⌈ FINAL, poprzednio używająca nazwy Final Audio Design, jest japońską marką założoną w 2007 roku. Jej założyciel już od początku lat 70. prowadził jednak firmę audio. Przez krótki czas Final oferował wkładki gramofonowe, gramofony, wzmacniacze i kolumny. W ostatnich latach to firma kojarzona przede wszystkim ze słuchawkami dynamicznymi. Testujemy jej najnowszy produkt, dokanałowe słuchawki A8000. ⌋

inal Audio Design to marka będąca „dzieckiem” pana Kanemori Takai. To jeden z ciekawszych projektantów audio z Japonii, który w przeszłości, jeszcze zanim powstała marka o której mowa, miał w ofercie zarówno wkładkę gramofonową, w której wysięgnik i igła wykonane były z jednego kawałka diamentu (2 karaty), jak i potężne, ważące 800 kg, kolumny głośnikowe Opus 204, w których zastosowano membrany wykonane z wypełnionych piaskiem ultracienkich ścianek z aluminium. W ofercie miała również, robiący ogromne wrażenie, gramofon Parthenon.

Firma Final Audio Design powstała w 2007 roku, jako część amerykańskiej firmy Molex, producenta wtyczek i gniazd do urządzeń audio. Współpraca miała na celu opracowanie słuchawek i nowej generacji kolumn. Okazało się, że skupiono się przede wszystkim na tych pierwszych i dzisiaj FINAL – bo tak brzmi obecnie jej nazwa – jest kojarzona właśnie ze słuchawkami. W efekcie tych zabiegów, w 2009 roku, na rynku pojawiły się pierwsze słuchawki dokanałowe Pianoforte IX. W roku 2014 Final stał się niezależną marką, której właścicielem jest japońska firma S’Next.

| A8000

Oferta Finala podzielona jest między kilka niezależnych serii, z podstawowymi A, D, B, E, F i Sonorus. Oprócz nich mamy tak serię MAKE, która umożliwia słuchaczowi wybór jednego z wielu filtrów i dostosowanie dźwięku do swoich wymagań. Serii jest znacznie więcej, po dokładną listę chciałbym odesłać państwa na firmową stronę PRODUCENTA, ewentualnie na stronę DYSTRYBUTORA. Jak można się domyślić, literki w nazwach serii tworzą czytelną hierarchię, przy czym seria D jest na tym samym poziomie, co seria A, ale znajdziemy w jej ofercie słuchawki nagłowne.

| IEM = IN-EAR MONITORS

Typowy zestaw sceniczny – nadajnik, odbiorniki i słuchawki; Shure PSM300 Transmitter ze słuchawkami SE112 Sound Isolating | Fot. Shure

A8000 to słuchawki dokanałowe, nazywane w literaturze fachowej IEM. IEM to skrót od „In-ear monitors”. To kategoria słuchawek wynalezionych i dopracowanych przez audio profesjonalne w połowie lat 80. XX wieku. Służą one do monitorowania przez artystów dźwięku podczas koncertów i zastępują klasyczne monitory sceniczne, czyli głośniki. Wraz z rozwojem branży audio nadążającej za rewolucją smartfonową, zostały one przystosowane do użytkowania z urządzeniami przenośnymi (smartfon, tablet, laptop itp.).

Oś czasu | Jak pisałem przy okazji testu słuchawek wokółusznych D8000 w 2018 roku, prace nad słuchawkami nowego typu rozpoczęto w firmie Final stosunkowo dawno, bo w 2014 roku. Na ich finał trzeba było jednak czekać aż do maja 2017 roku, to jest do wystawy High End 2017, kiedy to zaprezentowano, wspomniany, model D8000.

23 listopada 2019 roku do prasy trafiła informacja o najnowszych słuchawkach tego producenta, modelu A8000. To słuchawki dokanałowe, przeznaczone do współpracy z urządzeniami przenośnymi. Przy pracach nad „dużym” modelem stosowano przede wszystkim subiektywną ocenę dźwięku, starając się jednocześnie zachować jak najbardziej płaskie pasmo przenoszenia. Problemem było to, że nie dało się tego pogodzić z przesunięciami czasowymi. Dlatego też, właśnie na potrzeby projektu A8000, opracowano metodologię, którą firma nazywa Perceptual Transparency Measurement (PTM). Łączy ona pomiary techniczne z subiektywnymi odsłuchami.

