REPORTAŻ HIGH END 2008 MONACHIUM WOJCIECH PACUŁA Miejsce: Monachium, Munich Operating Centre (M.O.C.) Czas: 24.04 - 27.04.2008 Organizator: High End Society e.V.

To była, moim zdaniem, najlepsza edycja tej wystawy. Przynajmniej odkąd ją znam, tj. od jakiś dziesięciu lat, w czasie których regularnie na nią jeżdżę. Duża, świetnie zorganizowana, z mnóstwem interesujących urządzeń i ludzi. Trzeba się oczywiście pogodzić z tym, że nie jest to miejsce, gdzie się przede wszystkim słucha, bo od tego są mniejsze imprezy, których w Niemczech nie brak, ale, jak dla mnie - warto. Wystawa jest po prostu tak duża, że przejście przez nią, zobaczenie czegokolwiek, bez zatrzymywania się na dłużej, zajmuje jakieś dwa dni. Przynajmniej jeśli chcemy zrobić zdjęcie i być wszędzie. Albo prawie wszędzie - mnie niestety nie udało się dotrzeć w założonym czasie do wszystkich stanowisk. Trudno... Byłem natomiast tam, gdzie mnie zawczasu zaproszono - bo wiedziałem, czego się spodziewać - tam, gdzie mnie skierowali znajomi, twierdzący, że warto i wreszcie tam, gdzie zobaczyłem coś interesującego.

Każda edycja ma swój motyw przewodni - w zeszłym roku były to na przykład firmy z Włoch, a dwa lata temu najazd z Chin i Tajwanu. Z kolei w tym roku leitmotivem były serwery. Piszę o tym od dłuższego czasu i na moich oczach dzieje się to, o czym Państwa informowałem i do czego przygotowywałem - następuje zmiana paradygmatu w słuchaniu muzyki. Nawet nie przypuszczamy, jak bardzo zmienią się nasze przyzwyczajenia i zwyczaje, kiedy zamiast materialnego nośnika będzie tylko strumień danych. Dla kolekcjonerów zawsze będzie stosowna oferta, tak jak teraz w postaci płyt winylowych, choć przecież pod kątem rynku masowego format ten jest martwy od ponad dwudziestu lat. To już za kilka lat. Nie będzie sklepów, artyści będą sprzedawali muzykę bezpośrednio ze swoich stron. Wzrośnie różnorodność. Mam nadzieję, że również i jakość. Myślę, że następnym krokiem będą serwery bez twardego dysku, grające muzykę bezpośrednio z sieci - wszystko zależy jedynie od przepustowości łączy.

W każdym razie póki co serwery mają postać przetwornika D/A zintegrowanego z czymś w rodzaju specjalizowanego komputera - mamy twardy dysk, CD-ROM i system operacyjny zarządzający danymi. I muszę powiedzieć, że oprócz zmiany przyzwyczajeń będzie to też zmiana jakościowa - niemal bez wyjątku systemy bazujące na tym „wynalazku” grały co najmniej bardzo dobrze. Świetnie słuchało mi się np. serwera Linn Klimax DS, który posłużył jako źródło w rocznicowej (na 30-lecie) prezentacji magazynu „Stereoplay”. W pokazie chodziło o porównanie pięciu drogich systemów głośnikowych z firm ADAM, KEF, Cabasse, Klipsch i Bowers&Wilkins B&W. Dźwięk, jak na wystawę, był naprawdę rasowy. Jako wzmacniacze grały tam końcówki McIntosha MC501, przedwzmacniacz z kolei pożyczono z Thorensa. Pokaz był o tyle ciekawy, że miałem po nim dokładnie przeciwne zdanie niż większość słuchaczy. Jako najlepsze systemy inni wskazali Cabassy i Klipsche, podczas kiedy mnie zdecydowanie najbardziej podobały się ADAM-y i KEF-y. Obydwie kolumny miały bowiem plastyczny, naturalny dźwięk, bez pretendowania do najszybszego, najbardziej detalicznego przekazu. Grały wszystko rzeczowo i bardzo naturalnie. Ale może się po prostu nie znam.

