki, składem dla każdego z nich znajdą Państwowo na stronie „Jazz Discography”.

Disc 1:
Songs For Young Lovers

Disc 2:
Swing Easy

Disc 3:
In The Wee Small Hours

Disc 4:
This is Sinatra!

Disc 5:
Songs for Swingin’ Lovers!

Disc 6:
Close To You

Disc 7:
A Swingin’ Affair!

Disc 8:
Where Are You?

Disc 9:
Come Fly With Me

Disc 10:
This is Sinatra. Volume Two

Disc 11:
Only The Lonley

Disc 12:
Come Dance With Me!

Disc 13:
No One Cares

Disc 14:
Look To Your Heart

Disc 15:
Nice 'N' Easy

Disc 16:
Come Swing With Me!

Disc 17:
All The Way

Disc 18:
Sinatra’s Swingin’ Session!!!

Disc 19:
Point of No Return

Disc 20:
Sinatra Sings ...of Love and Things

Disc 21:
The Rare Sinatra