Założenia | Głównym celem, który postawiono sobie przy nowych słuchawkach była ich „przezroczystość” („transparency”). Jak się okazało, trzeba było zastosować nowy dla firmy Final materiał membran, aby ten cel osiągnąć – beryl. Materiał ten znany jest w audio od lat 70., a najbardziej znanymi kolumnami z tamtego okresu, które z nich korzystały były kolumny Yamaha NS-1000M, zaprezentowane w 1974 roku. Współcześnie najważniejszym producentem z tymi membranami była firma Focal.

Technika | Do wykonania A8000 wykorzystano ultracienką folię z czystego berylu („Truly Pure Beryllium”). Ma ona bardzo niską masę i niewiarygodnie szybką propagację fali dźwiękowej – lepszy pod tym względem jest tylko diament. Uformowanie membrany z tego materiału jest bardzo trudne, jednak inżynierom Finala to się udało – wykonują je oni samodzielnie.

Berylowe membrany pracują w metalowych, niezwykle precyzyjnie wykonanych, obudowach z polerowanej nierdzewnej stali. Ich kształt zewnętrzny i podstawowe elementy mechaniczne zostały opracowane dla serii B. W słuchawkach A8000 więcej pracy poświęcono na dostosowanie wielkości i kształtu komór za i przed membraną. W wyniku tych prac powstała konstrukcja, w której ta przestrzeń podzielona została na cztery komory, a pomysł nosi firmową nazwę „Tetra-Chamber Construction”.

Co więcej, komory i membrana otrzymały osobną obudowę niż sekcja, do której wpinamy kabel połączeniowy. Ma to zapobiegać przenoszeniu się szumów i stuków poprzez kabel do ucha – rzecz wyjątkowo uciążliwa podczas poruszania się po mieście. Dodatkowo szumy można zmniejszyć zakładając na kabel plastikowy element, który układa go wokół ucha. Element ten jest na wyposażeniu. A słuchawki łączą się z kablem za pomocą wtyku o firmowej nazwie MMCX. Został on opracowany samodzielnie w firmie Final, co oznacza, że musimy skorzystać z dostarczanych ze słuchawkami kabli (nie znam producentów, którzy oferowaliby kable słuchawkowe z tymi zakończeniami).

Być może nie ma co się jednak tym martwić – kabel połączeniowy wygląda znakomicie i przypomina z zewnątrz kable firmy Crystal Cable. Został on opracowany wspólnie przez inżynierów Finala i japońskiego producenta okablowania, firmę Junkosha. Jego pierwotnym celem były połączenia wewnętrzne w superkomputerze Kei, ponieważ charakteryzowały się wyjątkową szybkością przesyłu sygnału. Izolację wykonano z PFE, odmiany opracowanej przez Junkosha, a zewnętrzny płaszcz to klasyczny PVC. Na kable wybrano srebrzoną miedź OFC.

Wrażenia estetyczne | Testowane słuchawki przypominają biżuterię – chodzi o ich wygląd, ale chyba jeszcze bardziej o sposób prezentacji. Ich opakowanie jest wysmakowane i od razu wiemy, że styl narzucony kiedyś przez firmę Apple, zmienił także branże audio. I dobrze, jest ona przez to bardziej cywilizowana i o wiele bardziej atrakcyjna. Słuchawki przychodzą w białym, tekturowym pudełku wsuwanym do czegoś w rodzaju „obwoluty”.

Po otwarciu naszym oczom ukazuje się wnętrze przygotowane tak, jak się przygotowuje prezenty w Japonii: najpierw odsuwamy materiał, pod którymi jest druga warstwa z papieru, który wygląda, jak papier ryżowy. W środku znajdziemy zaś dwa pudełka. Jedno skrywa słuchawki. Pudełko jest z anodowanego na czarno aluminium i silikonu. Drugie mieści pięć par silikonowych nakładek na słuchawki, w wielkościach SS/S/M/L/LL. Za ich pomocą można dopasować słuchawki do swoich uszu. A to bardzo ważne – kanał uszny musi być dokładnie zamknięty, inaczej balans tonalny będzie zbyt lekki (będzie zbyt mało basu).

To przykład na fantastycznie wykonany, dopracowany pod każdym względem produkt audio.

Prawie 9000 złotych polskich za słuchawki dokanałowe to kosmos. Nie tylko dla przeciętnego melomana, o małolatach nawet nie wspomniawszy, ale dla każdego, kto słucha muzyki. Ostatecznie płacimy za coś, co mieści się w zaciśniętej dłoni. Z drugiej strony zaciskamy ją na technice, która kilka lat temu była możliwa do pomyślenia, ale trudno ją sobie było wyobrazić w komercyjnych zastosowaniach. A to zawsze kosztuje.