W każdym razie przyszłość to pamięć stała. Wszyscy moi rozmówcy (przygotowałem serię wywiadów do sprawozdania z wystawy w „Audio” - zachęcam do lektury!) wskazywali na napęd jako na największe źródło problemów wszystkich klasycznych odtwarzaczy. Nie wiem, jak sobie radzą z bardzo dużym jitterem twardych dysków, ale najwyraźniej jakoś dają. Osobiście jestem przywiązany do mojego Lektora Prime i do płyt, ale pewnie wcześniej czy później będę musiał kupić jakiś taki wynalazek, ponieważ w sieci dostępne są już nieskompresowane pliki 24/96, a nawet 24/192, które brzmią (słyszałem!) po prostu niesamowicie. Jak wynika z rozmów hi-end ma się dobrze. Może w Niemczech i we Włoszech, gdzie mają kryzys, jest gorzej niż wcześniej, jednak i tak nie jest źle. Ostatecznie zawsze była to niewielka część gospodarki. Patrząc jednak na wystawę trudno było w to uwierzyć - jej rozmiar i zainteresowanie mówiły coś zgoła odmiennego. Więcej szczegółów, jaki wspomniane wywiady znajdą Państwo w „Audio”. Tam też nieco inny zestaw zdjęć (zrobiłem ich ponad 500...).

Przeglądając zdjęcia warto zwrócić uwagę na kilka rzeczy. Jedna to wspomniana wszechobecność pamięci stałych, które częściowo wyparły winyl, ale które zlikwidowały przede wszystkim odtwarzacze CD. Nieźle trzymały się playery SACD, przede wszystkim w swojej najdroższej formie, z firm dCS, Esoteric i Audio Aero. Winylu było sporo, ale do tego zdążyliśmy się już przyzwyczaić - wygląda na to, że jest to de facto standard hi-endu, mocno zakorzeniony i żywiony płynącym obficie strumieniem reedycji i nowych tłoczeń. Myślę, że w pewnej mierze SACD zajmie podobną pozycję, jednak - paradoksalnie - będzie oddziaływało na umysły audiofili w mniejszym zakresie. Źródłem hi-endowej muzyki będzie zaś serwer, który wyprze zarówno CD, jak i SACD. Jego przeciwwagą będzie płyta gramofonowa. Na terenie wzmacniaczy wszechobecna staje się lampa. Dotyczy to także źródeł, gdzie większość urządzeń korzysta ze stopni wyjściowych przesyłających elektrony przez gaz czy próżnię, jednak to wzmacniacze i/lub przedwzmacniacze lampowe stały się podstawą niemal wszystkich najlepszych prezentacji. To, mozna by powiedzieć, połączenie tradycji (LP) i nowoczesnej technologii (HDD). W dziedzinie kolumn uwagę zwraca mocny trend w kierunku głośników ceramicznych, a więc zmiana paradygmatu i nowe rozdanie. Świetne produkty z Isophona, ASW, udany pokaz Avalona i Kharmy, fenomenalne głośniki Ayona i związanego z nim Lumen White’a, a także nowa propozycja Lindemanna - to tylko najważniejsze nazwy na które koniecznie trzeba zwrócić uwagę, bo przecież obok, po cichu rosną nowe gwiazdy, jak chociażby skandynawski Coltraine. To tutaj elementem wydobywającym produkt z „tłumu” hi-endu okazały się wysokotonowe głośniki diamentowe. A to z kolei łączy się nieodwołalnie z inną prawidłowością - firmy zaciekle walczą o poprawienie przetwarzania wysokich tonów i ich integrację ze środkiem. To przecież skrzypliwe, jasne, przeraźliwie wyeksponowane wysokie tony są „złym snem” drogiego audio. Wydaje się, że te czasy mijają. Nie do końca, ale zawsze, jak mawia inspektor Ryba. Przetworniki Air Motion w fantastycznych kolumnach ADAM-a, Burmestera i Heila, wstęgi w kolumnach Sonics by Joachim Gerhard i Mythos, powszechna obecność głośników dual-ring Scan-Speaka i przede wszystkim szukanie rozwiązań współosiowych, jak u KEF-a, Ascendo, Audiodata, Burmester i Cabasse (wszystkie wymienione kolumny grały w świetnie przygotowanych pokazach, może oprócz „Sphere” Cabasse’a, które mi się znowu nie podobały). No i oczywiście umacnianie się starych marek produkujących kolumny planarne, z fenomenalnymi Magnepanami 20.1 i nowymi flagowcami CLX firmy Martin Logan. A do tego przypomnienie, jak powinna grać muzyka w pokoju z antycznymi głośnikami ESL-57 Queda, napędzanymi przez lampowe monobloki Nagry. Na tym tle tuby Avantgarde Acoustic i nowe kolumny z tubową górą z Caina były tylko dodatkiem - wartościowym, ale jednak dodatkiem. Dzieje się więc, oj dzieje i żyjemy w naprawdę ciekawych czasach. Dla nas, audiofili, to jednak nie przekleństwo, a błogosławieństwo...

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