Kiedy już przebrniemy mentalnie przez poziom ceny, trzeba się zmierzyć z naszymi oczekiwaniami co do tego, do czego te słuchawki mają nam służyć. Biorąc pod uwagę ich cenę dość łatwo bowiem skreślić zwykłe smartfony i tablety, a nastawić się jedynie na utrahigh-endowe przenośne odtwarzacze plików. A to nie tak. Słuchawek A8000 używałem zarówno z moim niedrogim Samsungiem A50, jak i z profesjonalnym przez swoje DNA odtwarzaczu plików Mytek Brooklyn Bridge (korzystałem z przejściówki firmy Neutrik). I odpaliłem jeszcze, już antyczny, ale wciąż świetny, odtwarzacz plików firmy HiFiMAN. Za każdym razem byłem zaskoczony tym, co te słuchawki potrafią.

To konstrukcje o niezwykle zróżnicowanym i zniuansowanym brzmieniu. I nie są przy tym męczące. Żeby zobaczyć, co potrafią, siedziałem długi czas przy Myteku – kabelek A8000 jest króciutki – pijąc herbatę, następnie kawę, podjadając winogrona, a potem podgryzając ciastka. Przesłuchałem w ten sposób zarówno popularne playlisty i miksy, ale najwięcej czasu spędziłem z playlistami z zakładki Master. I każde przejście na lepszy plik, najpierw z 16/44,1 na 24/44,1, potem na 24/192, a nawet na – oferowane przez szwedzką wytwórnię 2L – 24/384, dawało zauważalną, docenianą przeze mnie, zmianę dźwięku na lepsze.

Czyli – świetna rozdzielczość i różnicowanie. Barwowo testowane słuchawki sytuują się między niskim i jędrnym brzmieniem AKG K3003 (już nieprodukowane) i nieco lżejszym, ale wciąż mocno nasyconym dźwiękiem Focali Sphear. Musimy tylko pamiętać o ich dokładnym wciśnięciu do ucha, inaczej szybko tracą bas. Ale da się to zrobić naprawdę dokładnie.

Największe wrażenie robi góra pasma. Nie jest jej wcale mało, ale ma charakter, który znam z berylowych głośników wysokotonowych Focala. To niezwykłe, niepowtarzalne połączenie dźwięczności z delikatnością i jedwabistością. W planie ogólnym wysokie tony są tu dość ciepłe, ale w szczegółach nie jest to specjalnie słyszalne. Podkreślona jest za to leciutko wyższa góra, co daje wrażenie otwarcia dźwięku.

Najniiższego basu nie ma, co pokazało porównanie ich ze słuchawkami wokółusznymi, ale modele IEM po prostu tak grają, bez względu na cenę. Z tym, że model A8000 ma świetnie zbalansowaną barwę, przez co wcale nam niczego nie będzie brakowało. A wysterowane przez wysokiej klasy wzmacniacz w Myteku pokazywał tak wiele, w tak wyrafinowany sposób, że – przysięgam – wcale mi nie brakowało rozmachu dużych słuchawek planarnych.

| PODSUMOWANIE

A8000 firmy Final to najdroższe słuchawki dokanałowe, jakie słyszałem ze swoim systemem i przynajmniej jedne z dwóch, może trzech, jakie miałem u siebie w ręku. I są z nich wszystkich najlepsze. Są dość ciężkie, dlatego wymagają uważnego dobrania silikonowych nakładek i znalezienia kąta, pod którym trzeba je wsunąć do ucha. Ale da się to zrobić i po kilku próbach trzymały się bez żadnego problem, nawet kiedy ruszałem głową. Do biegu się nie nadają, ale do normalnego poruszania się po mieście – jak najbardziej.

Ale nie tylko do tego mogą służyć, to znaczy nie tylko do zastosowań mobilnych. Nie chcę zbytnio mieszać, ale to powiem: bez problemu mógłbym sobie wyobrazić, że siedzę przy biurku, koło mojej prawej ręki stoi DAC lub odtwarzacz plików klasy Myteka Brooklyn Bridge i słucham muzyki z A8000, a nie ze słuchawkami nagłownymi. Nie dlatego, że Finale są lepsze od, powiedzmy, HiFiMANów HE-1000 V2, czy Audeze LCD-3, absolutnie nie! Są jednak na tyle dobre, że te różnice wcale nie muszą być dla nas ważne. Tak, to są tej klasy słuchawki… ■

Dane techniczne (wg producenta)